yonca - yeşil yulaf - fiğ - kuş darısı - zehirli bitkilerin hayvanlara zararları
Organizmada akümüle olarak deriyi güneş ışığına karşı duyarlı kılan ve böylelikle de fotosensibilizasyona neden olan maddelerdir. Kılıç otu ve karcı buğday, içerdik fotodinamik ajanlar (hypericine ve fagopyrine) nedeniyle hayvanlarda primer fotosensibilizasyonla karakterize olan zehirlenmeye neden olurlar. Kimi hepatotoksik bitkiler ise, karaciğer fonksiyonlarını bozarak etkirler; klorofilin metaboliti phylloerythrine safrayla atılamadığı için vücutta akümüle olur. Filoeritrin de fotodinamik etkilidir. Bu durumda da hepatojen (sekonder) fotosensibilizasyon şekillenir.

Fotosensibilizasyon, fotodinamik ajanlar tarafından duyarlı hale getirilen organizmada güneş ışınlarının etkisiyle ortaya çıkan ve vücudun doğrudan ışık alabilen, pigment ve kıl yönünden fakir bölgelerinde lokalize olan deri lejyonlarıyla karakterize olan bir sendromdur. Hayvanlarda, fenotiyazinlerin metaboliti olan sülfoksit formu, Bengal kırmızısı ve akridin boyaları gibi ilaçların da neden olabildiği primer fotosensibilizasyon dışında hepatojen, yine kimi bitkilerin neden olduğu etyolojisi belirlenemeyen ve pigment sentezi bozukluğundan (konjenital herediter porfirinüri) kaynaklanan fotosensibilizasyon çeşitleri de vardır.

Mikroskobik bir mantarla (Periconia) bulaşık Trifolium türleri (özellikle hibrit trefle), yonca ve yeşil yulaf ile fiğ, don (Panicum miliaceum), kuş darısı (Setaria italica), lupin türleri (acı bakla) ve demirdikeni (Tribulus terrestris, çoban çökerten) gibi bitkiler ve bazı mikroskobik mantarlar hepatojen (sekonder) fotosensibilizasyona neden olurlar.

Hepatit ve safra retensiyonu gibi nedenlerden de kaynaklanan bu sendromda fotodinamik ajan, klorofilin metaboliti olan ve normal koşullarda safrayla vücuttan atılan filloeritrindir. Brassica türleri, yonca ve Erodium türleri (dönbaba, saatotu) gibi bitkiler de nedeni belirlenemeyen ve dermatitle karakterize olan fotosensibilizasyona neden olabilmektedir.

Nedeni ne olursa olsun, fotosensibilizasyonda klinik tablo aynıdır; şiddetli kaşıntı ve tipik dağılımıyla karakterize olan deri lezyonları; göz kapakları, kulak yüz ve perianal bölgede ödem, hipertermi ve sinirsel semptomlarla seyreder. Sağaltım için, fotodinamik ajanların eliminasyonu boyunca hastaların güneş ışığıyla teması önlenir. Deri lezyonlarına topik ajanlar uygulanır. Herediter porfirinürili hayvanlar damızlık olarak kullanılmamalıdır.