İnsülin şekerin hücre içine girmesine yardımcı olur, dolayısıyla şekeri yakarak enerji üretebiliriz.
Hücreler fırın gibidir, enerji elde etmek için yakıt tüketirler. Vücudumuz kalp atışı ve solunum gibi tüm işlevler için enerjiye gereksinim duyar. Şeker bu enerji gereksinimini karşılamak için kullandığımız temel yakıttır. Şekerin iki kaynağı vardır. “İç kaynaklı”  şeker karaciğerden gelir. Bu şeker ya yeni üretilmiştir ya da karaciğerde depolanmış olan şekerdir ve kan dolaşımına salınır. “Dış kaynaklı” şeker ise yediğimiz yiyeceklerden gelir. Önce midemize, oradan barsaklarımıza geçer ve emilerek kana karışır. Diyabeti olmayan kişilerde, pankreasta üretilen insülin dolaşımda bulunan hem iç kaynaklı hem dış kaynaklı şeker düzeyini düzenler.  Başka bir deyişle diyabeti olmayan kişiler istedikleri kadar şekerli gıda alabilirler ve pankreastan üretilen insülin sayesinde kan şekerleri normal sınırlar içerisinde kalır.
Tip 1 diyabeti olan kişilerde ise  pankreas yeterli insülin üretemez. İnsülin eksikliği nedeniyle dolaşımdaki şeker hücre içine geçemez ve enerjiye dönüştürülemez.  Dolaşımdaki şekerin hücre içine geçememesi kan şekerinin yükselmesine ve böbreklerden süzülerek idrarla atılmasına neden olur. Şekerin idrara geçmesi idrarla sıvı kaybına da neden olur ve bu kayıp karşılanmaz ise vücutta susuzluğa yol açar.

2. İnsülinin ikinci görevi vücudun iç kaynaklı şeker üretimini durdurmaktır.
İç kaynaklı şekerin çoğu karaciğerden gelir ve insülin olmadığı zaman karaciğerde  fazla miktarda şeker üretilir.
Başka bir deyişle, insülin yeterli miktarda değilse, kan şekeri iki nedenden ötürü yükselir:
Fazla miktarda iç kaynaklı şeker yapılır
İç ve dış kaynaklı şeker hücre içine giremez
Sonuç olarak  diyabetin alışılagelmiş bulguları ortaya  çıkar. Bunlar:
Sık idrara çıkma: Dolaşımdaki fazla şekeri vücuttan atmak için.
Çok su içme: İdrarla kaybedilen vücut suyunun eksikliğini gidermek için.
Sık yemek yeme: Gıdadan gelen şeker hücre içine geçemediğinden ve  enerji üretmek için kullanılamadığından açlık olur.  Başka bir deyişle varlık içinde (yüksek kan şekeri) yokluk (açlık) çekilir. Bu da sık yemek yemeye yol açar.
Kilo kaybı: Hücrelerin içine şeker girmediği zaman, vücut enerji üretmek için  kendi yağ ve proteinini yakmaya başlar. Yağ dokusu ve kas yıkımı nedeniyle kilo kaybı olur. 
Davranış değişikliği: Gece idrarını yapmak için çok sık uyanan kişi kaliteli bir uyku uyuyamaz, ayrıca şeker yüksekliği de  davranış değişikliklerine neden olur.