Ekonomik anlamda zarar yapan böceklerin mücadelesinde organik tarımda kullanılabilecek yöntemlerin bir çoğu, bugüne kadar yapılan çalışmaların ışığı altında şekillendirilmiştir. Ancak uygulanan kimyasal mücadele içerisinde sentetik kimyasalların kullanımı ile ilgili alternatiflerin geliştirilmesi gerekmektedir. Sentetik kimyasalların yerini alabilecek bitkisel, doğal, mikrobiyal veya ev yapımı insektisitler organik tarım uygulamalarında alternatif olarak görülmekle birlikte uygulamada ruhsatlandırılması, standardizasyonu, muhafazası veya doğal hayata olan bazı olumsuzlukları ile kullanımları sınırlanmaktadır.

Organik tarım biyoçeşitliliği, biyolojik döngüyü, toprağın biyolojik aktivitesini geliştiren ve artıran, sentetik gübre ve pestisit kullanmayan, genetik değişiklik yapılmış organizma içermeyen, minimum çiftlik dışı girdi kullanımına ve kültürel işlemlere dayalı spesifik ve kesin standartları olan alternatif bir üretim sistemidir (Anonim,2003c). Organik tarımın amacı birbirine bağımlı olan toprak, bitki, hayvan ve insan topluluklarının sağlığının ve verimliliğinin en ideal olmasını sağlamaktır. Tüketicinin organik olarak üretilen gıdalara olan talebi, toplumun daha fazla sürdürülebilirlik konusundaki arzusu, çevresel ve ekonomik faydalar ve dünya çapında üreticiler ve sanayiciler için yeni fırsatlar yaratması gibi nedenlerle organik tarım giderek artan bir öneme sahiptir.

2001 yılı verilerine göre, Türkiye'de 100'e yakın ürün organik olarak üretilmektedir. Türkiye'de organik üretim yapan 15 bini aşkın işletme mevcut olup, yaklaşık 60-70 bin hektar alanda organik üretim gerçekleştirilmektedir. 2002 yılında ise yaklaşık 70.000 hektar alanda 295.000 ton organik ürün üretildiği tahmin edilmektedir (Anonim 2003l ).


Zararlılar bitkisel üretimde sorun yaratan unsurların başında gelmektedir. Ekonomik anlamda zarar yapan böceklerin mücadelesinde bir çok yöntem kullanılabilmektedir. Kimyasal mücadele üretici tarafından uygulama kolaylığı ve etkinliği açısından en fazla tercih edilen bir mücadele yöntemidir. Organik tarımda ise kimyasal mücadele uygulamalarının önemli bir kısmını oluşturan yapay kimyasalların kullanımına izin verilmemektedir.Bu çalışmayla da literatür araştırmalarıyla elde edilen birikimlerin ışığı altında organik tarım anlayışı içerisinde uygulanabilecek mücadele yöntemleri üzerinde durulmuştur.


1.ORGANİK MÜCADELE YÖNTEMLERİ
Organik tarımda zararlı mücadelesinde kullanılacak mücadele yöntemlerini koruyucu ve iyileştirici mücadele yöntemleri olarak gruplandırabiliriz. Koruyucu önlemler zararlıların bulaşmalarını veya çoğalmalarını önleyen, doğal dengeyi bozmadan ve herhangi bir girdi kullanmadan zarar oluşmasını önleyen ve öncelikli olarak uygulanması istenene önlemlerdir. Bu önlemler kanuni mücadele, kültürel önlemler ve fiziksel mücadele yöntemleridir. İyileştirici mü-cadele yöntemleri ise koruyucu önlemlerin alınmasına karşın zararlıların yine de sorun olması durumunda uygulanan yöntemlerdir. Bunlar mekaniksel, biyoteknik, biyolojik mücadele ve kimyasal mücadeledir. Organik tarımda istenen, zararlılardan kaynaklanan problemlere karşı koruyucu önlemlere ağırlık vermek ve iyileştirici metotları en son seçenek olarak kullanmaktır.

2. ALTERNATİF İNSEKTİSİTLER
Kimyasal kullanımı dışındaki metotların böcek zararını engelleyemediği durumlarda insektisit kullanımı ürün kaybını önlemede bir alternatif olmaktadır. Zarar başladığında organik yetiştiriciler bitkisel kökenli doğal insektisitleri , çeşitli ev yapımı bitkisel spreyleri, sentetik organik insektisitleri kullanmak zorundadır.

2.1. Bitkisel Kökenli Doğal İnsektisitler
Bitkilerden çeşitli yöntemlerle elde edilen ve insektisit özelliği gösteren bileşiklerdir. Bu maddeler işlenmemiş bitkisel materyaller, bitki ekstraktları ve bitkilerden izole edilen saf bileşikler gibi formlarda olabilir. 2000'den fazla bitkinin insektisit etkisinin var olduğu bilinmesine karşın pratikte yararlanılanların sayısı çok azdır. Doğal kaynakların kısıtlı olması, standardizasyon, muhafazasındaki ve ruhsat almadaki zorluklar, ruhsatlı olmamalarından dolayı kronik toksisitite ve bitki üzerindeki kalıntılarının tespit edilememesi gibi zorluklar pratikte kullanımlarını sınırlamaktadır (Yaşarakıncı ve ark.,2002).

a) Azadirachtin
Azadirachtin'in böceklere karşı uzaklaştırıcı, beslenmeyi engelleyici, doğurganlığı azaltıcı, kısırlaştırıcı, öldürücü ve yumurta bırakmayı önleyici gibi etkileri saptanmıştır. Azadirachtin içeren ürünler fitofagus böcekler için orta ve geniş spekturumlu insektisitlerdir. Orthoptera, Homoptera, Heteroptera, Lepidoptera, Coleoptera, Diptera ve Hymenoptera takımına bağlı bir çok türü etkilemektedir. Leptinotarsa decemlineata, Pieris brassicae, Plutella xylostella, Ostrinia nubilalis, Bemisia tabaci, Sitophilus granarius, Spodoptera littora' ya karşı başarılı sonuçlar alınmıştır (Kısmalı,1988).

b) Pyrethrum
Chrysanthemum cinerariaefo-lium'un çiçeklerinden elde edilen pyrethrum, mevcut insektisitlerin içinde en eski ve en güvenilir olan bitkisel kökenli insektisittir. Daha çok depolanmış ürün ve ev zararlılarına karşı kullanılmaktadır. Ancak gün ışığında çabuk parçalanmaktadır. Tribolium castaneum , Rhyzopertha dominica , Myzus persicae, Macrosiphum rosae, Pieris brassicae' ya karşı başarıyla uygulanmaktadır (Anonim
,2003d).

c) Pyrethrin
Tanacetum cinerarifolium 'dan ekstrakte edilen doğal pyrethrum 'dan elde edilen insektisidal kimyasallardır. Işıkta ve sıcakta etkinliğini kaybeder. Kuşlara ve memelilere toksik değildir. Çabuk parçalandıkları için hasattan 1 gün öncesine kadar uygulanabilir. Pyrethrinler çiçek, meyve ve sera içerisindeki sebzelere karşı uygulanabilir. Çiğneyici ve sokucu-emici ağız yapısına sahip böceklerde etkilidir. Trichoplusia ni, Cydia pomonella, Leptinotarsa decemlineata, kırmızı örümcekler, Tripsler, beyaz sinek, Epilachna varivestis, Keiferia lycopersicella'ya ve depo zararlılarına karşı etkili bulunmuştur. Lahana kelebeği (Pieris rapae), armut pisillasına karşı etkinlik gösterememiştir (Anonim,2003a).

d) Rotenone
Amerika'da yetiştirilen Lonchocarpus sp. (Fabaceae) ve Asya'da yetişen tropik bir bakla türü olan Derris sp. (Fabaceae) ve Terphrosia sp. bitkilerinin köklerinden ekstrakte edilerek kullanılmaktadır. Böceklerde kontakt ve mide zehiri olarak etki gösterir ve genelde yaprakla beslenen Lepidoptera takımına ait türlerin larvalarına karşı mücadelede kullanılır. Balıklara son derecede toksik olduğu saptanmıştır. Bazı faydalıları öldürdüğüne dair veriler vardır. Memeliler üzerine orta derecede etkilidir. Yapraklarda etkin bir kalıntı bırakmaz.Yavaş etki gösterir. Güneş ve havayla birlikte uygulamadan bir hafta sonra etkinliğini kaybeder.Uygulama yapılırken bir maske kullanılması önerilir. Solunum da sorun çıkarabilir. Aonidiella aurantii, Ceratitis capitata, Spodoptera littoralis, Leptinotarsa decemlineata, Sitophilus oryzae' ya karşı başarıyla uygulanmaktadır. Kırmızı örümceklerin mücadelesinde başarılı olunamamıştır (Anonim,2003b)

e) Nicotine
Nicotiana tabacum ve diğer Nicotiana türlerinin yapraklarından çeşitli metotlarla ekstrakte edilerek kullanılmaktadır. Tütün yapraklarının sulu ekstraktı zararlı böceklere karşı kontakt etki gösterir. Daha çok afitler, tripsler, beyaz sinek, yaprak emicileri ve diğer yumuşak vücutlu böceklere karşı mücadelede kullanılmaktadır. Sıcakkanlılara son derece toksik olan nikotini kullanırken dikkat edilmelidir. Evlerde kullanımı tavsiye edilmemektedir. (Pearce,2003) .

f) Ryania
Güney Amerika kökenli Ryania speciosa adlı bitkinin kök, yaprak ve gövdesinden ekstrakte edilmekte ve Lepidoptera larvalarına temas ve mide zehiri etkisi göstermektedir. Ostrinia nubilalis, Cydia pomonella, Dacus dorsalis ve Heliothis zea gibi zararlılara insektisit ve repellent etkisinin olduğu saptanmıştır. Ancak memelilere, balıklara ve diğer suda yaşayan hayvanlara yüksek toksisitesi yüzünden kullanımı kısıtlanmıştır (Anonim,2003c ;Pearce,2003).

g) Quassine(Acı ağaç)
Quassine armara adlı bitkinin gövdesinden elde edilen ekstrakt meyvecilikte unlu bitlere ve testereli arılara karşı insektisit ve repellent olarak kullanılır (Anonim,2003d; Pearce,2003).

h) Sabadilla
Schoenocaulon officinale bitkisinin tohumundan elde edilen ekstrakt Heteroptera takımına ait zararlılarda kullanılmakla birlikte Cydia pomonella, Ostrinia nubilalis, Thrips tabaci ve Empoasca spp. gibi zararlılara karşı insektisit etkisi göstermektedir.Kontak ve mide zehiri etkilidir. Balarılarına toksisitesi yüksek olduğundan kullanılır-ken dikkat edilmelidir. Memelilere toksitite göstermemekle birlikte bazen gözlerde alerji veya solunumda zorluklar meydana getirmektedir (Anonim,2003e Pearce,2003 ).

I) Yağlar
Yıllardan beri böcek ve akarların kontrolünde çeşitli yağlar kullanılmaktadır. Yağlar koşnil, kabuklu bit, afit ve akar gibi belirli zararlı problemlerinin çözümünde önemli rol oynamaktadır. Yağların böcekler üzerine lerine neden olmasıdır. Bazı durumlarda metabolizmaları üzerinde etkili olur. Ayrıca repellent etkileri de belirlenmiştir. Bu durum afitler tarafından taşınan virüslerin kontrolünde önem arz eder. İnsanlara ve doğal düşmanlara karşı çok az riski vardır. Küçük yumuşak vücutlu bazı predatör akarların ölümüne sebep olduğuna dair bazı bilgiler mevcuttur. Toksisite alternatif pestisitlerle kıyaslandığında minimumdur. Yağlar doğada çabuk çözünür. Çok az kalıntı bırakır. Kullanılan ilaçlama aletleri ile kolaylıkla uygulanabilir.Bazı durumlarda bitki yüzeyi üzerinde lekelenme yapabilir. Yağlar genel bir terim olmakla birlikte içerisinde bitkisel, petrol ürünlerinden türetilmiş , dormant, yaz yağları gibi grupları bulundurmaktadır.


Yağ bitkilerinin ve diğer bitkilerin tohumlarından üretilen yağlar insektisit olarak kullanılabilir.Soya yağı başarılı mücadele programlarında kaydedilmiştir. Azadirachta indica ağacının tohumlarından elde edilen ekstraktlar da son yıllarda zararlı kontrolünde kullanılabilen ürünler arasında dikkat çekmektedir. Genellikle depolanmış ürün zararlılarına karşı kullanılmaktadır. Depolanmış üründe zarar yapan başlıca coleoptera takımı türlerin fümigasyonunda öldürücü etki yaptığı bulunmuştur. Kolza ve Neem bitkilerinden elde edilen yağlı preparatlar kısmen kükürdünde eklenme-siyle kırmızı örümceklerin yumurtalarına karşı başarıyla kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra susam, keten, pamuk, haşhaş ve zeytinden elde edilen bitkisel yağlar su ve arap sabunu ile karıştırılıp çıplak vücutlu böceklere karşı kullanılmıştır. Bir başka çalışmada kimyon, anason ve okaliptüs yağının Aphis gossypii'e sarımsak yağının Trigoderma granarium' a etkili olduğu bulunmuştur. Bazı ceviz türleri, ardıç, sedir ağacı, akçaağaç, sarı ağaç, ladin ağacı, japon selvisi, yalancı köknar yağlara hassasiyet gösterir. Azadirachtin yağı seralarda yetişen süs bitkilerinde daha çok kullanılır.


Ancak bazı gül türleri,süs zeytini vs'ye karşı kullanımda dikkatli olunmalıdır.
Azadirachta indica ağacının tohumlarından elde edilen yağ böcek yumurtalarını, böceklerin ilk gelişim dönemlerini, küçük yumuşak vücutlu zararlıları (afit, beyaz sinek vs), kırmızı örümcek yumurtalarını öldürür. Güllerde, meyve ağaçlarında ve sebzelerde kullanılır. Yağ bitkilerinden ve diğer bitkilerden elde edilen elde edilen yağlar soya fasulyesi, kanola, pamuk, ayçiçe-ği'nden elde edilebilir. Soya fasulyesi çok etkili iken kanola ve ayçiçek yağı daha az etkilidir. Mısır yağında farklı sonuçlar elde edilmiştir (Anonim,2003e; Anonim,
2003f; Isman,2003).

2.2.ORGANİK TARIMDA KULLANILAN DİĞER KİMYASALLAR

1. İnsektisit etkili sabunlar: Meyve ağaçları ve sebzelerde yaprak bitlerine karşı kullanılan sabunun başarısı popülasyon yoğunluğuna göre değişmektedir. Etki süresi çok kısadır. Başarılı olabilmesi için böceğin teması gerekir. Akar, sapta beslenen zararlılar ve yumuşak vücutlu zararlıların kontrolünde kullanılabilir.

2. Jelatin: İnsektisit olarak kullanımı mümkündür. Fakat ne şekilde kullanılabileceği hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

3. Parafin yağları: Organik tarımda insektisit ve akarisit olarak zararlıların kış yumurtalarına karşı kullanılmaktadır.

4. Kaya unu: Zararlı böceklerin solunum sistemini kapayıcı toz olarak kullanılmaktadır.


5.Metaldehit: Sümüklüböceklerin savaşında tuzaklarda repellent olarak kullanılmaktadır.

6. Kireç-Kükürt bulamacı: İnsektisit, akarisit ve fungisit etkisi bulunmaktadır. Meyve ağaçlarında kabuklu bitleri baskı altına aldığı saptanmıştır.

7. Caffein: Düşük konsantrasyonlarda böcek repellentidir. Bazı böcekler caffeinin yüksek dozlarında hayatta kalabilmiş, ancak üreme faaliyeti gösterememiştir.

8.Cryolite: Sodyum fluoaluminate'nin inorganik formulasyonudur. Ancak balıklara yüksek toksitite gösterir. Larvalara ve sert kabuklu böceklere karşı kullanılır.

9. Beyaz Kil : Diş macununda da kullanılır. İlaçlanan yüzeyde koruyucu bir tabaka bırakarak, böceğin temasıyla böcekleri uzaklaştırır. Conotrachelus nenuphar (Herbst) 'e karşı etkilidir.

11. Sülfür: Toz veya sprey olarak kullanılabilir. Kırmızı örümceklerin kontrolünde kullanılabilir. 19.9ºC üzerin-deki sıcaklıklarda uygulamalar bitki yapraklarına zarar verebilir. Yağ uygulaması yapıldıysa uygulamanın üstünden 4 hafta geçmeden sülfür uygulaması yapılmamalıdır. Korozyona sebep olacağı için plastik ilaçlama aletleri ile uygulama yapılmalıdır. Sülfür aynı zamanda istenmeyen bir tat bırakacağı için hasat öncesi kullanımına izin verilmez (Anonim 2003g, Anonim 2003 h).
12. Kireç ve kireç-sülfür : Akar, pisilla ve bazı saplarda beslenen böceklerde etkilidir. Yağ uygulaması yapıldıysa 4 hafta geçmeden ilaçlama yapılma-malıdır. Sıcaklık 18.8 º C 'den fazla ise ilaçlama yapılması önerilmez. Yakıcı bir materyaldir (Anonim,2003d; Pearce,2003).

13. Bacillus thurigiensis Preparatları
Leptinotarsa decemlineata, Plutella xylostella, Pieris brassicae, Euproctis chrysorrhoea, Hyphantria cunea , Yponomeuta malinellus , Malacosoma neustria vs. karşı başarılı uygulamalar yapılmaktadır (Tuncer ve Ecevit, 1994).