Tarımsal hastalık ve zararlıların kimyasal bileşikler yardımıyla öldürülüp yok edilmelerine kimyasal mücadele denir.

Pestisitler
Kimyasal mücadelede yararlanılan kimyasal bileşiklere pestisit denir. Diğer bir deyişle pestisitler, bitkilere zarar veren hastalık etmenlerini, zararlıları ve yabancı otları öldüren kimyasal bileşiklerdir. Bir pestisitin saf olarak zararlı, hastalık etmenleri ve yabancı otlara karşı kullanılmaları uygun değildir. Saf olarak kullanıldıklarında bitkilere, çevreye daha fazla zararlı olur ve kullanılmaları daha güç olur.

Pestisitlerin biyolojik etkinliğinin artırılması, uygulanabilirlik özelliklerinin geliştirilmesi ve depolanmaya uygun hâle getirilmesi amacıyla etkili maddeye ek olarak ilacın formülasyonuna bazı maddeler eklenir. Bunlar;
Etkili madde; pestisit içinde bulunan ve öldürücü olan ana unsurdur. Formülasyonlara göre değişmekle birlikte değişik oranlarda bulunur. Toz ilaçlarda %5, ıslanabilir toz ilaçlarda % 20–80, emülsiyon konsantre ilaçlarda % 20–60 arasında değişir.

Dolgu maddesi; herhangi bir kimyasal bileşikle tepkimeye girmeyen, bitkilerde kimyasal etkileşime neden olmayan ve etkili maddeyi taşıyan unsurdur. Dolgu maddesi bir ilaçta etkili madde oranını düşürmeye yarayan maddelerdir.
Çözücüler; etkili maddenin çözülmesini ve sıvı içerisinde homojen bir şekilde dağılmasını sağlar.
Yapıştırıcılar; ilacın bitki üzerinde tutulmasını sağlayan ve yıkanmasını önleyen maddelerdir.
Emülgatörler; birbirleri ile karışamayan iki sıvının karışmasını sağlayarak emülsiyon durumuna gelmesini sağlar.
Koruyucu kolloidler ve dispersiyon maddeler; ilaç zerrelerinin su içinde dağılmalarına yardımcı olarak çökmelerini önler.
Stabilizatörler; etkili maddenin bozulmamasını sağlayan maddelerdir
İkaz maddeleri; renk ve koku vererek ilaçlamanın olduğunu belirten maddelerdir.
Yüzey Gerim Maddeleri; sıvı ilaçlarda ilacın yüzey gerilimini düşürerek ıslanma alanını genişleten maddelerdir.
Yukarıda anlatılan maddelerden başka ilaçların formülasyonlarına göre köpüklenmeyi, topaklanmayı, tozulmayı önleyen ve akıcılığı sağlayan bazı maddelerin de ilacın yapısında olması istenir. Bunlar diğer maddelerdir.
Diğer maddeler, pestisitlerin içinde bulunan, pestisitin etkinliğini, dayanıklılığını artıran, uygulama kolaylığı sağlayan, bitkilere olumsuz etkiyi azaltan kullanıcıları uyaran maddelerdir.

Pestisitler değişik özelliklerine göre sınıflandırılabilir.
Etkiledikleri canlı grubuna göre pestisitleri şöyle sınıflandırırız:
İnsektisitler; böcekleri öldüren ilaçlardır.
Fungusitler; fungusları öldüren ilaçlardır.
Bakterisitler; bakterileri öldüren ilaçlardır.
Herbisitler; otları öldüren ilaçlardır.
Nematisitler; nemotodları öldüren ilaçlardır.
Akarisitler; akarları öldüren ilaçlardır.
Mollusitler; yumuşakçaları (salyangozları) öldüren ilaçlardır.
Rodentisitler; kemirgenleri öldüren ilaçlardır.
Avisitler; kuşları öldüren ilaçlardır.

Fungusitler formulasyon şekillerine göre şöyle sıralanabilir:

-Toz ( Dust )
-Islanabilir toz ( Wettable powder )
-Eriyebilir toz ( Soluable powder )
-Emülsiyon konsantre ( E.C )
-Likit ( Solüsyon )
-Likit konsantre ( L.C )
-Akışkan ( Flawable ) (F )
-Akışkan konsantre ( F.C )
-Ultra low volume ( U.L.V. )
-Gaz ilaçlar
-Aerosol
Bitki hastalıklarına karşı kullanılan ilaçlarda aranan özellikler dışında diğer tarım ilaçları ile birlikte atılabilme özelliğinin bulunması, bu ilaçların kolay sağlanabilmesi ve ucuz olması, istenen diğer özellikleridir.

İlaçların Karışabilirliği
Pestisitlerin birbirleriyle karıştırılarak kullanılması ekonomi sağlaması açısından önemlidir. Örneğin, bir insektisit ile bir fungusitin birlikte kullanılması, alet amortismanı ve özellikle işçilik giderlerinden önemli tasarruf sağlamış olur. Bunun gibi insektisitler birbirleriyle, bir insektisit bir akarisit, bir insektisit bir fungusit veya bir akarisit ile bir fungusit karıştırılarak kullanılabilir. Bu şekilde ilaçların birbirleriyle karıştırılarak kullanılması hâlinde özelliklerini yitirmemeleri ve bitkilere zarar vermemeleri gerekir.

İlaçların birbirleriyle karışabilmesi etkili maddenin stabilitesini (özelliklerini) koruması hâlinde mümkündür. Genellikle aynı formülasyon şeklindeki ilaçlar aksine kayıt olmadıkça birbirleriyle karışabilirler.

Stabilitenin korunması ise etkili maddenin asit veya alkali ortamda bulunmasıyla sağlanır. Buna göre asit ortamında bulunan etkili bir madde ile alkali ortamda bulunan bir etkili madde birbirleriyle karıştırıldığında her iki maddenin stabilitesi korunamaz. Bu durumda da bu iki etkili madde birbirleriyle karışamaz.

Pestisitlerin birbirleriyle karıştırılarak kullanılmaları durumunda sağlayacakları yararların yanında fitotoksiyi artırması, alette atım güçlüğü oluşturması ve kalibrasyonun zorlaşması gibi dezavantajlarda ortaya çıkarır. Bu dezavantajların azaltılması için mümkün olduğunca ikiden fazla pestisit karıştırarak kullanımdan kaçınmak gerekir. Ayrıca aşağıdaki hususlara da dikkat etmek gerekir.

-Karıştırılması istenen pestisitlerin etiketleri iyice okunmalı ve yazılı önerilere uyulmalıdır.
-Daha önceden hazırlanmış mevcut karışım tablolarından ön bilgi edinilmelidir.
-İmalatçı firmalara veya yetkili teknik elemanlara başvurulmalıdır.
-Genel olarak karışma işlemi için önce suda ıslanabilir tozlar, sonra sırasıyla akıcı konsantre, suda çözünen toz, emülsiyon konsantre formülasyonları eklenmelidir.
Bunlara rağmen yine de tereddüt varsa bir ön test yapılmalıdır. Bunun için bir cam kavanoza ½ lt su konularak karışması istenen iki pestisit, uygun dozda sıraya göre eklenir ve iyice karıştırılır. Bir saat beklenildikten sonra yağ damlacıkları, katı parçacıkları, dipte tortu oluşması gibi görünümler varsa bu iki pestisitin karıştırılmasının sakıncalı olabileceğini gösterir.
Diğer önemli bir konu da yaprak gübreleri ile pestisitlerin karıştırılarak kullanılmalarıdır. Bunun için bazı pestisitlerin yukarıdaki test uygulanarak karışabilirliğine karar verilir.

İlaç Hazırlığı ve İlaçlama Koşulları
İlaç hazırlığında pestisitlerin birim alana belirlenen miktarının dağılmasını sağlamak amacıyla kullanılacak su miktarını saptamak için ilaçlama öncesinde yapılan işleme kalibrasyon denir. Kalibrasyon pestisitlerde dozun homojen olarak dağılması bakımından önemli bir işlemdir. Kalibrasyon ile birim alana sarf edilecek su miktarı belirlenmiş olur. Bulunan su miktarına göre pestisit eklenerek uygun ilaçlama yapılmış olur.
Kalibrasyonla kullanılacak şu miktarı şu formülle bulunur.
İ=60 x A x t
G x H
İ: sarf edilecek su miktarı
A: kullanılacak aletin püskürtme meme adedi
t: meme verimi (lt/dk)
G: ilaçlama şeridi genişliği (m)
H: ilaçlama hızı (km/saat)
60 sabit sayı
Örnek: Motorlu pülverizatörde dağıtma borusunun verimi 4.50lt/dk, 13 adet püskürtme memesi ve iş genişliği 10 m, ilaçlama hızı 6 km/saat olan pülverizatörde dekara sarf edilecek su miktarı;
İ= 60 x 13 x 4.5 = 58.5 lt/da
10 x 6
Pestisitler bitkiler üzerine atıldıktan sonra genellikle sıcaklık, ışık, yağış gibi çevre koşullarının etkisi altında zaman içinde zehirliliklerini yitirirler. Belirli bir süre sonra zehirli kalıntı miktarı tolerans değerinin altına düşer. Kalıntı miktarının tolerans değerinin altına düşmesi için geçmesi gereken süreye bekleme süresi denir. Ürünler gün olarak verilen bu süre geçmeden hasat edilmemeli ve tüketilmemelidir.
Pestisitlerde bekleme süresi son ilaçlama ile hasat arasında geçen süre olduğundan insan ve hayvan sağlığı yönünden oldukça önemlidir.

Pestisitlerde bekleme süresi;
-Pestisitin çeşidi,
-Kültür bitkisinin çeşidi,
-Kültür bitkisini değerlendirme şekli,
-İklim koşulları gibi etkenlere göre değişir.

Ancak ülkemizde çiftçilerimizin pestisitlerin bekleme sürelerine uydukları söylenemez. İlaçlamalardan hemen sonra hasadın yapıldığı sık olarak görülmektedir. Ürünler üzerindeki pestisit kalıntılarının tolerans değerinin altında olması için tek çözüm bekleme süresine uyulmasıdır.

İlaçlamaya hazırlanırken toz ilaçlarda uygulama, ilacın fabrikadan çıktığı özgün tozda ve tozlayıcılar ile yapılmalıdır. Doz, ilaçların etkili madde üzerinden birim alana (ağırlığına) uygulanan miktardır. Her ilacın paketinde atılacak doz 100 litre veya dekar üzerinden yazmaktadır. Uygulanacak doz miktarı buraya göre ayarlanmaktadır.