Bitkilerin kök ucu ve gövde ucuna bakacak olursak, bu kısımların büyüdüğünü görürüz. Bu büyüme, buralarda mevcut hücrelerin bölünmesi ve büyümeleri sayesinde olur. Bir bitkinin büyüme noktasında bulunan bir hücre için bölünme onun üremesinden başka bir şey değildir. Bitki bakımından, bir hücrenin üremesi ise kendi büyümesinin bir kısmı olarak ortaya çıkar.

Şimdi hücrelerde bölünmeye geçmeden önce moleküler çoğalmayı kısaca izah edelim. Çünkü ancak hücreler içerisinde meydana gelen moleküler çoğalma sayesinde hücresel maddeler kendi benzerlerini meydana getirirler ve bunun neticesinde hücre bölünmesi cereyan eder. Bir hücre içinde moleküllerin çoğalması, moleküllerin yapısı nazarı itibara alındığında dört şekilde cereyan edebilir.

Birinci tip moleküller çoğalma : Bir hücre içinde herhangi bir madde çoğaltılacak ise, bu inorganik maddenin molekülleri dışardan hücre içine sevk-edilmesi gerekir. O halde en basit moleküler çoğalma, hücre içinde çoğalacak maddelerin moleküllerinin toplanmasıdır.

İkinci tip moleküler çoğalma : Bir karbonhidrat, bir yağ ve bunların sayısız türevlerinin sentezinde görülür. Bir misal olarak bir hücre içinde bir yağ molekülünün çoğalmasını ele alalım. Bunun için bu yağ molekülünü teşkil eden gliserinin ve yağ asitlerinin hücreye dışardan ham madde olarak alınması gerekir. Bu maddelerden bir yağ molekülünün teşekkülü için bir enzimin olayda rol alması gerekir. Bu enzim hücre içinde mevcut olduğuna göre, reaksiyon neticesi meydana gelen yağ molekülü daha önce meydana gelen bir yağ molekülüne benzer olacaktır. Bu tip moleküler çoğalma birinci tip çoğalmayı da bir mürekkip olarak içine alır.

Üçüncü tip moleküler çoğalma : Bu çoğalma proteinlerin çoğalmasında görülür. Proteinler, amino asitlerin birbirine belirli şekilde bağlanması neticesi meydana gelir. Bu bağlanmada amino asitler gelişigüzel bağlanmayıp RNA’daki kalıba göre bağlanırlar. RNA’daki kalıp da DNA’ya bağlı olarak sentez edildiğinden hücre içinde mevcut bir proteinin benzeri sonradan sentez edilebilir. Bu üçüncü tip moleküler çoğalma, ilk iki tip moleküler çoğalmayı da içine alır.

Dördüncü tip moleküler çoğalma : Bir genin kendi benzeri meydana getirişinde görülür. Bu halde gen kendi benzerinin sentezinde kendisi kalıp vazifesi görür. Bundan evvelki üç moleküler çoğalmada burada yardımcı olarak rol alır.

işte bu dört tip moleküler çoğalma neticesi meydana gelen yeni moleküllerin bir kısmı eskilerinin yerini alır, bir kısmı da hücrenin molekül miktarım arttırır ve bunun neticesi hücre büyür. Hücre içerisinde moleküllerin çoğalması neticesinde hücrede hacim artması görülür. Bundan sonra da bölünmeye başlar.

Her ne kadar, genellikle, bir hücre bölünmesi neticesi iki yavru hücre meydana gelirse de, bir hücreli bazı organizmalar arasında bazı hallerde bir ana hücreden bir çok yavru hücrelerde meydana gelebilir. Bir ana hücreden iki yavru hücre meydana geldiğinde yavru hücreler birbirinin aynı büyüklüktedir. Bazı hallerde meselâ mayalarda olduğu gibi hacimce aynı büyüklükte hücreler meydana gelmez. Mayalarda görülen bu nevi bölünmeye tomurcuklanma denir. Bütün hallerde bölünme neticesi meydana gelen yavru hücreler, bünyelerinde meydana gelen moleküler çoğalma neticesi hacmen büyürler.

Bakteri, mavi-yeşil alg gibi ilksel hücreler bünyelerinde nükleusa, hatta kromozomlara sahip değildirler. Bunlarda da hücre bölünmesi cereyan ettiğinde meydana gelen yavru hücreler ve ana hücre genetik bakımdan birbirilerinin aynı yapıya sahiptirler. Burada bu iş hücrelerin protoplazmaları içinde genlerin kendi benzerlerini meydana getirmeleri ile olmaktadır. Böyle hücrelerin bölünmesinde mitoz bölünmede görülen normal olaylar görülmez, işte bundan dolayı mitoz bölünmeye ait normal olayların görülmediği herhangi bir hücre bölünmesine amitoz bölünme denir. Amitoz bölünme belli bazı olaylar silsilesi şeklinde cereyan etmez, bir çok değişik şekilleri mevcuttur.

Tek hücreli organizmalarda hücre bölünmesi neticesi meydana gelen yavru hücreler genellikle birbirlerini terk ederler. Fakat bazı organizmalarda onlar bir grup halinde kalarak koloniler meydana getirirler.

Çok hücreli organizmalarda bölünme neticesi meydana gelen hücreler, ya organizmanın hücre sayısını arttırarak büyümeye sebep olurlar veya yaraların kapanmasında eksilen hücrelerin yârini doldururlar. Bir organizmada hücre bölünmesi neticesinde meydana gelen hücre sayısı, Ölen hücrelerin sayısından fazla ise organizma büyür, aksi halde küçülme olur. Çeşitli hücrelerin çoğalma hızları farklı farklıdır.

Meselâ bazı bakteri hücreleri her 20 dakikada bölünürler. Bundan dolayı normal şartlar altında bir tek bakteri hücresinin 20 nesil sonra takriben bir milyon bakteri meydana getirdiği tespit edilmiştir. Bu bir hücreden bu kadar çok hücrenin meydana gelmesi ise 6-7 saat içinde tamamlanmaktadır.