TUNÇBİLEK(LİNYİT) KÖMÜRÜ

Tunçbilek kömürleri, parlak sert linyit türünde bir kömürdür. Yapılan bilimsel araştırmalarda, Tunçbilek kömürünün linyitle taşkömürü sınırında yer aldığını tebit edilmiştir.

GLİ-Tunçbilek' te iki yeraltı ve çeşitli açıkocak panolarından üretim gerçekleştirilmektedir. Bu ocakların her birinden üretilen kömürlerin birlikte tabi tutuldukları yıkama ve kriblaj işlemlerinden sonra ısı değerleri yaklaşık iki katına çıkmaktadır. Böylece piyasaya kalitesi yükseltilmiş ve değişik kullanım alanlarına göre farklı tane iriliklerine ayrılmış kömürler verilebilmektedir.


LİNYİT KÖMÜRÜNÜN AVANTAJLARI


* S 5788 Standardına Uygunluk Belgesiyle 1.Sınıf linyit kömürüdür.
* Tunçbilek kömürünün nem oranının düşüktür.
* Tunçbilek kömürü taşıma ve depolama esnasında çok az oranda tozlaşır.
* Tunçbilek kömürünün ısı değeri yüksektir .
* Kolay ve uzun alevli yanması sebebiyle bir çok türden kalorifer kazanları için iyi bir yakıttır.
* Düşük ucuculu kömürler ve dumansız yakıtlar hariç, teshinde ve özellikle sobalarda yakılabilecek en iyi kömür
türündendir.


LİNYİT KÖMÜRÜNÜN YANMA ÖZELLİKLERİ


Bütün yüksek uçuculu kömürler gibi Tunçbilek kömürü de üstten yakmaya uygundur. Bu kömürler kolay ve uzun alevli yanmaktadır. Ülkemizdeki bütün kömürlerin yüksek uçuculuğu olduğu göz önüne alındığında, hava kirliliğini önleme açısından, üstten yakmalı sobalar kullanılmalı ve üstten yakma tekniği, kullanıcıya iyi bir şekilde anlatılmalıdır.

Verimli bir yanma (daha az kömürle daha çok ısınmak) ve daha az hava kirliliği için Tunçbilek kömürlerinin kovalı sobalarda yakılmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.

* Linyit kömürünü daha verimli ve dumansız yakabilmek için, sobanın alt ve üst kapakları açık tutularak üstten tutuşturulması sağlanmalıdır.

* Tutuşmadan sonra oda sıcaklığı fazla yükseldiği takdirde, alt ve üst kapak hafif hava girecek şekilde kapatılarak kömürün küçük alevle yanması sağlanmalıdır. Bu durum alt kapak tamamıyla kapatıldığında koyu duman çikmayincaya kadar devam etmeli, ancak bu andan itibaren üst kapak tamamen kapatılmalıdır. Üst kapağın daha önce kapatılması yanma verimini düşürecek, bunun yanında hava kirliliği meydana getiren yanmış gazlar içeren dumanın çikmasina sebep olacaktır.

* Kömür tamamen tutuştuktan ve dengeli bir şekilde yanmaya başladıktan sonra, boru klepesi kapatılarak yanma gazlarının alt borudan bacaya yönelmesi sağlanmalı, böylece daha fazla ısıl verim elde edilmelidir.

* Sobada yanmakta olan kömürün üzerine yeni kömür ilave etmekten sakınılmalı, soba söndükten sonra, yeniden kömürle doldurulmalı ve yakma işlemine yeniden girişilmelidir.

* Kazanın ızgara aralıkları düzgün olmalı ve bunların genişliğine uygun parça büyüklüğünde kömür seçilmelidir.

* Kömürler kazana bütün ızgara yüzeyini örtecek şekilde serilmelidir.

* Kazana aşirı kömür yüklenmemelidir.

* Yanma süresice kömür atma kapağı tam olarak kapatılmalıdır.

* Kazanın alev-duman borularının sürekli temiz olması sağlanmalıdır.

* Kazanda hava kaçakları olmamalı, yanma havasının sadece ızgara altından gelmesi sağlanmalıdır. Baca temizliğine dikkat edilmeli, çekiş azaldığında baca temizlenmelidir.


LİNYİT KÖMÜRÜNÜN DEPOLAMA ÖZELLİKLERİ


Kömürün kış mevsiminden önce ve genelde yaz mevsiminde satın alınması, kömürün daha ucuz olması, hava şartlarına bağlı olarak daha kuru olması ve bu sezonda talebin çok yoğun olmaması sebebiyle daha kolay ve daha temiz kömürün temin edilebilmesi gibi avantajlar sağlanmaktadır.

Ancak kömürün uzun süre depoda bekletilmesi ve stoklamanın uygun yapılmaması kömürün kendiliğinden yanmasına sebep olabilmektedir.

Bu problemi ortadan kaldırabilmek için, kömür depolamada aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekmektedir.

* Depo alanı kolay yanan materyallerden temizlenmelidir (yağlı paçavra, odun, kağıt ve kimyasal maddeler).

* Alan kuru olmalı, tabanda gözenekli malzeme ve elenmiş kuru kömür olmamalı ve taban su gideri için meyilli olmalıdır.

* Sıcak su boruları, buhar boruları ve benzeri ısı kaynakları sahada bulunmamalı, mümkünse sıcak ve güneşli günlerde stoklama yapılmamalıdır .

* Hava, yığının alt tarafından girip üst taraftan çiktiginda, ya yığın içerisinde oluşan oksidasyon ısısını taşiyacak iyi bir havalandırma sağlanmalı, ya da yığın 30 cm'yi geçmeyen sıkıştırılmış geçirimsiz tabakalar yapılmalı ve hava sirkülasyonu önlenmelidir.

*Konik yığınlarda, iri parçalar kenarlara yuvarlanarak,ince parçalar için baca etkisi yapmakta ve kömürün kendiliğinden yanma tehlikesi artmaktadır. Bu yüzden mümkün oldukça konik yığınlardan kaçınılmalıdır.

* Yığın içerisinde dikey olarak bulunan yapılara (direk ve benzeri) baca etkisi meydana getirdiğinden, yığın içinde bu tür yapıların bulunması engellenmelidir.

* Yığın sıcaklığı büyük yığınlarda yığının yaklaşik 5 m içinden, küçük çapli yığınlarda ise yığının merkezinden sık sık ölçülmelidir.

* Stoker iriliğine ufalanmış kömür, yağ ile muamele edilerek oksidasyon yeteneği azaltılabilir. Aynı amaçla, kömür yığını üzeri ince bir asfalt tabakası ile kaplanabilir.

* Kömür yığınına tozlanmayı engellemek için su püskürtülmemelidir. Kuruma esnasında kendiliğinden yanma özelligi artmaktadır.

* Burada verilen hususlar daha çok büyük miktarlarda kömür stoklayan fabrika ve merkezi ısıtma sistemi olan siteler için geçerli olmaktadır.

* Sobada yakmak üzere satın alınan 1-2 ton kömürün stoklanmasında bu şartları gözönüne almak mümkün olmamakta, evlerde kömür depolamak için ayrılmış ve genelde bodrum katlarda bulunan kömürlüklerin şartlarına göre kömürler depolanmaktadır. Ancak buralarda da bazı tedbirler alarak, kömürlerin kendiliğinden yanmasının önüne geçmek mümkündür. Kömür yığınının fazla yüksek yapılmaması, kömürün kolay yanan malzemeyle karışmamasına dikkat edilmesi ve kömür yığınının sıcaklığının ölçülmesi gibi.Eğer yığında ısı artışı meydana gelirse, yığının devredilerek havalandırılması sağlanmalıdır.