Kolon kanserinde erken teşhisin en büyük yardımcısı kolonoskopi ile tanışın

Kanser… Hayatımızda giderek daha fazla yer tutmaya başlayan ve adını daha sık duymaya başladığımız hastalıkların başında geliyor. Özellikle erken teşhis edildiğinde tedavisi de o kadar çabuk ilerleyen kolon kanserinin teşhisinde en önemli araçlardan biri olan kolonoskopiyle ilgili merak edilenleri Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Mustafa Güçlü’ye sorduk…
KOLON KANSERİ NEDİR?
Kolon adı verilen kalın barsakta gelişen poliplerin neden olduğu kanser türüdür. Özellikle batı ülkelerinde daha sık rastlanan kolon kanseri görülme sıklığı bakımından dünyada 3. sırada yer alır. Nedeni kesin olarak bilinmeyen kolon kanserinin oluşumunda çevresel ve genetik faktörler söz konusudur. Kolon kanseri kolon da gelişen polip zemininden kaynaklanabildiği gibi iç yüzeyi oluşturan mukozadan da gelişimi olabilir.
KOLONOSKOPİ NEDİR? NE İŞE YARAR?
Kolonoskopi gastroskopide kullanılan alette olduğu gibi (mide incelemesi) önünde ışıklı, elektronik bir kamera ile kalın barsakların anüsten, makattan kalın bağırsak ve ince bağırsaklara kadar monitör ekranında görülerek incelenmesi işlemidir. İşlem sırasında karında basınç hissi, gaz ve kramp ağrıları görülebildiğinden, işlemden önce hastaya sakinleştirici ve ağrı azaltıcı ilaçlar uygulanır. Kolonoskopik inceleme ince barsakların, kalın barsakla birleştiği yere kadar olan ortalama 100-150 cm. uzunluğundaki kalın barsağı, ortalama 15-45 dakika içinde incelemektir. Kolonoskopi işleminden önce, barsakların temizlenmesi için doktorunuzun reçete ettiği ilaç ve tavsiyeleri dikkatle uygulamanız gerekir. İşlem sırasında, kalın barsaklardaki polip, kanser, divertikül, iltihabi hastalıklar (Ülseratif Kolit, Crohn hastalığı vs.) kolaylıkla tespit edilebilir. Gerektiğinde doku numuneleri alınarak ve biyopsi yapılır. Alt sindirim sistemi kanamalarında kanama yeri görülerek, Polipektomi, İnjeksiyon skleroterapisi, Bipolar ısı probu gibi gerekli tedavi işlemleri uygulanabilir.
Kalın barsakta yani kolondaki polipler (et benleri), kanser öncesi lezyonlar olduğu için çok önemlidir. Kolon kanserlerinin %95’i poliplerden gelişmektedir. Poliplerin cinsine göre bu gelişim yıllar içinde olur. Kolonoskopi işleminde hasta uyurken bu polipler görülerek aynı anda bir kapan ile alınır. Kolon polipleri kanser öncüsü yapılar olduğu için işlem sırasında görülen polipler, elektrokoterle yakılarak barsaklardan çıkarılır ve inceleme için patoloji laboratuvarına gönderilir. Bu şekilde olası bir kanser önlendiği gibi potansiyel hastalıkların da ne sıklıkta takip edilmesi gerektiğine karar verilir. İşlem sonrasında hasta 30-60 dakika yatarak dinlendirildikten sonra taburcu edilir. İşlem sırasında hafif gaz ağrıları ve kramplar hissedilebilir. Fakat gazın atılması ile hastalar hemen rahatlarlar. İşlem sonrası doktorun herhangi bir kısıtlaması yok ise gıda alımına hemen başlanabilir.
KOLON KANSERİNİN TARANMASINDA VE ÖNLENMESİNDEKİ GELİŞMELER
Kolon kanseri gelişimi önlenebilir bir hastalıktır. Kuramsal olarak tüm kanserler polip denilen (et benleri) iyi huylu haberci lezyonlardan gelişirler. Günümüzde hastalıktan ölme riskini azaltmada kullanılan en etkili yöntem kolonoskopik tarama ve bu tarama sırasında saptanan poliplerin çıkarılmasıdır. Yaşam tarzının ve diyet alışkanlıklarının da kolon kanseri riski üzerinde etkisi vardır. Diyet, egzersiz, alkol tüketimi, tütün kullanımı, ağrı kesiciler ve vitamin alımı gibi risk faktörlerinin değiştirilmesi kolon kanserinin önlenmesi için önemlidir.
KOLONOSKOPİDE OLASI YAN ETKİLER NELERDİR?
Tanısal amaçlı kolonoskopilerde yan etki çok nadirdir. Geçici şişkinlik ve gaz sancısı, barsak mukoza ve yapısında zedelenme çok nadir görülür. Sakinleştirici ve ağrı kesici alerjilerine karşı duyarlı ve uyanık olunmalı. Uzun bir süre geçse bile kanlı dışkılamalarda mutlaka doktora haber verilmelidir.
İşlemin uygun yapılabilmesi için bir gün önceden, öğleden itibaren katı gıdalar kesilir, onun yerine sulu gıdalar tercih edilir. İşleme gelmeden önceki gün akşamı sulu kahvaltı sonrası (tanesiz çorba, komposto, et suyu) doktorun reçete ettiği ishal yapıcı laksatif ilaç usulüne uygun kullanılır. İşlemden önce kullanılan ilaçlar aspirin, ağrı kesici ilaçlar, kalp ilaçları, pıhtılaşmayı engelleyici ilaçlar insülin kullanımı gibi durumlarda mutlaka doktorunuzu haberdar ederek tavsiyelerine uygun hareket etmelisiniz.