Genç Ve Ergen Sağlığında Öne Çıkanlar

Ergen sivilcesinin en iyi ilacı günde üç kez yüz yıkamaktır
Ergenlik dönemindeki gençlerin çoğu, yüzlerini kaplayan sivilceler nedeniyle kendilerini kötü hissediyor. Prof. Dr. Büyükgebiz, gençleri uyarıyor: Kozmetik ürünler peşinde koşmayın! Sivilcenin ilacı sudur. Yüzünüzü bol bol yıkayın!..

Acıbadem Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi, Büyüme ve Ergenlik Bölüm Sorumlusu Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz, ergenlik döneminde en fazla görülen sorunlarla ilgili sorularımızı yanıtladı:

Ergenlik sivilceleri neden ve ne şekilde oluşur?
Sivilceler veya tıbbi adı ile akneler ergenlik döneminde en sık rastlanılan sorunlardandır. Bu dönemde kız ve erkekler, çevre ve yaşıtları tarafından beğenilme arzusu içindedir. Aknelerin oluşumu görünümlerini bozar ve güven kaybına yol açar. Akneler ergenlik döneminde yüz, sırt ve göğüste az veya çok sıklıkta ortaya çıkabilir ve mikrop kapmazsa yani enfekte olmazsa kendiliğinden geçer. Akneler, özellikle 20 yaşından sonra kendiliğinden geçer. Akneler kızlarda daha çok görülür. Ergenlik sivilcesinde genetik yatkınlık söz konusudur. Ailesinde şiddetli aknesi olan gençlerde daha sık gözlenir. Ergenlikte salgılanmaya başlayan seks hormonları nedeniyle, yağ bezi üretiminde artış olur. Zaten kısmen kapalı olan gözeneklerde yağın da birikmesi ile tıkaçlar oluşur. Tıkaç nedeniyle deriye açılamayan ve artmış yağ üretimi yüzünden gerilen folliküller patlayarak, deride iltihabi reaksiyonun daha da artmasına sebep olurlar.

NEMLENDİRİCİ SÜRMEYİN
Ergenlik sivilceleri geçici midir? Zamanla artarlar mı?
Besin maddeleri içindeki yağlı gıdaların, çikolatanın ve kuruyemişin akneyi arttırdığı söylense de, kesin kanıt yoktur. Akneyi arttıran en önemli faktör strestir çünkü stres kortizon salgılanmasını arttırır. Kızlarda adet öncesinde de akneler artmaktadır. Ergen kızların yüzde 70'inde akne görülür. Kullanılan kozmetikler akneyi arttırır. Gece kremi gibi yağlı nemlendiriciler de akneyi arttırır. Doğum kontrol hapının da, akneyi arttırıcı etkileri vardır. Akneleri sıkarak temizlemek önerilmez çünkü kıl follikülü patlayabilir. Derideki iltihabi reaksiyon artar ve ciltte iz kalır. Ayrıca mikrobik olmayan sivilceler de iltihaplanabilir. Yüzü yıkamak, deri üzerindeki yağ miktarını azaltır. Deri üzerindeki yağın azalmasının temizlik hissine neden olması ve yağlı görünüşü düzeltmesi önemlidir. Aknesi olan her ergen, yüzünü kuruluğa yol açmayacak şekilde kremli sabunlar veya nötral PH temizleyiciler ile günde 2-3 kez yıkamalıdır. Bu en etkili ve en kolay sivilce ilacıdır. Aknesi olan ergenler için özel bir cilt bakımı yoktur. Kozmetik kullanımı akne sorunlarını arttırabileceğinden, aknesi olan bireylerin bu konuda daha seçici davranmaları gerekir. İltihaplanmış sivilceler uygun şekilde tedavi edilmezse, iz bırakır. Bu durumda dermatolog desteği gerekir.

TİROİT BEZLERİNE DİKKAT!
Ergenlik döneminde gençlerde en sık görülen hastalıklardan biri de guatr. Bu hastalık neden bu kadar yaygın?
Bu soruna gençlerde çok sık rastlıyoruz. Tiroit bezi normalden fazla büyürse ya da değişik nedenlerle aşırı çalışırsa, guatr ortaya çıkar. Bazen boyunda şişlik şeklinde gözle görülebilir. Eğer tiroit hormonları yetersizse halsizlik, yorgunluk, üşüme ve tembellik gibi belirtiler ortaya çıkar. Tiroit bezi fazla çalıştığında ise terleme, taşıkardi ve çarpıntı gibi belirtiler görülür. Özellikle okul çağındaki ve ergenlikteki kızlarda, Hashimato hastalığı denilen guatr çok sık görülür. Sebebi; vücudun tiroit bezine karşı antikor yapmasıdır. Kızlarda erkeklerden, 5-8 kat daha sık görülür. Tedavisi zor değildir. Bazen yalnız takip edilir, bazen de tiroit hormon tabletleri ağızdan verilerek guatr küçültülür.

Ergenlik döneminde gencin sırtında oluşan kambur, sonradan geçer mi?
Ergenlik dönemine ilişkin bir diğer dikkat çekici husus; duruş şeklidir. Özellikle kız çocukları memelerini saklamak için, kanmbur durur. Bu duruş şekli düzeltilmezse, ileride kalıcı olur. Ergenlere kendine güven azlığını belirten bu duruşu düzeltmeleri gerektiği hatırlatılmalıdır. Gerekirse ayna karşısına geçirilerek, kambur ve dik durduğundaki pozisyonları, ergene gösterilmelidir.

SERT HAVLU KULLANMAYIN
Ergenlerin saçlarındaki kepekleri geçirmek için ne yapmak gerekir?
Haftada en az bir veya iki defa saçların yıkanması ve diğer günlerde de fırça ile taranarak saçların arasına giren tozlardan, kir ve ölü kıllardan arındırılması gerekmektedir. Saç kurutmak için kullanılan havlular sert olursa, saç uçları çatallanabilir. Elektrikli kurutucu aletlerin ve fön makinelerinin saça çok yakın tutulmaması gerekir. Bunların saça ve saçlı deriye zararları dokunabilir. Yanmalara neden olabilirler.

Gençler tembel değil, kansız
Kansızlık, özellikle diyet yapan gençlerin en büyük sorunudur. Anemi; solukluk, halsizlik, üşüme ve tembellik gibi belirtiler gösterir. Anemi özellikle adet görmeye başlayan ve hızla büyüyen ergenlik çağındaki kız çocuklarında gözlenir. Et ve sebze ağırlıklı beslenmek, hemoglobin kontrolü yaptırmak ve eğer anemi saptanırsa bunu tedavi ettirmek gerekir. Böyle bir durumda gence, ağızdan demir ilaçları verilir ve beslenmesi düzenlenir.

Güneş vitamin kaynağı
3-12 yaş arasındaki çocukların günde ortalama 800 mg kalsiyum ihtiyacı vardır. Bu miktarı bir bardak süt, bir bardak yoğurt ve bir kibrit kutusu kadar peynirden elde edebiliriz. Gençlerin kalsiyum ihtiyacı ise, 1.300 mg'dır. Yaş gruplarına göre kalsiyum ihtiyacı şöyledir:
0-6 ay, günde 210 mg.
7-12 ay, günde 270 mg.
1-3 yaş, günde 500 mg.
4-8 yaş, günde 800 mg.
9-18 yaş, günde 1300 mg'dır.
Bir bardak sütte ve yoğurtta 300 mg, bir kibrit kutusu peynirde ise 200 mg kalsiyum vardır. Kalsiyum emilimi için D vitaminine ihtiyaç vardır. Süt ürünleri, margarin ve balık yağı D vitamini içerir ama bu vitaminin en önemli kaynağı güneştir. Yazın, günlük 15-20 dakika direkt alınan güneş ışığı yeterlidir. Öte yandan, gazlı meşrubatların çocuk ve ergenlerin beslenmesinde süt ve süt ürünlerinin yerini alması, kalsiyum kaybına yol açmaktadır.

Fazla makyaj zararlı
Ergen kızların, güzelliklerini daha belirgin hale getirebilmek için göz çevrelerine ve kirpiklerine sürdükleri makyaj malzemelerinin kaliteli olmasına özen göstermeleri gerekiyor. Yoksa, göz çevresinde ve yüzde alerjik ya da mikrobik sorunlarla karşılaşılabilir. Bu yaşlarda gençlerin cildi, alerjilere karşı hassastır. Makyaj yapılıyorsa, her akşam yatmadan önce muhakkak göz çevresindeki ve yüzdeki makyaj artıkları, uygun solüsyonlar kullanılarak ya da su ve sabunla temizlenmelidir. Kulağa küpe takılacaksa, allerji yapma özelliği çok az olan altın ya da gümüş tercih edilmelidir. Kulak deliği açılırken, kullanılan delici aletin ve ardından takılan ipin ya da halkanın mutlaka mikropsuz olması gerekir. Aksi takdirde kulak memesi iltihabı oluşabilir. Yüz temizliği, her sabah kalkıldığında yapılmalıdır. Sabun olarak cilde uygun PH değerlerini içeren ve kokulu olmayan düz sabunlar tercih seçilmelidir.

Deodorant temizlemez!
Ergenlerde ter bezlerinin sayıca ve hacim olarak artması sonucu, ter kokusu bazen rahatsız edici derecelere ulaşabilir. Ter kokusunun kaynağı; vücut yüzeyinde bulunan mikropların ve bakterilerin teri parçalamasıdır. Özellikle koltukaltı ve ayaklardaki koku barizdir. Bu bölgelerin hafif sabun ve suyla yıkanması gerekir. Deodorant kullanılması önerilir ancak deodorant ile temizlik yapılmaz. Deodorant temizlik aracı olarak değil, koku giderici olarak etkindir. En güzeli banyo yapmak veya yapılamıyorsa koltukaltını önce sabunlu bezle silmek, sonra da su ile iyice yıkamak ve temizlemektir. Aktivitesi fazla olanlarda ter kokusu da fazladır. Bir ergenin kişisel temizliğinin kendisi tarafından yapılması gerekir. Tuvaletlerden sonra ve yiyeceklere dokunmadan önce, ellerin yıkanması bir alışkanlık haline getirilmelidir. Her gün yapılan rutin temizlik işlerine, banyo da ilave edilmelidir. Vücut temizliği deyip geçmeyin. Bu pek çok hastalığın önüne geçmenizi sağlar. Soğuk algınlıkları, hepatit, ishalli hastalıklar, mantar hastalıkları, mikrobik hastalıklar ve paraziter hastalıklar temizliğe özen göstermemekten kaynaklanır.

Genç ve ergen sağlığında öne çıkanlar