Engelli Çocuklar ve Oyun

 Çocuğun sahip olduğu engel ne tür özellikler taşırsa taşısın, çocuk büyüdükçe, iletişim ağını genişlettikçe belli engellenmeler ve güçlüklerle karşılaşarak engeline ilişkin farkındalığı artacaktır.

 Farkındalık kazanma süreci oldukça çetin ve güçlüklerle dolu bir yoldur. Çocuk akranlarından farklı olduğunu, onlarla aynı yetenek ve yeterliliklere sahip olmadığını fark eder, nedenlerini sorgular ve uyum göstermeye çalışır.

 Bu aşamada çocuk özgüven kaybı, korku, depresyon, kaygı vb bir çok farklı psikolojik sorun yaşayabilir. Bunlara ek olarak çocuk engelin derecesi ve özelliklerine bağlı olarak da sorunlar yaşayabilir. Çocuk ne zaman sahip olduğu yetersizliklerini fark eder ve onlarla yaşamayı öğrenirse yani engelini kabullenirse, o zaman kendini gerçekleştirebilir ve yaşama tutunur.

 Oyun tedavisi zihinsel yada fiziksel engele sahip olan çocukların farkındalık kazanma, kabullenme ve sosyal uyum gösterme aşamalarında oldukça etkin bir biçimde kullanılabilir. Çocuk oyunla kendini, yetenek ve yeterliliklerini fark ederek, yetersizliklerine sağlıklı çözümler bularak, geçmiş, şimdi ve geleceği, yeniden organize ederek sorunlarıyla baş eder. Oyun tedavisiyle sahip olduğu özelliklerin gücünü keşfeder. Bireysel farklılıkları anlamlandırarak, değerli ve önemli olduğunu hisseder.

 Oyun tedavisi çocuğun psikolojik özelliklerine, yaşadığı sorunun türüne ve sahip olduğu engel grubuna göre farklı biçimlerde uygulanır. Yönlendirici yada yönlendirici olmayan teknikler seçilebilir.

 Genellikle fiziksel engeli olan çocuklarda oyun tedavisinin amacı, özgüven temelli çalışmaları içerir. Başarılı olma duygusunun kazandırılması, farklı ve saklı yeteneklerinin keşfi, sahip olduğu özelliklerin önemi oyunla ele alınarak yeniden yapılandırılır.
 Çoğunlukla çocuk kendi olmanın özgürlüğüyle tüm bunları fark eder. Değerli ve emsalsiz olduğunu keşfeden çocuk kendini geliştirmek, olgunlaşmak ve büyümek için önüne çıkan tüm engellerle baş eder.

 Zihinsel ya da ruhsal ve duygusal engele sahip çocuklarda oyun tedavisi dil ve iletişimi geliştirme, psikolojik sorunları çözme ve özgüven kazanma aşamalarında etkilidir. Çocuk oyunla dili kazanır. Oyun tedavisinin tüm uygulama biçimleri çocuğun keyifle ve özgürce dil ve iletişimini geliştirmesinde etkilidir.

 Bazen çocuk oyunla yeni ve güvenli bir ilişki kurmayı öğrenir. Sonraki aşamada ise bunu gerçek yaşamına taşır. Çocuklar tüm insanlar gibi yaşadıkları sorunları anlamlandırma ihtiyacı içindedirler. Engel, çatışma ve zorluklarını oyunda tekrar tekrar oynayarak, daha güvenli bir ortamda kendi seçtikleri yöntemlerle çözerler.

 Zihinsel, ruhsal ya da duygusal engeli olan çocukların yaşadıkları güçlükler öz güvenlerini azaltarak sosyal uyumlarında bozulmalara yol açabilir. Oyun tedavisi genellikle tüm çocukların öz güvenlerini artıran bir tekniktir. Çünkü çocuk oyun tedavisinde ihtiyacı olan güveni, özgürlüğü, değeri ve sağlıklı ilişkiyi yakalayarak; yapabileceklerini, denemelerle fark eder, öğrenir.

 Oyun tedavisi zihinsel, psikolojik ve fiziksel engelli tüm çocuklarda farklı sorunların çözümünde kullanılır. Otizm, asperger sendromu gibi yaygın gelişimsel bozukluklarda, dikkat eksikliği, hiperaktivite de özgül öğrenme güçlüklerinde, zihinsel geriliklerde ve hemen hemen tüm fiziksel engel gruplarında uygulanabilir. Oyun tedavisinin etkililiği çocuğun yaşadığı sorunun özelliklerine şiddetine ve çocuğun oyun tedavisine uygunluğuna bağlı olarak farklılaşır.

 Uzm. Psk. Mustafa Sungur