0 Üye ve 1 Ziyaretçi Konuyu İncelemekte. Aşağı İn :)
Sayfa 1
Konu: Ebu'l Vefa Buzcani  (Okunma Sayısı: 773 Kere Okundu.)
« : Kasım 04, 2016, 05:53:58 ÖS »

[B]a[R]a[N]
*
Üye No : 4
Yaş : 33
Nerden : İstanbul
Cinsiyet : Bay
Konu Sayısı : 5706
Mesaj Sayısı : 27 762
Karizma = 62877


EBU'L VEFA BUZCANİ ( 940 - 988)

Onuncu yüzyılda İslam aleminde yetişmiş büyük matematik ve astronomi alimi ismi Muhammed bin Yahya bin İsmail bin Abbas'tır. 10 Haziran 940 (H.328) tarihinde Horosan'ın Buzcan kasabasında doğdu.Bu yüzden Ebü'l-Vefa Buzcani diye meşhur oldu. 1 Temmuz 988 (H.388) tarihinde Bağdat'ta vefat etti.

İlim tahsiline amcası Ebu Amr Mugazili ve Ebu Yahya bin Kanib'İn yanında başlayan Ebü'l Vefa on dokuz yaşında Bağdat'a gitti (959). Ölümüne kadar burada ilim ile meşgul oldu. Şerefüddevle'nin sarayında yaptırdığı rasathanede çalışan alimIer arasında yer aldı. Matematik başta olmak üzere ömrünün büyük kısmını astronomik gözlemler yapmak eser telif etmek ve ders vermekle geçirdi.

Ebu'l Vefa Matematik ve astronomideki hizmetleriyle ilim tarihinde unutulmazlar arasında yerini almıştır .Onu gerek klasik ve gerekse modern matematik konularında gördüğümüz birçok trigonometrik kavram tarif teorem ve formülleri ilk defa ortaya koyan bir Müslüman bilgin olarak tanıyoruz. Yazdığı eserler yüzyıllarca hem İslam dünyasında hem de Avrupa'da kaynak kitaplar olarak kabul edilmiştir.

Ebü'l Vefa trigonometride büyük hizmetlerde bulundu ona büyük ölçüde açıklık kazandırdı. Bilhassa küresel trigonometride sinüs konusunu ilmi bir düşünceyle inceledi. Tanjant tabloları düzenledi. Trigonometriye tanjant kotanjat sekant A=1/Cos A ve kosekant A=1/sinüs A tarifve kavramlarını kazandırdı. Trigonometrinin altı esas eğrisi (grafiği) arasındaki trigonometrik oranlan ilk defa belirtti. Bu oranlar bugün bile trigonometride grafiklerin tarifinde aynen kullanılmaktadır .

Ebü'l Vefa çağına kadar hiçbir matematikçinin yapamadığı incelikte trigonometrik çizelgeler düzenledi. Astronomik gözlemleri için gerkli olan sinüs ve tanjant değerlerini gösteren çizelgeleri on beşer dakikalık (açı dakikası) aralıklarla hesaplayarak hazırladı.

Onun matematiğe kazandırdığı bu yenilikleri Avrupa'da ancak beş yüzyıl kadar sonra Alman bilgini Johann Müller (1436-1476) tarafından ilk defa ortaya atılıp kullanılabildi.

Bu demektir ki Avrupa ancak Ebü'l Vefa'nın eserlerinin Batı dillerine çevrilmesinden sonra bu konudaki bilgilere sahip olabilmiştir. Diophantos'un ve Batlamyus'un eserlerini inceleyip açıkladı. Zamanına kadar hiçbir matematikçinin yapamadığı hassaslıkta trigonometrik çizelgeler hazırladı. Astronomik gözlemlere için gerekli ceyb (sinüs) ve zıl (tanjant) değerlerini gösteren çizelgeleri on beşer dakikalık açı aralıklarıyla hesapladı. Trigonometrinin altı esas oranı arasındaki trigonometrik münasebetlerini ilk defa açıkladı. Bu oranlar günümüzde de aynen kullanılmaktadır .

Ünlü bilim tarihçisi Plorian Cajori History of Mathematick adlı eserinde onun hakkında: " Ebü'l Vefa şüphesiz ki Harezmi'nin matematik ve cebirdeki buluşlarını önemli ölçüde geliştirdi. Özellikle geometri ile cebir arasındaki münasebetler üzerinde durdu. Böylece bazı cebirsel denklemleri
geometri yoluyla çözmeyi başardı ve diferansiyel hesabın ve analitik geometrinin temelini kurdu. Bilindiği gibi diferansiyel hesap insan zekasının
bulduğu mühim ve pek faydalı bir mevzu olup ilim ve teknolojik muasır gelişmelerin temel kaynağını teşkil etmektedir. Ayrıca Battani'nin trigonometreleriyle ilgili eserlerini inceleyerek girift ve anlaşılmayan yönlerini
açıklığa kavuşturdu." demektedir.

Sekant'ın kaşifi olarak genellikle Kopernik bilinirse de ünlü bilim tarihçilerinden Morite Candon ve Carra da Vaux'un araştırmaları sonucu bu buluşan Ebü'l Vefa'ya ait olduğu tesbit edilmiştir. Ebü'l Vefa sinüs değerlerinin hesabı için yeni bir metod geliştirdi. Böylece hazırladığı cetvellerinde 30 derece ve 15 derecelik açının sinüsünü son derece dakik olarak virgülden sonraki sekiz ondalık basamak halinde hesapladı.

Trigonometrinin yanında cebir ilmi üzerinde de derinlemesine çalışmalarda bulunan Ebü'l Vefa o zamana kadar bilİnmeyen dördüncü dereceden denklemlerin çözümünü gerçekleştirdi. Bugün 30 derecelik yayın sinüs değerinin hesaplama metodlarını da Ebü'l Vefa'ya borçlu bulunuyoruz. Onun bulduğu bu değerin bugün bulunan değerlere göre ilk sekiz ondalık kesrinin denkliği görülmektedir .Ebul Vefa trigonometrik çizelgeleri hazırlamada da öylesine bir incelik göstermiştir ki onun 10 dakikalık aralıkla düzenlediği sinüs çizelgesindeki incelik (prezisyon) 1/604 kadardır .

Ebu'l Vefa Encylopedia Britanica'nın yazdığına göretanjantı yayın bir fonksiyonel olarak trigonometriye katmıştır. "Zıll=Gölge" dediği çizgileri yayın iki katı; tanjantı ve sekantı da "kutr zıll" diye tarifetmiştir. Ebü'l Vefa üçgenler üzerinde ilk ciddi çalışmayı yapan bilgin olarak tarihe kaydolmuştur. Onun bu konudaki keşifleri tarifleri kavramları çizelgeleri daha sonra Avrupa'nın ünlü matematikçilerinden D'Alembert (1717-1178) ve Laplace ( 17 49-1827) ile çağdaşları olan büyük matematikçilerin fikir yapıIarının temelinde yer bulmuştur .

Demek oluyor ki klasik ve modem matematikte görülen düzlem ve küresel trigonometriye ait tarif kavram ve formüllerin çoğunluğunu ilk defa ortaya koyan trigonometriye tanjant kavramı kazandıran tanjantı yayın bir fonksiyonu olarak düşünerek trigonometrik bilgileri sistematik bir disiplin haline getiren Ebu'l Vefa'dır.

Her ne kadar müsteşrik Henrich Suter İslam Ansiklopedisi'ne yazdığı makalede trigonometriye tanjant kontenjant sekant kosekant ile ilgili tarif ve kavramların daha önce yaşayan Habeş EI-Hasib tarafından bilindiğini kaydetmekteyse de yapılan araştırmalar sonucunda bu görüşün doğru olmadığı anlaşılmıştır .

Ebu'l Vefa sadece tanjant cetvellerini düzenlemek trigonometriye sekant ve kosekantı kazandırmakla kalmadı Sinüs problemini derinden derine inceledi. Trigonometrinin alt temes çizgisi arasındaki oranları belirtti. Onun tespit ettiği bu oranlar bugün bile o çizgilerin tarifinde kullanılmaktadır. Aynca Ebu'l Vefa Battani (858-929)'nin trigonometriyle ilgili eserini hatırı sayılır derecede geliştirdi. Virgülden sonra üçüncü haneye kadar hesaplama imkanını veren sinüs cetvellerinin yeni hesaplama metodlarını buldu. Ebu'l Vefa'nın ulaştığı bu yüksek basamağı Avrupa ancak asırlarca sonra aşabilmiştir .

Ebu'l Vefa'nın yaptığı hizmetler sadece bunlardan ibaret değildir. O aynı zamanda büyük maharet sahibi bir geometriciydi. Birçok problemlerle uğraştı ve parabolün ekseni atrafında döndürülmesi ve parabolliod'un hacmi konularıyla meşgul oldu.

Ebu'l Vefa sadece matematikte değil astronomide de isim yaptı. O kadar ki bu sahada yaptığı keşif onu büyük bir şöhrete kavuşturdu. O Avrupa'da Batlamyus'un ay teorisi üzerinde ilk defa araştırma yapan Tycho Brahe'den (1546-1601) tam 600 sene önce teorinin kritiğini yaptı ona tenkitler yöneltti. Noksanlarını görüp yeniden gözlemlerde bulundu ve ayın üçüncü değişimini keşfetti. Bu Ebu'l Vefa için keşfe ismini verdirecek kadar büyüktü.

Zamanında birçok Müslüman astronomi ve matematik alimi Ebu'l Vefa'nın çalışmalarını ve eserlerini görmek üzere Bağdat'a gittiler ve derslerinde bulundular. Günümüzde birçok Batılı ilim adamı Ebü'l Vefa'nın eserleri üzerinde araştırma yapmaktadır. Onun yaptığı ilmi çalışmalar o devirde İslam alimlerinin ilim ve fende ne kadar ileri olduğunu açık bir şekilde göstermektedir .

Zahiruddin Beyhaki Tarihu Hukema-il-İslam kitabında Ebü'l Vefa'nın şu sözlerini nakletmektedir: " Mal can emniyeti ve sıhhat olmadan yaşanılan hayat hayat değildir. Bir kimse sana söz ile üstün gelirse aldırma yeter ki sükut ile galip gelmesin. Bir kimsenin seviyesine uygun olarak arkadaşlık et. Eğer sen cahile ilimle laubaliye ciddiyetle muamele edersen arkadaşına eziyet etmiş olursun. Halbuki sen onlara sıkıntı vermekten uzaksın. Sözüne ancak ihtiyacı anında kıymet verenle sohbet etme. Hocanın hakkını gözetmemek ahlaka sığmaz. Düşük karaktersiz kimselerle görüşüp konuşma! "

ESERLERİ

1- kitab'ül-Kamil: Trigonometri ve astronomiden bahseden meşhur eseridir. Birinci bölümde yıldızların hareketinden önce bilinmesi gereken meseleler ikinci kısmında yıldızların hareketlerinin incelenmesi üçüncü kısımda yıldızların hareketlerine arız olan şeyler anlatılmaktadır. Eserin yazma bir nüshası Paris National Kütüphanesi'nde 1138 numarada kayıtlıdır.
L.P .E.A. Sedilot tarafından eser tercüme edilerek basılmıştır .

2- Ez-Ziyc'üs şamil: Ebu'l Vefa'nın astronomiden bahseden en önemli eseri budur. Ziyc-i şamil de denilen bu kitap ince ve isabetli gözlemlerle dolu bir faaliyet abidesidir. Öyle ki bu Ziyc (astronomi cetveli) Harizmi (780-850) ve Ferganalı Ahmed bin Kesir'in ziycleri gibi asırlar sonra bölüm bölüm D'Alembert (1717-1783) ve Laplace (1749-1827) gibi Batılı büyük matematikçi ve astronomların eserlerinde yer buldu.

3- Kitabün fi Amel-il-Mistarati vel-Pergar vel-Gunye

4- Kitab ma Yahtacu İleyh-il-Küttab vel Ummal min İlm-il-Hisab

5- Kitabun Fahirün bil Hisab

6- Kitabun fi ilmi Hisab-il-musellesat-il-Küreviyye

7- Kitabun fil-Felek

8- Kitabun fil-Hendese

9- Kitab'ül-Medhal ila Aritmetik

10- Tefsir-üi-Harezmi fil Cebri vel-Mukabele.

İstek & Öneri ve Şikayetlerinizi: link (@) webcanavari . net Adresine İletebilirsiniz.
WeBCaNaVaRi Botu

Bu Site Mükemmel :)

*****

Çevrimİçi Çevrimİçi

Mesajlar: 222 194


View Profile
Re: Ebu'l Vefa Buzcani
« Posted on: Mart 28, 2024, 04:20:45 ÖS »

 
      Üye Olunuz.!
Merhaba Ziyaretçi. Öncelikle Sitemize Hoş Geldiniz. Ben WeBCaNaVaRi Botu Olarak, Siteden Daha Fazla Yararlanmanız İçin Üye Olmanızı ŞİDDETLE Öneririm. Unutmayın ki; Üyelik Ücretsizdir. :)

Giriş Yap.  Kayıt Ol.
Anahtar Kelimeler: Ebu'l Vefa Buzcani e-book, Ebu'l Vefa Buzcani programı, Ebu'l Vefa Buzcani oyunları, Ebu'l Vefa Buzcani e-kitap, Ebu'l Vefa Buzcani download, Ebu'l Vefa Buzcani hikayeleri, Ebu'l Vefa Buzcani resimleri, Ebu'l Vefa Buzcani haberleri, Ebu'l Vefa Buzcani yükle, Ebu'l Vefa Buzcani videosu, Ebu'l Vefa Buzcani şarkı sözleri, Ebu'l Vefa Buzcani msn, Ebu'l Vefa Buzcani hileleri, Ebu'l Vefa Buzcani scripti, Ebu'l Vefa Buzcani filmi, Ebu'l Vefa Buzcani ödevleri, Ebu'l Vefa Buzcani yemek tarifleri, Ebu'l Vefa Buzcani driverları, Ebu'l Vefa Buzcani smf, Ebu'l Vefa Buzcani gsm
Sayfa 1
Yukarı Çık :)
Gitmek istediğiniz yer:  


Benzer Konular
Konu Başlığı Başlatan Yanıtlar Görüntü Son Mesaj
Ahde Vefa « 1 2 »
Dini Hikayeler
mEkansIz_qEnc 11 3669 Son Mesaj Ağustos 08, 2011, 03:55:42 ÖÖ
Gönderen : MahzaŞermi
Buzcani
Bilim - Teknoloji ve Bilim Adamları
mEkansIz_qEnc 9 1739 Son Mesaj Mayıs 15, 2008, 04:50:04 ÖS
Gönderen : BbuSHhHeE
Buzcani
Bilim - Teknoloji ve Bilim Adamları
By.CeZa 0 779 Son Mesaj Temmuz 08, 2008, 05:07:10 ÖS
Gönderen : By.CeZa
Buzcani
Kim, Kimdir ?
FeMoX 2 1201 Son Mesaj Aralık 29, 2008, 10:41:08 ÖS
Gönderen : dreamily
Vefa
Ahlak Bilgileri
Asortik Hatun 3 2290 Son Mesaj Haziran 09, 2009, 05:21:25 ÖS
Gönderen : By.TuRuT


Theme: WeBCaNaVaRi 2011 Copyright 2011 Simple Machines SiteMap | Arsiv | Wap | imode | Konular