|
|
|
Evde kan sekeri ölçüm cihazlarının zaman zaman kontrolünün yapılması gerektigini ifade eden Dr.
Karaarslan, rutindeki uygulamayı söyle tarif ediyor:
“Satın aldıgınız cihazın seker ölçüm stripleriyle birlikte bir adet kalibratör veriliyor ve o kutudaki seker
striplerinin ölçümleri bu kalibratörle ayarlanıyor. Kullanıcılar genellikle bu islem yapıldıysa cihazlarının
verecegi sonucun da dogru olacagına inanıyorlar. Oysa bu aslında sadece elektronik bir ayar, yani
cihazın elektronik yönden dogru çalıstıgını teyid etmis oluyorsunuz. Test sonucunun dogru olması için
ise sadece cihazın elektronik açıdan dogru çalısması yetmez. Seker stribi de dogru çalısmalı yani
üretim hatası olmamalı, son kullanım süresi geçmis olmamalı, kapagı açık ve nemli ortamda kalıp
bozulmus olmamalı vs. Buna bir de hastanın ölçüm cihazını dogru kullanmayı biliyor olmasını eklemek
gerek. Yani cihaz ve strip ikisi birden dogru çalısacak ve hasta da ölçümü teknik yönden dogru yapıyor
olacak. Bu sartların üçünün de var oldugunu kontrol etmek için seker ölçüm cihazımız ile içindeki
glukoz düzeyi bilinen ve kontrol çözeltileri adı verilen sıvıları kan örnegi imis gibi ölçüp , sonuçların
olması gereken aralıkta olup olmadıgını da bakmamız gerekli. Bu kontrolleri hasta hem belirli
aralıklarla düzenli olarak , hem de çok yüksek ya da çok düsük bir deger aldıgında, özellikle de bu
beklemedigi bir degerse sonucunu dogrulamak amacıyla yapmalı. 7çinde 250-300 mg/dl aralıgında
glukoz oldugu bildirilen kontrol sıvısında cihazın okudugu sonuç ta bu aralıkta ise, o zaman hersey
dogru çalısıyor ve ölçtügüm glukoz degeri benim gerçek kan sekeri degerimdir diyebiliriz.”
Bu kontrollerin düzenli yapıldıgının kaydının tutulması için hastalara birer kart verilecegini söyleyen Dr.
Karaarslan, “Hastalar Poliklinige geldikçe, seker ölçüm cihazlarının kullanımı ve dikkat etmeleri
gereken noktalar yanında yularıda bahsedilen kontrolleri de nasıl , hangi kosullarda, hangi sıklıkta
yapmaları gerektigini ögretecegiz. Hem cihazı dogru kullandıklarını ve kontrolleri dogru
yapabildiklerini görmek, hem de cihazlarının kontrol edildigi ve dogru sonuçlar verdiginin kaydını
tutmak için islemi senede iki kez de bizim gözetimimizde yapmalarını isteyecek, gerekiyorsa
egitimlerini tekrarlayacak ve sonuçları da kartlarına isleyecegiz.” diye konusuyor.
Dr. Karaarslan evde kan sekerini kendi kendine takip eden hastaların tutarlı ve karsılastırılabilir sonuç
alabilmeleri için mümkün oldugunca aynı yerden kan almalarını, cihazlarını ve kullandıkları stribin
markasını degistirmemelerini öneriyor . Dr. Karaarslan, hastaların düstükleri yanılgılardan birinin de,
evde kendi cihazlarında yaptıkları ölçüm ile laboratuvarda yaptıkları ölçümün aynı olmasını beklemek
oldugunu söylüyor. “Cihazla yapılan ölçüm, laboratuvarda alınan ölçümden farklıdır. Farkın en önemli
sebebi glukometre ile parmak ucundan alınan tam kandaki seker düzeyinin ölçülmesidir.
Laboratuvarlarda ise kan genellikle koldaki damardan alınır , kanın eritrosit , lökosit, trombosit
dedigimiz sekilli elemanları ayrılır ve sıvı kısmı olan plazmadaki seker düzeyi ölçülür. Bulunan
degerler evde okunanlardan % 10-15 düzeyinde daha yüksek olabilir, tokluk kanında bu fark daha da
artabilir. Hasta bu konuda bilgilendirilmezse gereksiz yere cihazını veya laboratuvarını degistirmeye
kalkabilir. ” diye konusuyor.
Dr. Karaarslan, evde kan sekeri ölçüm cihazlarının kullanımı ve kalibrasyonu ile ilgili ince detayların
egitiminin de genellikle verilmedigini ve dikkat edilmesi gereken unsurların vurgulanmadıgını
söyleyerek, ASM Diyabet Poliklinigi’ndeki uygulamayı söyle anlatıyor:
“Biz egitimde yukarıda bahsedilen kontrol kavramı yanında , ölçüm yapmadan önce el yıkamanın
önemi gibi basit bir islemden bir strip paketinin içinden çıkan kalibratörün neden sadece o paket için
kullanılabilecegi gibi teknik kavramlara dek kullanımla ilgili önemli noktalar konusunda hastanın
bilgilenmesini saglamayı amaçlıyoruz. .”
ÜÇ AYLIK KAN SEKER TAKB
Dr. Karaarslan, kandaki seker düzeyinin çok düsmesinin de çok yükselmesinin de ciddi sonuçlar
dogurdugunu, bu inis çıkısların önlenmesinin ve kan glukoz düzeyinin olabildigince hep
normal/normale yakın düzeylerde tutulması gerektigini belirterek, “Seker düzeyinin diyabetlilerde de,
saglıklı bireylerde oldugu düzeyde tutulması gerekir. Bunu takip etmek için üç aylık kan sekeri kontrolü
adı verilen HbA1c degerine bakılır. Kanın kırmızı küreleri içinde bulunan hemoglobin kandaki sekeri
baglar. Seker ne kadar yüksek ise baglanan seker miktarı da o kadar yüksek olur.Yani hemoglobininiz
kan sekerinizin üç aylık ortalama seyrini bir kayıt aleti gibi saklar. Kanın kırmızı kürelerinin ve
dolayısı ile hemoglobinin yasam süresi üç aydır, üç ay sonra yıkılır . Biz HbA1c düzeyini
ölçtügümüzde, hastanın son üç ay içindeki kan sekerinin ortalama ne düzeyde seyrettigi hakkında fikir
sahibi oluruz. Hasta doktora gidecegini bilerek son bir hafta içinde diyetine çok dikkat ederse ,
randevusu olan gün kan sekeri düsük çıkabilir ama HbA1c degeri yüksek ise aslında son üç aydaki
kan sekeri seyri iyi gitmemistir ve böbrek , kalp, sinir gibi dokuları da kanı gibi normalden yüksek
düzeyde sekere maruz kalmıstır. Bu durum da diyabet hastalıgının Dr.Tiryakioglu’nun da degindigi
kalp ve damar hastalıkları, felçler, ayak kayıpları, körlük gibi istenmeyen sonuçlarının ortaya
çıkmasına neden olacaktır. Bu test tedavideki hedefine ulasmıs hastalarda senede iki kere, ilaç
degistiren veya tedavideki hedefe henüz ulasamamıs hastada ise senede 4 kere ölçülerek kan
sekerinin sürekli kontrol altında tutulması saglanmaya çalısılır.” diyor.
KUTU
Kan sekeri ölçerken dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir ?
• 7slem kullanım kılavuzunda ve egitimde anlatılan noktalara dikkat edilerek yapılmalıdır.
• Cihaz düzenli olarak kullanım kılavuzundaki bilgilere göre temizlenmelidir.
• Kalibrasyon stribi ile seker striplerinin lot numaralarının birbirine uygun olup olmadıgı mutlaka
kontrol edilmelidir.
• Stripler uygun kosullarda saklanmalı , kapagı açık kalıp nem almamalıdır. Son kullanım tarihi
geçmis stripler kullanılmamalıdır.
• Cihazın ve ölçüm çubuklarının dogrulugu düzenli olarak veya beklenenden yüksek veya düsük
sonuçlar alındıgında kontrol sıvıları ile denetlenmelidir
• Ölçüm yapmadan önce, eller, sabunlu su ile yıkanmalıdır. Temiz olmayan , özellikle de seker,
tatlandırıcı, gibi maddelerle temas etmis elde yapılan ölçüm dogru sonuç vermeyebilir.
• Parmak delindikten sonra fazla sıkılmamalıdır. Sıkılırsa açıga çıkan doku suyu kan ile karısarak
kanı sulandırır, gerçekte oldugundan daha düsük deger okunabilir.
• Cihaz elektronik oldugu için çarpma ve düsmelerden korunmalıdır.
• Kan sekeri ölçüldükten sonra sonuç günlük kayıt defterine kaydedilmelidir.
Normal kan sekeri degerleri ne olmalıdır?
• Koldan venöz kan alınarak bakılan plazma glikozu açlıkta 80-100 mg/dl normal degerler olarak
kabul edilir.
• Tokluk 2. saat tokluk degerleri 80-140 mg/dl arasındaki degerler saglıklı insan normal degerleridir.
• Saglıklı insanda kan sekerinin düsük oldugunun kabul edildigi deger 60 ve altıdır. 60-80 aralıgı
güvenlik aralıgıdır. Pek çok laboratuvar açlık kan sekerini 60-100, tokluk kan sekerini ise 60-140
arasında alır.
|