Bulanık Mantık Bulanık mantık (Fuzzy Logic) kavramı ilk kez 1965 yılında California Berkeley Üniversitesinden Prof. Lotfi A.Zadehin bu konu üzerinde ilk makallelerini yayınlamasıyla duyuldu. Prof. Lotfi A.Zadeh tarafından ortaya atılan ve hızla gelişerek modern denetim alanında birçok bilim adamının ilgisini çeken araştırmaya açık yeni bir dal oluşmuştur. Örneğin Londra Üniverstesinden Profesör Mamdani kuramı bir buhar türbininin hızının denetlenmesine uygulamayı düşünmüş ve bu amaçla, bir insanın davranışlarını mimikleyen “eğer türbin hızı çok hızlı artıyorsa ve basınç da çok düşükse , buhar vanasını biraz aç” türünden kurallardan oluşan bir uzman sistem geliştirilmiştir. Prof. Mamdani bulanık mantık temelli bir tür bir uzman sistemle türbin hızının ve performansının çok başarılı bir şekilde denetlenebileceğini göstermiştir. Bulanık mantık kuramının ilk önemli endüstriyel uygulaması çimento sanayiinde olmuştur. Bu sanayide değirmen içerisindeki sıcaklık ve oksijen oranı ürün kalitesi açısından çok önemlidir. Kısıtlı ve hassas olmayan, ısı ve karbonmonoksit oranı gibi bilgilerle iyi bir çalışma düzeni elde edilmesi bir sanat olup operatörlerin bu konuda yeterli bir uzmanlık kazanabilmeleri için inanılmaz farklılıklar olacağından ,üretilen çimento da vardiyadan vardiyaya değişecek,tutarlı kalitede çimento üretimi çok zor olacaktır. İşte bir Danimarka firması bu nedenlerden dolayı lineer bir model üzerine kurulu geleneksel denetleyici yerine bir bulanık mantık denetleyici kullanmayı düşünmüş ve çok başarılı sonuçlar veren bir uzman sistemi geliştirmiştir. Bu veya benzeri sistemler bugün bile Japonya ve Amerika da dahil olmak üzere birçok ülkede kullanılmaktadır. Kronolojik sıra içerisinde bundan sonraki en önemli aşama Japonya da 1987 yılında görülmüştür. Hitachi firması ilk olarak 1978 yılında ulaştırma bakanlığına başvurmuş ve sedai metro sisteminde çalışan trenlerin otomatik olarak denetimi için bulanık mantık kullanımını önermiştir. Başkanlık öneriye olumlu baktığını belirtmiş,fakat bulanık mantık denetleyicinin kullanılmakta olan sisteme göre belirgin üstünlükleri olacağı konusunda kanıt istemiştir.Hitachi firması 9 yıl içerisinde 300.000 benzetim çalışması ve 3.000 insansız operasyon gerçekleştirmiş ve sonunda. 1986 yılının sonlarına doğru ulaştırma bakanlığından kullanım iznini almıştır. Geliştirilen sistemde, daha önce tren operatörü tarafından bir PID temelli denetleyici aracılığı ile yapılan ve yolcuların sarsıntılı bir yolculuk geçirmelerine neden olabilen hızlanma raportörünün yapması gereken işler kapıları kapatmak ve başlatma düğmesine basmak gibi birkaç işlemle sınırlı kalmaktadır. Böylece yolcuların, demirlere tutunma gereksinimi duymadan bir yolculuk yapabilmeleri sağlanmış, daha önce kullanılan sisteme göre trenin istenilen konumda durması üç kat iyileşmiş ve kullanılan enerji % 10 azalmıştır. Sağlanan bu başarının Hitachi firmasına getirdiği mükafat, Tokyo metrosunda böyle bir sistemin kullanılması için alınan kontrat olmuştur. Yukarıda açıklanan başarılı uygulamadan sonra bulanık denetim konusundaki çalışmalar yeni bir ivme kazanmış ve endüstriyel uygulama alanları hızla artmışdır. Çalışmaların uluslar arası alanda koordinasyonu amacı ile Japonyada 1989 yılında, LIFE adlı bir laboratuvar kurulmuştur. Bu laboratuvarda yapılan araştırma çalışmalarına, aralarında Hitachi, Toshiba, Omron, Mathushita gibi ünlü Japon firmalarının yanısıra IBM, NCR ve THOMSON gibi Japonya dışı firmaların da bulunduğu toplam 51 firma katılmakta olup 6 yıllık bütçesi yetmiş milyon dolardır. Bulanık mantık denetleyiciler konusundaki kuramsal çalışmaları hala sürüyor olmasına rağmen artı bu konu endüstride kendisine önemli bir yer edinmiş durumdadır. Uygulama alanları arasında çeşitli beyaz eşya,tren,asansör,trafik kontrolü ve otomotiv sanayi sayılabilir. Bugün Japonya’da bulanık denetim kullanan beyaz eşyalar ve elektronik aletler,Örneğin fotoğraf ve çamaşır makineleri,güncel yaşamın birer parçasıdırlar.

Emeğine sağlık.

Faydalı bilgiler...  Teşekkürler.