Benler genellikle cildimizdeki kahverengi lekeler olarak tanımlanıyor ve fark etsek de etmesek de hayatımız boyunca onlarla birlikte yaşıyoruz. Son yıllarda cilt kanserlerinde görülen artış ve hekimlerin de bu konuyu daha fazla gündeme getirmesi benlere olan ilgiyi artırdı. Bazı ben oluşumları hayat boyu bir problem çıkarmazken, kanserleşme eğilimi olan farklı tip benlerden söz etmek mümkün ve bazı benlerde malign melanom gelişebiliyor. Malign melanom %70 oranında normal deriden kaynaklanırken, %30 oranında da mevcut benin zaman içinde uğradığı değişiklik sonucu ortaya çıkıyor. Bu noktada, değişimleri önceden fark etmek büyük önem taşıyor.

Malign Melanom Riski

Kanserleşme eğilimi olan benleri, atipik (displastik) ben ve doğumsal (konjenital) benler olarak sınıflandıran Dr. Esra Özgüroğlu, konuyla ilgili şu bilgileri veriyor: Atipik (displastik) benler: Genellikle ailesel özellik gösteren bu benlerde malign melanom riski normal benlere oranla yüksektir. Malign melanomlu hastaların aileleri incelendiğinde, %60-10 arasında displastik benli kişilere rastlanmaktadır.

Displastik benler alışılmış, normal benlerden daha büyüktür. Yani boyutları 5 milimetreden fazladır. Sınırları düzensizdir, ben sanal olarak katlandığında, karşılıklı gelen uçlarının simetrik olmadığı görülür. Renginde düzensizlik vardır, renk homojenitesi bozulmuştur. Normal benlerde malign melanoma dönüşme olasılığı yokken, atipik benlerde böyle bir risk vardır. Ailesinde malign melanomu olan ve 25-50 arasında atipik beni olanlarda malign melanom gelişme riski %10 iken, ailesinde iki kişide malign melanom olan ve 50`den fazla atipik beni bulunan kişilerde malign melanom gelişme olasılığı %99`a çıkar.

Doğumsal (konjenital) benler:

Malign melanom gelişmesinde etkili olan bir diğer ben grubunu da konjenital benler oluşturuyor ki, bunların popülasyondaki oranı %1 civarındadır. Bunlar bebek doğduğu anda vücutta olan ya da ilk 6 ayda oluşan benlerdir. Konjenital benlerin riskini boyutları belirginleştirir. Bu benler boyutlarına göre küçük, orta ve büyük olarak sınıflandırılır. 1,5 santimden küçük olanlar küçük, 1,5-20 cm arasında olanlar orta ve 20 cm üzerinde olanlar da büyük olarak tanımlanır. Büyük konjenital benlerde %6-12 oranında malign melanom riski vardır. Bu nedenle, büyük konjenital ben görüldüğü taktirde çıkarılmasını öneriyoruz çünkü çocuk büyüdükçe riski de beraberinde taşır ve cerrahi girişim zorlaşır.

Ciltteki Benlerin Ömrü

Çok çeşitli klinik görünümleri olabilen benlerin zaman içinde ortaya çıkan değişimlerinin insanları korkuttuğunu söyleyen Anadolu Sağlık Merkezi Dermatoloji Uzmanlarından Dr. A. Esra Özgüroğlu bu değişimlerin fizyolojik olduğunu, insanların kısa zaman diliminde ve hızla oluşan değişiklere karşı dikkatli olmaları gerektiğini belirtiyor.

Genetik yapının etkinliğinin dışında güneşin mevcut ben potansiyelini artırdığına da işaret eden Dr. Özgüroğlu, benlerin gelişim süreci konusunda şunları söylüyor:

"Yaşamımız boyunca vücudumuzda yeni benler oluşabilir. Benler en çok ilk 20 yılda ortaya çıkar fakat 50-60 yaşlarına kadar devam edebilir. Her benin, ortalama 50 yılı kapsayan bir siklusu vardır. Bu, yaşam siklusuna bağlı olarak ortaya çıkıyor, bazen büyüyor, bazen küçülüyor, renk değişimleri yaşanıyor hatta ileri yaşlarda benler kayboluyor. Çoğu zaman bu değişimlerin farkına bile varmıyoruz."

Güneşe maruz kalındığında, ergenlikte, gebelik ve doğum kontrol haplarının kullanıldığı dönemlerde benlerde; sayı artması, büyüme, renklerde farklılaşma gibi değişimlerin olabileceğine işaret eden Dr. Özgüroğlu, bunların korkulmaması gereken fizyolojik değişimler olduğunu belirtiyor.

Benlerin Ne Zaman Çıkarılması Gerekir?

Vücuttaki ben sayısı arttıkça malign melanom riski yükseliyor. Bu nedenle özellikle atipik benleri olan kişilerin bazı konulara dikkat etmesi gerekiyor.

Bunların başlıcalarını şöyle sıralamak mümkün:

• Benler bir dermatolog tarafından periyodik olarak kontrol edilmeli. Periyodik kontrol benlerdeki değişimlerin erken dönemde belirlenmesine ve malign melonom riskinin ortadan kaldırılmasına yardımcı oluyor.

• Güneşlenirken yüksek koruma faktörlü kremler kullanılması gerekiyor.

• Benlerde, boyutlarında büyüme, sınırlarında düzensizlik, renginin koyulaşması, kanama, ağrı, kaşıntı gibi değişimlere karşı dikkatli ve uyanık davranmak gerekiyor.

Benlerin cerrahi olarak çıkarılması gereken durumlar

• Dermatoskopik analizlerde ve periyodik takiplerde riskli değişiklikler saptandıysa

• Saçlı deri, genital bölge gibi takibi zor lokalizasyonlardaysa

• İç çamaşırını kesen ya da sürekli kıravat takılan, travmatize olan bir lokalizasyondaysa

• Sosyal olarak kişiyi olumsuz etkiliyorsa çıkarılmalıdır.

ABCD Kuralları

• A asyrmetry Benin bir yarısı ile diğer yarısının biçimsel uyumsuzluğu

• B border Benin sınırlarının düzensiz olması

• C color Benin kendi içinde renk düzensizliğinin olması, homojenite olmaması

• D diameter Benin çapının 6 milimetreden büyük olması olarak sayılır.

Benleriniz Çoğalırsa, Doktora Gitmelisiniz

Doğumla birlikte ya da doğumdan sonra renkli leke ve kabarık çıkıntılar şeklinde gelişen ''ben''lerin sayısının artması, renginde ve boyutunda değişiklik meydana gelmesi halinde mutlaka bir uzmana başvurulması gerektiği bildirildi.

Bursa'da görev yapan Doç. Dr. Ersoy Hazneci, AA muhabirine yaptığı açıklamada, vücut rengini veren maddeyi (melanin) sentezleyen hücrelerin (melanositler) oluşturdukları iyi huylu deri oluşumlarına ''ben'' denildiğini söyledi.

Hazneci, ''ben''lerin ilk 30 yılda çıkış sıklığının artarak devam ettiğini, 40'lı yaşlarda ise en üst düzeye ulaştığını dile getirerek, bu yaştan sonra ''ben'' oluşumunun yavaşladığını vurguladı.

Bir insanın onlarca ''ben''inin olabileceğini ifade eden Hazneci şöyle konuştu:

''Gözlemler, ben sayısının 100'ün üzerinde olanlarda ben kanseri riskinin arttığını göstermektedir. Güneş ise benlerin oluşumunda ve mevcut benlerin kansere dönüşümünde en önemli faktördür. Benlerimizi takip ederek, kanser riskinin artıp artmadığını az da olsa anlayabiliriz. Benimizin renginde, boyutunda, normal deri ile birleştiği sınır çizgilerinde oluşan değişiklikler dikkatlice incelenmelidir. Ben üzerinde kaşıntı, ağrı, kanama, yara açılması, boyutlarında ve görüntüsünde hızlı değişiklikler de kanser şüphesi uyandırmalıdır. Değişiklik saptadığımızda mutlaka cilt hastalıkları uzmanlarına başvurmak gereklidir. Doktorunuz benlerinizi inceleyerek, gerekli görürse biyopsi alarak kanser varlığı konusundaki şüpheleri kesin sonuca ulaştıracaktır.''

BENLERDEKİ DEĞİŞİKLİK YA DA SAYILARINDAKİ ARTIŞ

Doç. Dr. Ersoy Hazneci, yetişkinlerdeki yeni benlerin dermatologlarca değerlendirilmesinin doğru bir yaklaşım olacağını belirterek, ''Yeni çıkan benlerin şekil, boyut ve renkleri diğer benlerinizden farklıysa ya da ben sayısında hızlı (aylar içinde onlarca ben) artış olması halinde mutlaka bir dermatoloğa başvurulmalıdır'' dedi.

Düzenli olarak tüm vücut benlerinin kontrol edilmesi gerektiğine dikkati çeken kaydeden Hazneci, şöyle devam etti:

''Sistemli bir şekilde yukarıdan aşağıya tüm deri bölgeleri her ay kontrol edilmeli ve değişikliklerin (renk, çap, asimetri, yara) olup olmadığına bakılmalıdır. Varsa dermatoloğa başvurulmalıdır. Yılda bir kez benlerimizin dermatologlarca kontrol edilmesi uygun olacaktır. Artmış riske sahip kişilerin 6 ayda bir dermatologlarca kontrolü uygundur. Bir bende kanser riski varsa dermatologlar tercihen tümünü veya bir kısmını basit bir girişim ile alarak incelenmek üzere patologlara gönderecektir. Sonuç olumlu gelirse tekrar bir operasyon gerekmeyecek, benleriniz takip edilmeye devam edilecektir.

Benler, Kanser Habercisi Mi

Vücuttaki her benin kötü olmadığını ve kansere dönüşmeyeceğini belirten Gaziantep Üniversitesi (GAZÜ) Tıp Fakültesi Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Bekerecioğlu, insan vücudunda “ben” denilen çoğu zaman koyu renkli lezyonlar bulunabildiğini, benlerin sayısında yaşla birlikte artış yaşanabildiğini ve bir insanın yaşamı boyunca yaklaşık 100 adet beni bulunmasının normal olduğunu belirtiyor.

Benlerin insan vücudu için gerekli olduğuna ve vücutta artık hücreleri temizleyerek çöp kutusu görevi gördüğüne işaret eden Mehmet Bekerecioğlu, bazı benlerin ise ayrı tutulması gerektiğini ifade etti. Bekerecioğlu, “Her ben kötü değildir, kötüye dönmez (kanserleşmez). Benlerde karakter ve huy değişikliği varsa, takip edilmeli ve gerekirse çıkarılmalıdır” diye belirtiyor.

Benlerde, herhangi bir kaşıma ve sürtme olmadan kendiliğinden bazı değişiklikler olduğunu anlatan Bekerecioğlu, bunları “benin düzensiz hale gelmesi, sınırlarının ve etrafının girintili çıkıntılı olması, renginde değişiklik, benin çapının ve kabarıklığının artması” şeklinde açıklıyor.

Bu değişikliklerden biri veya bir kaçının oluşması durumunda hemen bir plastik cerrahi uzmanına başvurulması gerektiğine işaret eden Bekerecioğlu, şöyle devam etti:

“Bazı benler doğuştan vardır. Doğuştan olan benlerin çocuğun vücudunu kapladığı alan önemlidir. Bu alan büyüdükçe, bu benler üzerinden gelişecek deri kanseri riski de artar. Bu benlerin erken yaşlarda çıkarılması gerekir. Sonradan ortaya çıkan benlerin ortak özelliği ise güneş ışınlarına maruz kaldıkça kötüye dönme potansiyellerinin artmasıdır. O yüzden güneş ışınlarına maruz kalmaktan kaçınılmalı, güneşten koruyucu kremler ile ışınların zararlı etkileri azaltılmaya çalışılmalıdır.

Benlerin kötüye dönme potansiyelleri, genetik yatkınlıkla da ilgilidir. Her ben kötü değildir, ama benlerin sayısı fazla olan kişiler risk taşıyabilir. Ayrıca, açık tenli olmak da bir risk faktörüdür. Benler ile oynanmamalı ve tahriş edilmemelidir.”

Bununla beraber yine söylemek gerekiyor ki, Eğer vücudunuzu muayene ediyorken ya da fotoğraf çekiyorken, herhangi bir değişiklik fark ederseniz bir dermatoloğa ya da doktora danışın. Her cilt kanseri aynı görünmez ve ciltte meydana gelen değişiklikler kanserin kesin işaretleri değildirler. Ancak üç temel cilt kanserinin ana belirtileri şunlardır:

• Farklı renkli herhangi bir büyümenin olması

• Bir ben ya da yumru gittikçe büyüyorsa, dokusu ya da rengi değişiyorsa

• 3 ay içinde iyileşmemiş bir yara

Cilt kanseri vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilse de genellikle yüz, boyun, eller ve kollar gibi sürekli güneşe maruz kalan yerlerde oluşur. Melanomlar kadınlarda ve erkeklerde vücudun farklı yerlerinde ortaya çıkar. Erkekler gövdelerine, kadınlar ise bacaklarına özellikle dikkat etmelidirler