Aynaya hiç bakmamak kadar çok bakmak DA psikolojik bir sorun. Böyle insanlar
 dış görünümleriyle ilgili takıntılara kapılıyorlar.
 Acıbadem Hastanesi Psikiyatri Konsültanı Doç. Dr. Ece Orhon, tıp dünyasında
 dismorfofobi" diye bilinen, halk arasında ise "ayna hastalığı" olarak
 tanınan hastalıkla ilgili soruları yanıtladı...

 Dismorfofobi nedir?

 Bu hastalık 100 yıldan beri tanınmaktadır. Tanım olarak, kişinin fizik
 görünüşündeki gerçek fakat önemsiz bir kusur ile ileri derecede meşgul
 olmasıdır. Örnek olarak, burnun uzun yassı veya eğri olması, saçların çok
 seyrek, kıvırcık, göğüslerin çok büyük, sarkık veya küçük olması gibi bir
 kusurla, kişinin sürekli uğraşmasıdır. Bu kişiler huzursuzluk duydukları bu
 duruma karşı kaygı DA duyar.

 Diğer kişiler bu kusur veya kusurların hiç önemi olmadığını söyleseler de,
 kişi takıntısından vazgeçmez. Psikiyatride "vücut dismorfik bozukluğu"na
 (VDB) giren bu durum bir çeşit anksiyete bozukluğudur. Bu bozukluk olanlarda
 nasıl göründüklerine dair bilişsel çarpıklıklar vardır. Bu kişilerde var
 olan kusur hakkında çarpıtılmış bir algılama oluşmakta, bu durum sonunda
 takıntıya dönüşmektedir. VBD sosyal yaşam ve diğer alanlarda kişinin
 hayatında önemli sıkıntı ve gerilemelere yol açmaktadır.

 Hastalığın ortaya çıkış nedenleri nelerdir?

 Bu durum genellikle ergenlik ve gençlik yaşlarında ortaya çıkar. Kişilik
 gelişiminin ve özgüvenin tam oturmadığı, kişiliğini arama yerleştirme
 dönemlerine denk düşmektedir. Gençler, dış görünüş, kilo ve fiziksel bir
 kusur üzerinde çok dururlar. Orta sınıf ailelerde yetişen gençlerde sıklıkla
 görülür.

 Güzellik arayışları, bir ünlüye benzeme isteği, o kişilerin bazı fiziksel
 özelliklerine aşırı hayranlıklar, arkadaşlar arasındaki örseleyici
 etkileşimler, alaycı tutumlar genci fiziksel görünümünü incelemeye
 yöneltebilir.

 Güvensizlerin hastalığı

 Bu hastaların kişilik portresi nasıldır?

 Genellikle takıntılı, titiz, kendi bedenlerini sürekli inceleyen, güvensiz,
 karamsar ve çeşitli ruhsal çatışmalar içinde olan kişilerdir.

 Vücut dismorfik bozukluğunun belirtileri nelerdir ve en çok hangi organlarda
 görülür?

 Bu durum kişide, aynaya çok bakmak veya reddederek hiç bakmamak şeklinde
 görülebilir. Eğer ayna ile çok meşgul ise iki-üç ayna yardımı ile sürekli
 olarak sorunlu bölgeyi inceler. Kusurlu bulduğu yeri kamufle etmek için
 büyük bir çaba içine girer. Makyaj, şapka, eldiven, peruk kullanır.

 Kusurlu bulduğu beden kısmını başkalarınınki ile mukayese eder. Bu kişiler,
 dermatoloji, cerrahi veya plastik cerrahi gibi bölümlerden devamlı yardım
 talep eder. Bu uzmanlar kişiyi psikiyatra gönderdiklerinde, bu öneriyi
 reddeder veya doktor değiştirirler. Kendilerini diğer kişilerin yanında
 mahcup, ezik ve güvensiz hissederler. En çok şikâyet edilen organlar saç,
 cilt, burun, meme, kalça, baldır ve penistir.

 Hastanın insan ilişkileri nasıl olur?

 Çekingen ve izole olarak yaşamayı tercih ettiklerinden, insan ilişkilerinde
 başarılı oldukları söylenemez. Bu durum karşı cins ilişkileri için de
 geçerli olacaktır.

 Uç vakalar nelerdir?

 Vücut dismorfik bozukluğu vakaları, aşırı takıntılı ve sıkıntılı olup,
 sürekli aynı düşüncenin etrafında dönerler. Depresyonlar, obsesyonlar veya
 kilo ile ilgili takıntıları olursa yeme bozuklukları ile birlikte
 görülebilir. Hipokondriazis, paranoya beden imajı bozuklukları ile
 karışabilir. İleri vakalarda paranoyadan ayırmak güç olur. İntihar
 düşüncelerine rastlanabilir.

 Kimlerde daha sık görülür?

 Son çalışmalarda kadınlarda ve erkeklerde görülme oranı eşit bulunmuştur.
 Genç, çalışmayan ve hiç evlenmemiş kişilerde daha sık görülür.

 Reklamlar bu hastalığı tetikler MI?

 Televizyon ve basında haber olarak manken ve ünlü kişilerin yaptırdıkları
 estetik ameliyatlar, reklam sektöründe kusursuz güzellik kavramının öne
 çıkarılıp kullanılması, bütün dünyadaki artistler, mankenler hakkında
 sürekli bilgi verilmesi ve onlara özenme, onlara benzeme isteği ve çabaları
 bir ölçüde güzellikle ilgili hoş çabalar olabilir. Bunun sonucunda bazı
 kişilerde incelik, saç modeli, burun, yüz şekli gibi takıntılar ön plana
 çıkar.

 İzledikleri, onu kendisinde daha çok kusur aramaya yöneltebilir. Ancak,
 bizim konumuz olan vücut dismorfik bozukluğu'nda (VDB), hastalık söz
 konusudur, özenme ve taklit etmeden daha ileri ve ciddi bir durumdur.

 Sadece ilaç yeterli değil

 VDB psikolojik MI, hormonel MI?

 Bu hastalığın beyindeki kimyasal ve genetik bozuklukla ilgili olduğunu
 söyleyen görüşler vardır. Kanımca, ailelerinde depresif, obsesif, paranoid
 kişilerin ve anksiyete bozukluklarının varlığı, böyle düşüncelerin ve
 hastalığın gelişmesine uygun ortam yaratmaktadır.

 Tedavi şekli nasıldır?

 Vücut dismorfik bozukluğu'nun tedavisinde Ana yaklaşım, psikoterapi ve ilaç
 tedavisidir. Tek başına ilaç tedavisi bu hastalığı iyi etmemektedir. İlaçlar
 kişiyi daha yumuşak başlı kılıp takıntılardan uzaklaştırırken, kişinin
 terapiye yatkınlığını ve işbirliğini artırır. Bu ilaçlar sayesinde bedensel
 takıntılar, gerilim, anksiyete ve depresyon belirtileri ortadan kaybolurken,
 kişinin düşüncelerini daha gerçekçi ve kontrollü kılar.

 Bazı ileri vakalarda bu ilaçların hayat kurtarıcı yardımları DA olur. Bu
 vakalar takıntılarının yoğunluğuna bağlı olarak derin bir elem ve acı
 içindedir ve intihara kadar gidebilen girişimleri olabilir. İlaçlardan ve
 terapiden yararlanırlar. Bu konuda uzmanlaşmış kişilerce uygulanan "davranış
 tedavileri" de yararlı olabilir.

 Beğenilmeyen organların ameliyatla düzeltilmesi, bu hastalıkta bir çözüm mü?

 Gerçekten düzeltilmesi gereken bir kusurun varlığında dermatolojik, ortopedik veya estetik cerrahi girişimler yararlı olabilir. Bununla beraber, ameliyat bu kişilerin zihinlerine yerleşmiş olan kalıcı beden imajı kusurunu ortadan kaldıramamakta, ameliyat sonrasında beklediğini bulamama, mutsuzluk, ağır depresyon, sosyal izolasyon, içe kapanma veya doktorlara yönelik paranoid düşünceler gelişebilmektedir.