anksiyete nedir - anksiyete belirtileri - panik atak - fobiler - stres
Stresli bir hayatı olan kişilerin, huzursuz hissetmeleri normal bir durumdur. Ancak günlük yaşantıyı ve ilişkileri olumsuz yönde etkileyen, yaşamdan tat almayı engelleyen sürekli bir kaygı hali mevcutsa, yaygın anksiyete bozukluğu adı verilen hastalık mevcut olabilir. Anksiyete kelimesi rahatsızlık veren kaygı ve endişe hali olarak tanımlanır. Yaygın anksiyete bozukluğu çocuklarda ve erişkinlerde görülen bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlıkta, panik bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk (saplantı bozukluğu) ve diğer anksiyete türlerindeki belirtilerin benzerleri görülür, fakat bu rahatsızlıkların her birinde farklı durumlar söz konusudur.

Yaygın anksiyete bozukluğuyla yaşamak, uzun ve zorlu bir süreçten geçmek demektir. Birçok vakada, bu rahatsızlığın beraberinde diğer anksiyete ve duygudurum bozuklukları da görülür. Rahatsızlık çoğunlukla ilaç ve psikoterapiyle tedavi edilir. Bununla birlikte, hayat tarzında yapılan değişiklikler, baş etme yöntemlerini öğrenmek, uygulamak ve rahatlama tekniklerine başvurmak da fayda sağlar.

Anksiyetenin Belirtileri
Genel kaygı belirtileri şunlardır:

Sürekli bir endişe hali
Güçsüzlük hissi
Her an tehlikeli, panik yaratacak kötü bir şeyle karşılaşılacakmış hissi
Kalp atım hızında artış
Hızlı soluk alıp verme (hiperventilasyon)
Terleme
Titreme
Halsiz ve yorgun hissetme

Belirli kaygı bozuklukları, bazı farklı teşhis edilebilir zihinsel sağlık sorunlarına ayrılabilir:

Panik Ataklar: Aniden başlayabilir ve kişinin endişe, kaygı ve korku gibi hislere kapılmasına neden olur. Kişi, her an kötü bir şey olacakmış endişesi duyar ve nefes darlığı, kalp çarpıntısı ve göğüs ağrısı gibi belirtiler gözlemleyebilir. Ayrıca nefesi kesiliyormuş, boğuluyormuş ve deliriyormuş hissi ortaya çıkabilir. Açık alan korkusu (agorafobi) kişinin, kendisi kapana kısılmış hissetmesine ve paniklemeye başlaması halinde, kaçmaktan utanç duymasına neden olabilecek alan ve durumlardan kaçınması, bu alan ve durumlara karşı duyulan korkudur.

Özgül Fobi: Kişinin bazı belirli nesne veya durumlara maruz kalması halinde, hissettiği aşırı korku ve bu nesne veya durumlardan kaçınmak istemesiyle tanımlanır. Fobiler, bazı kişilerde panik atakları tetikler.

Sosyal Fobi: Kişinin herhangi bir sosyal ortama veya sahneye çıkmaya karşı duyduğu aşırı endişe ve bu durumdan kaçınma isteğidir.

Saplantı - Zorlantı Bozukluğu: Sürekli tekrarlanan düşünce, hayal ve dürtüler (saplantı) veya bazı davranış ve alışkanlıklara karşı duyulan dayanılmaz istekle (zorlantı) tanımlanır. Bu rahatsızlık çoğu zaman saplantılı ve devamlı tekrarlanan davranışları içerir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Kişinin daha önce yaşadığı travmatik olayları tekrar yaşayacağı hissine kapılmasıdır. Bu durum kişinin, yaşadığı travmatik olayları hatırlatacak her şeyden uzak durmak istemesinin yanı sıra yoğun duygu ve fiziksel tepkilere de neden olur.

Akut Stres Bozukluğu: Belirtileri ciddi bir travmatik olayın hemen ardından ortaya çıkan, travma sonrası stres rahatsızlığının belirtileriyle benzerlik gösterir.

Yaygın Kaygı Bozukluğu: Önemli ve önemsiz meselelere karşı en az altı ay süreyle duyulan sürekli ve aşırı endişe hissiyle tanımlanır. Bu tür kaygı bozukluğu, çoğu kez erken yaşlarda başlar. Yaygın kaygı bozukluğu, diğer kaygı bozuklukları veya depresyonla birlikte ortaya çıkar.

Tıbbi Sorunlara Bağlı Gelişen Kaygı Bozukluğu: Doğrudan fiziksel sağlık sorunlarının neden olduğu önemli kaygı belirtileriyle tanımlanır.

Madde Kaynaklı Kaygı Bozukluğu: İlaç kullanımı, ilaçların kötüye kullanımı veya zehirli maddelere maruz kalınması sonucunda oluşan kaygı bozukluğudur.

Ayrılık Kaygısı Bozukluğu: Çocukluk döneminde gözlemlenen, anne babanın veya anne baba rolünü üstlenen kişilerin ayrılması sonucu ortaya çıkan kaygı bozukluğudur.

Kaygı bozukluğu, aksi belirtilmedikçe, diğer kaygı rahatsızlığı ölçütlerini karşılamayan fakat kişi üzerinde üzücü ve yıkıcı etkiye sahip, belirgin kaygı ve fobiler için kullanılan bir terimdir.

Doktora Ne Zaman Gidilmelidir?
Aşağıdaki durumlarda bir doktora danışılmalıdır:

Meselelere karşı aşırı kaygı duyuluyorsa, bu durum iş ve sosyal yaşamını olumsuz etkiliyorsa,
Moral sürekli bozuksa, alkol tüketimi ve madde kullanımıyla ilgili sorunlar yaşanıyorsa veya kaygının yanı sıra başka sağlık sorunları da varsa,
Kaygı sorununun fiziksel bir sağlık sorunundan ileri gelebileceği düşünülüyorsa,
İntihar düşüncesi ve davranışları mevcutsa (Derhal acil yardım istenmelidir).

Endişeler kendiliğinden kaybolmayabilir, hatta yardım alınmadığı taktirde daha da kötüleşebilirler. Kaygı sorunu kötüleşmeden önce bir doktora veya sağlık uzmanına danışılmalıdır. Rahatsızlığın erken teşhisi tedaviyi kolaylaştırabilir.

Teşhis
Kaygı bozukluğunun teşhisini kolaylaştırmak ve diğer sağlık sorunları olasılığını ortadan kaldırmak için doktor veya zihin sağlığı uzmanı psikolojik bir anket doldurulmasını isteyebilir. Doktor kaygı sorununun herhangi bir sağlık sorununa bağlı olup olmadığını anlamak için fiziksel inceleme yapacaktır.

Kaygı bozukluğu teşhisi konulabilmesi için kişinin Ruhsal Bozukluklar Teşhis ve İstatistik Kılavuzunda yer alan ölçütlere uygunluk göstermesi gerekir. Bu kılavuz Amerikan Psikiyatri Derneği tarafından yayımlanmıştır ve zihin sağlığı uzmanları tarafından zihin sağlığı rahatsızlıklarının teşhisinde kullanılır. Ayrıca sigorta şirketleri de zihin sağlığı sorunları olan hastaların tedavi masraflarının karşılanıp karşılanmaması konusunda bu kılavuzu esas alır. Rahatsızlığın belirtileri ve teşhis ölçütleri her bir kaygı bozukluğu çeşidi için farklılık gösterebilir.

Kaygı bozukluğu çoğu kez depresyon ve madde bağımlılığı gibi diğer bazı zihinsel sağlık sorunlarıyla birlikte gözlemlenir. Bu durum teşhis ve tedaviyi güçleştirebilir.

Anksiyeteye Karşı Alınabilecek Önlemler
Anksiyeteye tam olarak nelerin neden olabileceğini önceden bilmek mümkün değildir. Buna karşılık kaygı sorunu varsa belirtilerin etkilerini azaltmak için şunlar yapılabilir:

Erken yardım almak. Diğer sağlık sorunları gibi kaygı bozukluğu da geç kalındığında tedavisi zor bir rahatsızlıktır.
Günlük tutmak. Kişisel yaşamı kayıt altında tutmak, nelerin strese neden olduğunun ve nelerin mutlu ettiğinin daha çabuk belirlenmesinde yardımcı olur.
Yaşamı düzene sokmak. Zamanı ve enerjiyi daha dikkatli kullanarak kaygılar azaltılabilir.
Alkol ve uyuşturucu maddelerden uzak durmak. Alkol ve uyuşturucu ilaçlar, kaygı sorununu kötüleştirebilir. Eğer hasta bu maddelerden birine bağımlıysa bırakması, kaygıların azalmasına yardımcı olacaktır.