Alkıma - Türk halk kültüründe hayırdua. Olumlu dilekte bulunma.

Tanım ve Anlam

Alkış olarak da ifade edilir ve bu biçimiyle iki anlama gelir:

1. Bir insan için iyi temennilerde bulunma ve bu amaçla Tanrı’ya yakarma. Sözün etkileyici gücüne olan inancı içerir. Eski Türk anlayışına göre söz pek çok şeyi değiştirmeye yetebilecek güce sahiptir. İyi dilekte bulunma. Karşıtı Kargımadır.

"Dedem Korkut gelip soylamış, görelim hanım ne soylamış: Ak bürçekli anan yeri Bihişt olsun. Ak sakallı baban yeri uçmak olsun. Hak yandıran çırağın yana dursun. Kadir Tanrı seni namerde muhtaç eylemesin Hanım hey..."

2. Bir şeyin beğenildiğini ve onyalandığını, hoşa gittiğini gösterme. Bu beğeniyi göstermek için el çırpma. Bu davranışın iyi ruhları çağırmak anlamında unutulmuş ve yitmiş bir içeriği vardır.

Moğollar yine aynı anlama gelen Örgül (Örgöl, Ergül) sözcüğünü kullanırlar. Bu sözcük Örmek (bağlamak) fiili ile bağlantılıdır. Moğol dilinde Örgö/Ergü/Ürgü/Ürge sözcüğü yükselmek, yukarı çıkmak manası taşır.

F. Ağasıoğlu'na göre Yakut dilindeki "Alkış" (efsun ve yemin) ve Çuvaş dilindeki, "Ilhan" (beddua), daha çok mitolojik varlık bildiren "Al" anlamıyla ilgilidir. O, "alkış" sözcüğünün Macar dilindeki "alka" sözcüğüne olan benzerliğine dikkat çekmiştir.

Etimoloji

(Al) kökünden türemiştir. Alkımak / Alkamak fiilinden gelir. Yakarmak, övmek anlamları vardır.