Kalın bağırsak kanserleri, gelişmiş ülkelerde kanser ölümleri arasında ikinci sırada bulunuyor. Ömür boyu kolon kanserine yakalanma riski yaklaşık yüzde 6. Ancak ailesinde kolon kanseri olanlarda risk 3 kat artıyor.

İSTANBUL – Hastalık genellikle 50 yaşından sonra kadın ve erkeklerde eşit oranlarda görülüyor ve risk ilerleyen yaşlarda artıyor. Nadiren genetik yatkınlığı olanlarda daha erken yaşlarda da görülebiliyor.

Erken tanı ile tamamen önlenebilir ya da tedavi edilebilir olması nedeni ile 50 yaş üstü tüm kişilerde veya ailesinde kolon kanseri olanlarda tarama amaçlı testler önerildiğini söyleyen Amerikan Hastanesi’nden Gastroenterelog Dr. Kasım Kazbay, "Hastalık sık görülen poliplerin yıllar içinde büyüyerek kansere dönüşmesi ile oluşur. Özellikle kronik enflamasyonu olanlarda polip olmadan da düz zeminde gelişebilir. Kanser olmayan öncülerden, kansere dönüş genellikle yıllar süren bir gelişimdir" diyor.

Sık rastlanan ve geç kalınırsa ciddi sonuçlar doğuran bir kanser olmasına karşın, kolon kanserinin tarama testleriyle önlenebilir ya da tedavi edilebilir olduğunu belirten Dr. Kazbay, kolon kanserini önlemede ve takipte uygulanan testler hakkında şu bilgileri veriyor.
"Kanser taramalarının iki ana amacı vardır. Birinci amacı kanser gelişmesini önlemek olup, polipleri ya da düz lezyonları henüz kansere dönmeden yakalayıp ortadan kaldırmaktır. İkincil hedef olarak ise, eğer kanser oluşmuş ise kanserin erken evresinde, henüz metastaz yapmadan yakalayıp, cerrahi olarak ortadan kaldırmak amaçlanmaktadır. Erken yakalanan kanserlerde cerrahi sonrası tamamen kanserden kurtulma ihtimali yüzde 85 seviyesindedir.

KANSER TARAMASI KİMLERE YAPILMALI?
50 yaşın üzerindeki kadın ve erkekler, birinci derecede akrabasında yani anne-baba-kardeş veya çocuklarda kalın bağırsak kanseri ve polibi olanlar. Bu kişilerde akrabada bu durumun tespit edilme yaşından on sene önce tarama başlanır. Kendi geçmişinde kolon polibi ya da kanseri olanlar, ailesinde rahim, yumurtalık, meme gibi değişik tipte kanserleri olanlar ve kendi geçmişlerinde inflamatuvar bağırsak hastalığı olanlar ve bağırsak hareket düzeninde (dışkı çapı, kıvamı ya da içinde kan görülmesi) gibi durumlarda da tarama yapılmalıdır.
KOLON KANSERİNİ ÖNLEMEDE KULLANILAN TESTLER
Dışkıda gizli kan bakılması: Testin amacı dışkıda gözle farkedilmeyen az miktardaki kanın araştırılmasıdır. Dışkı özel bir kağıda konup laboratuvarda incelenir. Her sene yapılmalıdır. Kolay ve ucuz bir test olmakla birlikte, kanserler devamlı kanayan lezyonlar olmadığı için duyarlılığı düşüktür. Duyarlılığın arttırılması için üç kez üst üste yapılması tavsiye edilir.

Sigmoidoskopi: Ucunda kamera olan bir hortumla bağırsağın son 40-50 cm lik kısmı incelenir. Daha çok kanser riski düşük genç hastalarda önerilir. Eğer polip bulunursa üst kısımların da izlenmesi gerekir.
Kolonoskopi: Yine endoskopik olarak kalın bağırsağın tamamının incelenmesidir. İşlemden bir gün önce bağırsak temizliği gerektirir. Sedasyon ile yapılması işlemle ilgili ağrı ve stres yaşanmasını engeller. İşlem sırasında polip tarzı ileride kansere yol açabilecek lezyon görülürse kesilir. Şüpheli lezyonlardan parça alınarak patoljik tanı konmasına yardımcı olur. Herşeyin normal olduğu durumlarda on senede bir, risk taşıyan hastalarda daha kısa aralıklarla tekrarlanır. Testler içinde en fazla girişimsel olan test olmakla birlikte en fazla bilgi veren ve tedavi imkanı sağlayan tek testtir. Tecrübeli ve iyi ellerde komplikasyon riski binde birin altındadır.
Sanal Kolonoskopi: Kalın bağırsağın tomografi yardımı ile incelenmesidir. Kolonoskopiye üstünlüğü kalın bağırsak dışı dokuların da incelenmesine olanak vermesidir. Ancak 1 cm den küçük lezyonların atlanması ihtimali, polipektomi ya da biopsi yapılmasının mümkün olmaması ve radyasyon alınması gibi dezavantajları vardır. Kolonoskopi yapılmasının sakıncalı olduğu ya da kolonoskopi yaptırmak istemeyenlerde tercih edilir.
Kolon grafisi: Kalın bağırsak içine baryum verilerek incelenmesi yöntemidir. Artık sanal kolonoskopinin ve kolonoskopinin yapılamadığı veya bulunmadığı merkezlerde uygulanmaktadır. Biopsi ya da polipektomi yapılamamsı dezavantajıdır.

KALIN BAĞIRSAK KANSERİNİN BELİRTİLERİ
Kolon polipleri genellikle bir bulgu vermez. Kolon kanserleri de erken dönemlerinde bulgu vermeyebilir ya da çok fazla şikayete yol açmayıp gözden kaçabilir. Kanama, dışkı geçiş yollarının tıkanması, kilo kaybı ve anemi gelişmesi genellikle ilerlemiş hastalığın belirtisidir. Olasılıkla öncelikli bi tanısal işlem ve devamında daha değişik tedavi yöntemlerini gerektirir. Erken tanı ile kolon kanserinin tamamen tedavi imkanı oldukça yüksektir. Çoğu kez kolonoskopi sırasında ya da göreceli olarak çok büyük olmayan bir operasyonla tamamen tedavi edilme imkanı vardır.