Dünya işçi sınıfının uluslararası devrimci örgütü olan Enternasyonal, ilk defa 1864'te Londra'da Uluslararası Emekçiler Birliği adıyla kuruldu. Reformistler, anarşistler ve devrimciler arasında 1872'de yaşanan ayrışmada Enternasyonal dağıldı, Sosyalist Enternasyonal olarak da bilinen İkinci Enternasyonal, 1889'da kuruldu. 1914'te sosyal demokratların savaşta kendi "devletlerini" desteklemeleri üzerinde dağılan enternasyonal, 2 Mart 1919'da tekrar kuruldu.


Birinci Dünya Savaşı, sosyalistler açısından önemli bir dönüm noktasıydı. Çünkü başta Kautsky olmak üzere sosyal demokrat önderlerin kendi devletlerinin savaş bütçeleri lehine oy vermeleri, yani savaşta kendi burjuvazilerini desteklemeleri, pek çok sosyalistin kafasının karışmasına neden olmuştu.

Sosyal demokrat önderlerin bu korkunç ihaneti, milyonlarca işçinin burjuvazinin savaşında can vermesine neden oldu. Ancak savaşın üçüncü yılında Rusya'da gerçekleşen 1917 Ekim Devrimi, işçi sınıfını iktidara getirerek yeni bir mudun yeşermesine neden oldu.

Bolşevikler devrimden sonra derhal savaştan çekildiler. Lenin, reformistlerin ve devrimcilerin birbirlerinden ayrı örgütlenmeleri gerektiğini savunuyordu. Devrimin kazandığı başarı nedeniyle Lenin'in bu görüşü çerçevesinde Avrupa'da komünist partiler kurulmaya başlandı.

Bu devrimci örgütler 2 Mart 1919'da bir araya gelerek, Komünist Enternasyonal/Komintern olarak da bilinen 3. Enternasyonal'i oluşturdular. Bu dönemde Avrupa'da devrimci bir durum yaşanıyordu. Almanya, Macaristan ve Avusturya'da kitlesel işçi grevleri yapılıyor, ardı ardına işçi konseyleri kuruluyordu. Avrupa'da, özellikle Almanya'da yaşanacak devrimler çok önemliydi, aksi takdirde Rusya devriminin izole olma tehlikesi vardı ve Lenin bu tehlikeye çeşitli defalar işaret etmişti.

Ancak devrim Almanya'da yenilgiye uğradı. Bunun sonucu olarak Rusya yalnız kaldı, iç savaşın yarattığı büyük tahribatın da etkisiyle bürokrasi giderek daha güçlü bir şekilde kendisini egemen sınıf olarak örgütlemeye başladı. Lenin'in 1924 yılında ölmesiyle birlikte Stalin önderliğindeki bürokrasi karşı devrim sürecini kısa sürede tamamladı.

Enternasyonal artık karşı-devrimci bürokrasinin çıkarlarının icra aygıtına dönüşmüştü. Avrupa komünist partileri SSCB bürokrasisinin bir kuklasına dönüştü ve yükselen devrimleri ezmekte kullanıldı.

Bu durum karşısında Rus devriminin önderlerinden Troçki, 1938 yılında 4. Enternasyonal'in kurulduğunu ilan etti. Ancak bu örgüt içinde bulunduğu objektif koşullar nedeniyle kitleselleşemedi, Troçki'nin bazı yanlış öngörülerini dogmatik bir biçimde savundu ve 1960'lı yılların sonunda çeşitli hiziplere ayrılmaktan kurtulamadı.

Filistinli devrimci ve İngiliz Sosyalist İşçi Partisi kurucularından Tony Cliff ise geliştirdiği devlet kapitalizmi teorisiyle 4. Enternasyonal'in sorunlarını giderdi. Bugün dünyanın dört bir yanında Cliff'in düşünceleri etrafında şekillenen ve International Socialist Tendency'nin (Uluslararası Sosyalist Akım) parçalarını oluşturan örgütler bulunuyor.