1920 YILININ BİTİŞİNE DOĞRU SİYASAL GELİŞMELER; 1920 yılının son ayının başında imzalanan gümrü barışı kurtuluş savaşının dönüm noktasıdır. Bu arada İtalyanlar Fransızlar sevr barışının uygulanabilir-liği konusunda kuşku duymaya başladılar. Bu kuşkunun nedenleri özetle; sevr barışı Osmanlı parlementosu tarafından onaylanmadığı için hukuksal açıdan yürürlüğe girmemişti.—tbmm ordusunun doğuda Ermenileri durdurması ve güneyde Fransızlara karşı zafer aşamasına gelmesi, yurtlarından oldukça uzakta savaşan Fransız ve İtalyan askerlerin durumu sorgulamalarına yol açmaktaydı.—anadoluda oluşan güç İtalyan ve Fransız diplomatlarınıda düşündürmeye başlamıştı. Bütün bu gelişmelerin karşısında damat Feritin başarısız olduğuna karar verildi. Ankara inandırılmadan ve sevr barışının uygulanamayacağını anlayan İngilizler bile daha ılımlı bir kişinin sadrazam olmasını düşünüyorlardı. Sonuçta damat Ferit 16 ekim 1920 de istifa etti ve yerine daha ılımlı bir devlet adamı olan Tevfik paşa getirildi. İkinci kez hükümet kuran bu kişi. Osmanlı devletinin son sadrazamıdır. Yeni kurulan hükümet tbmm ile anlaşmak için eski sadrazamlardan (başbakan) ve yeni kabinenin bakanlarından Ahmet izzet ve Salih paşaları Mustafa kemal ile görüşmek için anadoluya gönderdi. 5 aralık 1920 de Bilecik görüşmesi yapıldı toplantıdan sonuç çıkmaması üzerine Mustafa kemal kurul üyelerini iradeleri dışında ankaraya getirdi. Bir süre sonra istanbula dönmelerine izin verdi. 1920 yılı sonlarında İngilizler tbmm hükümetini zorlayabilmek için hazırlıklara başladılar. Yine aynı dönemde batı cephesinde çerkes ethem de ayaklanmaya hazırlıklarına başlamıştı.
Güney Cepheleri ; Fransızlarla Çarpışmalar; güneyde fırat nehrinin doğusunda kalan bölgeye İngilizler yerleşmişti. Fıratın batısında Fransızlara bırakılan bölgelerde 1919 yılı başlarında kuvayi milliye etkinliği başlamıştı. Fransızlar daha tbmm açılmadan 11 şubat 1920 de maraştan 10 nisan 1920 de ise urfadan kovulmışlardı. Antep şehri ise Fransızlara 11 ay kadar direndikten sonra 9 şubat 1921 de düşürülmüştü.
İtalyanların Durumu; İtalyanlar güneybatıda antalyadan milasa kadar olan bölgeye yerleşmişlerdir. Birinci dünya savaşı sırasında tüm ege bölgesinin İtalyanlara verilmesi kararlaştırılmıştı. Ancak asıl ege bölgesi yunanlara verilince İtalyanlarda İngiliz siyasetine karşı büyük bir tepki doğdu. Bu nedenle İtalyanlar işgal bölgelerinde Türklere kötü muamelede bulunmadılar. Yunanlara karşı direnen kuvayi milliyeye sempati ile bakıyorlardı. Sakarya zaferinin kazanılmasından sonra İtalyanlar işgal bölgelerinden kendiliklerinden çekildi.
İç Cephe; 1920 yılı sonlarına doğru iç cephe kapanmıştır. Çerkes ethemin ayaklanması hem iç cepheyi hemde batı cephesini ilgilendirmektedir.
Doğu Trakyada Durum; Mondros ateşkes anlaşması imzalandıktan sonra doğu trakyadaki türk birlikleri her açıdan desteksiz kalmışlardı. İngilizlerin işgalinde bulunan boğazları geçip yardım ulaştırmak imkansızdı. 1920 yılında yunan işgaline uğrayan doğu trakyadaki türk birlikleri bulgaristana sığındı.
BATI CEPHESİ;
Çerkes Ethem Olayı ve Birinci İnönü Savaşı; Kurtuluş savaşının bunalımlı dönemlerinde heyeti temsiliyeye katılan çerkes ethem kısa zamanda gösterdiği başarılarla tbmm nin vazgeçemediği bir güç haline geldi. Ancak düzenli ordunun kurulması çerkes ethemin hoşuna gitmedi. Yetkilerini kaybetmek istemeyen çerkes ethem düzenli ordunun kuruluşu tamamlandıkça üstü konumundaki komutanları dinlememe ve onları saymama yoluna gitti. Demirci Mehmet efeyi kışkırtarak ayaklanmaya sürükleyen ethem, bir ara Mustafa kemali de tutuklamaya kalktı. 27 aralık 1920 de Kütahya yöresinde tbmmye karşı isyan bayrağını açtı. Aralık ayı sonunda çerkes ethem ve demirci Mehmet efe ayaklanmaları sürerken yunanlılar batıda ilerlemeye başladılar. Batı cephesi komutanı ismet bey yunan saldırısının durdurulmasına öncelik verdi. 6-11 ocak 1921 tarihleri arasındaki çarpışmalarda yunan ordusu inönüde durduruldu. Ardından ethemin kuvvetleri üzerine yüklenen birliklerimiz ethemin kuvvetlerini dağıttı ve ayaklanmayı bastırdı. Ethem ve kardeşleri yunanlılara sığındılar.
Birinci İnönü zaferinin sonuçları; yunan saldırısının durdurulması tbmm hükümetinin otoritesini ve saygınlığını arttı. Anlaşma devletleri arasındaki çekişmeler de iyice su yüzüne çıktı. Özellikle Fransızlarla İtalyanlar yeni türk devletini artık görüşülmesi gerekli bir siyasal varlık olarak kabul etmeye başlamıştı.
Londra Konferansı; I. İnönü zaferi sonrasında tbmm hükümetinin Londra konferansına çağırılması önemli bir aşamadır. Anlaşma devletleri her iki hükümeti birbirine düşürmek için Osmanlı hükümetini de davet etmişlerdi. 23 şubat 1921 de başlayan görüşmelerde ilk söz Osmanlı sadrazamı tevfik paşaya verildi. Ancak tevfik paşa söz ulusumuzun asıl temsilçilerine aittir. Diyerek sözü tbmm hükümeti temsilcisi Bekir sami beye verdi . tevfik paşa bu tutumu ile Anadolu hareketinin yanında olduğunu kabul ediyordu. Konferansta sunulan öneri sevr barışının ufak bazı degişiklerini içeren bir metindi. Bu nedenle öneri reddedildi. Bununla birlikte tbmm temsilcisi dışişleri bakanı Bekir sami bey İngiliz Fransız ve İtalyan temsilcileriyle ikili anlaşmalar imzaladı. Tbmm eşitliğe dayanmayan bu anlaşmaları onaylamadı. Başarısızlığa rağmen Londra konferansı önemli bir siyasal aşamayı oluşturdu. Anlaşma devletlerinin sevr barışının bazı hükümlerinin artık tartışma konusu edilebileceğini ve bu gibi konularda tbbmm hükümeti ile görüşmeyi kabullenmelerini göstermesi açısından bir diplomatik başarı olarak değerlendirilebilir. Ayrıca bu şekilde anlaşma devletleri tbmm hükümetini, konferansa çağırmakla siyasal bir varlık olarak tanımış oldu.
Moskova Antlaşması; daha sonra rusyaya giden tbmm kurulu 16 mart 1921 de Sovyet hükümeti ile tarihe adı Moskova anlaşması olarak geçecek bir belge imzaladı. Ermenilere karşı kazanılan zafer ve birinci İnönü zaferi Ruslardaki tereddütleri ortadan kaldırmıştı. Bu anlaşmaya göre Sovyet Rusya sevr barışını kesinlikle tanımıyor ve tbmm hükümetine her türlü maddi ve siyasi destek vermeyi yükleniyordu. Bu durumda tbmm hükümeti kendisine güçlü bir bağlaşık bulmuş oluyordu.
TBMM’nin İlk Anayasası ; Tbmm kurulduğu günden itibaren ulusal eğemenliği vazgezilmez bir ilke olarak kabul etmiş ve meclis hükümeti sistemini benimsemişti. Meclis kuruculuk yetkisini kullanarak 20 ocak 1921 de ulusal egemenliğe dayanan ilk anayasamızı yaptı. Bu anayasa ile tbmm daha düzgün bir hukuksal-siyasal yapı kazanmıştı.
2.İnönü Savaşı; Londra konferansında reddedilen barış tasarısının kabulünü sağlamak için yunanlıların daha geniş çaplı bir saldırı yapmaları gerekmişti. İnönü Yöresine doğru 23 Martta başlayan Yunan saldırısı 31 Martta yine durduruldu. Yunanlılar Afyon-Bozüyük çizgisinin gerisine çekilmeye başladılar.Yunan ordusunun dağıtabilmek için Aslıhanlar ve Dumlupınar yörelinde çarpışmalar devam etti.
Yunanların yeni saldırısı ve Kütahya- Eskişehir savaşları; ikinci İnönü savaşı sonunda istedikleri sonucu elde edemeyen yunanlılar Türklerin aslıhanlar ve dumlupınarda giriştikleri izleme hareketlerine saldırı gücüne sahip olmadıklarını anlamışlardı. Yunan ordusu İngilizlerin de verdiği bol miktarda silah, cephane, araç ve gereçle çok güçlü bir duruma geldi. 10 temmuz 1921 de yunan saldırısı başladı. Saldırı karşısında tutunamayan türk ordusu daha fazla kayıp vermemek için Sakarya ırmagının doğusuna çekildi. 24 temmuza kadar devam eden çatışmalar Kütahya afyon ve Eskişehir yunanlılar tarafından işgal edildi. Yunanlılar biraz daha takviye alıp son darbeyi vurmak için hazırlıklara başladılar.
Yunan Saldırısının iç Siyasete Yansıması; Yunanlıların kazandıkları başarı İngilizleri sevr barışının uygulanması yunanlıların ise ankaraya ulaşma konularında bir hayli umutlandırmıştır. Ankarada ise bir panik ve telaş vardı. Tbmm nin kayseriye nakledilmesi ordunun dağıtılıp tekrar kuvayi milliyeye dönülmesi gibi öneriler yapılıyordu. Komutanlar ser bir biçimde eleştiriliyordu.
Başkomutanlık; yunan saldırısı sonrasında ankarada ortaya çıkan olumsuz havada Mustafa kemalin olağanüstü yetkilerle donatılması gündeme geldi. Eğer olağanüstü yetkilerle donatılırsa verdiği kararlar hemen uygulanır ve işler daha çabuk yürürdü. Görüşmeler sonunda 5 ağustos 1921 de tbmm Mustafa kemale kendi yetkilerinin bir bölümünü üç ay süreyle devretti. Mustafa kemal bu yasa ile başkomutan olarak atandı. Bu yetkiyle Mustafa kemalin verdiği kararlar kanun sayılacaktı.
SAKARYA SAVAŞI; Başkomutanlığa getirilen Mustafa kemalin tek amacı Sakarya ırmağının doğusuna çekilmiş olan türk ordusunu an kısa zamanda elden geldiğince yeni yunan saldırısına karşı koyabilecek duruma getirmekti bunun için ilk olarak ulusu özveriye çağırdı ve 7-8 ağustosta Tekalif-i Milliye Emirlerini yayınladı. Başkomutan ulustan özetle şunları istiyordu. “Halkın ve tacirlerin elinde bulunan yiyecek ve giyecek maddelerinin %40 ı , bedelleri sonradan ödenmek üzere orduya verilecekti. Öküz ve at arabalarının %10 unu binek ve taşıt hayvanlarının %20sini teslim edeceklerdi. Halkın elinde ne kadar silah ve cephane varsa üç gün içinde orduya verecekti. Yurttaki bütün teknik araç ve gereçlerinde de %40 ına el konulmuştu. Teknik elemanlarımızın hepsi ordunun buyruğuna alınmıştı. Her aile bir takım çamaşır ile birer çift çorap ve çarık hazırlayıp orduya verecekti. Tekalifi milliye emirleri için her ilde komisyonlar kuruldu ve emirlerin uygulanmasını çabuklaştırmak için istiklal mahkemeleri gönderildi.
Yunanlılar 23 ağustosta Sakarya ırmağı kıyısında mevzilenen türk güçlerine karşı saldırıya geçtiler. Çarpışmalar Sakarya ırmağı ve çevresinden oluşan 100 km uzunlukta bir cephe üzerinde 13 eylüle kadar devam etti. Türk kuvvetlerine karşı üstünlük sağlayamayan yunan kuvvetleri Eskişehir Kütahya çizgisine geri çekildiler. Sakarya savaşının türk ulusu açısından tarihsel önemi şudur; bu savaşı yitirseydik türk varlığı anadoludan kesinlikle silinecekti çünkü yunanlılar 1071 malazgirt ve 1176 miryakefalon savaşlarıyla yitirdikleri anadoluyu geri almak istiyorlardı sakarya zaferi bu planı bozmuştur.
Sakarya Savaşının sonuçları; iç siyasette, tbmm nin saygınlığı arttı. Herkes tbmm ile kurulan düzenin sağlam ve kalıcı olduğunu anladı. Savaşı yürütüp kazanan kadro siyasal açıdan büyük bir güç kazandı. Tbmm 19 eylül 1921 de yaptığı toplantıda Mustafa kemale gazilik ünvanı ve maraşallik rütbesini verdi. Ancak tüm olumsuz gelişmelerin yanı sıra bazı olumsuz gelişmelerde ortaya çıkmıştır. Bozuk olan ekonomi dahada kötüleşti.
Dış Siyasetteki sonuçları ise şu şekilde özetleyebiliriz. Anlaşma devletleri arasındaki dayanışma sona erdi. Fransa ile İtalya ingiltereden iyice koptu Sovyet Rusya tbmm ni daha fazla ciddiye almaya başladı. Bunun sonunda Sovyet Rusya nın aracılığıyla 13 ekim 1921 de Azerbaycan Gürcistan ve Ermenistan ile kars anlaşması imzalandı. Bu antlaşmayla türkiyenin doğu sınırı tam anlamıyla güvenlik altına alındı. Kars anlaşmasından kısa bir süre sonra Fransa ile tbmm hükümeti arasında 20 ekim 1921 de Ankara anlaşması imzalandı. İngilterenin tüm karşı çıkmalarına rağmen imzalanan bu anlaşmayla türk Fransız çatışması sona erdi. Hatay İskenderun dışındaki bugünkü güney sınırımız (Suriye Sınırımız) çizildi. Yine aynı dönemde İtalyanlar işgal ettikleri topraklardan sessiz sedasız çekildiler Fransa ve italyanın bu tutumları ordunun ihtiyaçlarının karşılanmasında önemli rol oynamıştır. Tbmm hükümeti bu devletlerden malzeme almaya başladı. İngiliz kamuoyunda ise Anadolu hareketine karşı sempati uyanmaya başladı İngilizler yunanlılara desteklerini azalttılar ve anadoluda türk yunan kuvvetleri yalnız başlarına kaldılar.
BÜYÜK TAARRUZ;( Başkumandan Meyan Muharebesi 30 ağustos 1922)Sakarya zaferiyle yunan ordusunun saldırı ve ilerleme gücü büyük ölçüde yok edilmişti. Ancak iş bitmiş değildi. Yunan ordusunun anadoludan tamamen sökülüp atılması gerekliydi. Bunun için Mustafa kemalin isteği ile uzun ve kapsamlı bir hazırlık dönemine girildi. Bu arada öncelikle tbmm dışişleri bakını Yusuf kemal bey (tengirşenk) görüşmeleri yapmak için avrupaya gönderildi. Yapılan görüşmeler sonrasında anlaşma devletleri 22 mart 1922 de türk ve yunan hükümetlerine ateşkes önerdiler. Türk hükümeti yunanların anadoluyu boşaltmaları şartıyla ateşkesi kabul edeceğini açıkladı. 26 mart 1922 de anlaşma devletleri bu kez barış esaslarını içeren bir öneri sundular. Bu öneri ; douda uluslar kurumu gözetiminde bir ermeni yurdu kurulacak; doğu trakyada Tekirdağ Türklere Edirne yunanlara bırakılacak, İzmir Türklere geri verilecek ama oradaki Rumlar yönetimde söz sahibi olacaklar, türk ordusundaki asker sayısı 85 bine çıkaçak. Kapitülasyonlar üzerinde pazarlık yapılabilecek. Tbmm hükümeti sevr anlaşmasının bir benzeri olan bu taslagı kabul etmedi. Aynı zamandada büyük taarruz hazırlıklarına hız verdi. Bu arada 5 mayıs 1922 de başkomutanlık süresi uzatılmayan Mustafa kemal 3 ay daha uzatılması için meclisi ikna etti ve başkomutanlık görevi kendisi istemediği halde 20 temmuz da sınırsız uzatıldı. Mustafa kemal başkomutanlık görevini 29 ekim 1923 e kadar sürdürdü.
Hazırlıkların tamamlanmasından sonra 26 ağustos 1922 de büyük taarruz başladı. 29 ağustos akşamına kadar Aslıhanlar- Dumlupınar bölgesi kuşatıldı. 30 ağustos günü başkomutan tarafından yönetilen büyük meydan muharebesiyle yunan ordusunun asıl güçleri yok edildi. Başkumandan meydan muharebesi olarak bilinen bu muharebe sonunda yunan ordusu dağınık bir şekilde geri çekilmeye başladı. Yunanların işgalinde bulunan yerleşim merkezleri birer birer kurtarıldı. Türk ordusu 9 eylülde izmire 11 eylülde bursaya girdi. 18 eylüle gelindiğinde anadoluda yunan askeri kalmamıştı.

KURTULUŞ SAVAŞININ BİTİŞİ; Savaşlar hangi nedenle çıkarlarsa çıksınlar ne kadar uzun sürerse sürsün günün birinde biter. Savaşların bitmesi tarafların birdaha savaşmama isteklerini dile getiren barış antlaşmalarıyla sağlanır.
Birinci dünya savaşının bitişi; Almanya nın yol açtığı mühim ekonomik ve siyasal çalkantılardan çıktı. Ama savaş kıvılcımlarını ateşleyen almanlar değildi. Avusturya Macaristan ile rusyanın balkanlardaki çıkar çatışması savaşın kıvılcımıdır. Savaş almanyanın önderliğini yaptığı ittifak devletleriyle İngiltere ve fransanın önderliğini yaptığı itilaf devletleri arasında geçti. Mustafa kemal savaşın başında savaşın sonucunu belli etmişti. Özellikle abd nin savaşa katılması savaşın sonunu belli etmişti. 1918 yılı sonlarına doğru çarpışmalar sona erdi en son Osmanlı devleti ile 10 ağustos 1920 tarihinde anlaşma imzalandı.
Birinci dünya savaşı Türkler açısından ne zaman bitti; Osmanlı hükümeti 30 ekim 1918 de Mondros ateşkes anlaşmasını, 10 ağustos 1920 de sevr barışını imzaladı. Ancak gerek ateşkes anlaşması gerekse barış anlaşması türk ulusunun direnmesiyle uygulanamadı. Anadoluda yeni bir türk devleti kuruldu. Osmanlı devleti asısından bitmiş olan savaş türk ulusu açısından bitmemişti. 2-3 aralık 1920 ye kadar Ermenilerle 20 ekim 1921 tarihinde kadar Fransızlarla savaş devam etti. Aynı tarihlerde en sert çatışmalar ise Yunanistan ile meydana geldi. Yunanlılara destek veren ve boğazları işgal altında tutan İngilizlerde savaşın içindeydi.
Büyük Zaferden sonra devletlerarası hukuk açısından durum; Türklerin yunanlılara karşı yürüttüğü savaş eylül 1922 de başarı ile sona erdi. Ancak bu sadece bir askeri başarıydı. Bu başarının siyasal bir zafere dönüşmesi gerekiyordu. Bir yanda kağıt üzerinde varlığını sürdüren ve anlaşma devletleriyle barış imzalayan Osmanlı vardı. Diğer yandan bu anlaşmayı reddeden ve savaşı sürdüren yeni bir devlet vardı.
MUDANYA ATEŞKES ANLAŞMASI;
Mudanyadaki ateşkes görüşmelerinde tbmm hükümeti olarak batı cephesi komutanı ismet paşa tarafından temsil edildi. İngiliz Fransız ve İtalyan generalleri de görüşmelere katıldı. Yunan temsilcisi ise görüşmelere katılmadı. Sonuçta 11 ekim 1922 de anlaşma imzalandı.
-   türk ve yunan orduları arasında silahlı çatışma sona erecek
-   yunanlılar doğu trakyayı ateşkesin imzalanmasından sonra 15 gün içinde terk edecek
-   yunanlıların boşalttıkları doğu Trakya anlaşma devletleri temsilcileri aracılığıyla türk memurlarına bırakılacak ve bu işlem 30 gün içinde bitirilecek
-   doğu trakyayı boşaltan anlaşma devletleri sadece Meriçin batısındabir miktar asker tutabilecek.
-   Barışın sağlanmasına kadar tbmm hükümeti 8000 jandarma erini dogu trakyada tutabilecek.
-   Barış anlaşması imzalanıncaya kadar İstanbul ve boğazlardaki devletleri varlığı devam edecekti. 11 ekim de imzalanan Mudanya ateşkes anlaşması 15 ekimde yürürlüğe girdi. Doğu trakyanın teslim alınması işiyle refet bey görevlendirildi. Refet bey 19 ekim de istanbula girdi ve tbmm temsilcisi olarak kentte kaldı. Mudanya ateşkes anlaşmasıyla anlaşma devletleri yeni türk devletinin varlığını kabul etmiş oluyordu. 19 ekimde yunanlıların büyük destekçisi İngiliz başbakan liyod George görevinden ayrılmak zorunda kaldı.
SALTANATIN KALDIRILMASI; egemenlik denilen devlet gücü bir aileden gelen kişilere ait olursa bu takdirde monarşı sistemi söz konusudur. Mudanya ateşkesinin imzalanmasından sonra istanbuldaki hükümetin varlığı her bakımdan tartışmalı bir duruma gelmişti. Buna ragmen Osmanlı sadrazamı tevfik paşa Lozan barış görüşmelerine tbmm hükümetiyle birlikte katılmak için 17 ekim 1922 de tbmm ye telgraf çekmiş ve anlaşma devletleri 27 ekim 1922 de isviçrenin Lozan kentinde bir barış konferansı düzenlediklerini bildirdiler ve hem tbmm hükümeti hem Osmanlı hükümeti bu konferansa katılmak için girişimlere başlaması tbmm de büyük tepkiye neden oldu. Anlaşma devletlerinin her iki hükümetide davet etmelerinin nedeni hükümetler arasındaki görüş ayrılıklarından yararlanmak ve tbmm hükümetinin pazarlık gücünü azaltmaktı. Bütün bu gelişmeler saltanatın kaldırılmasını gerekli kılıyordu. Sonuçta Mustafa kemal ve pek çok milletvekilinin önergesi tbmm de görüşülmeye başlandı ilk gün oylamadan sonuç alınamadı. Bunun üzerine m.kemal tarihsel ve bilimsel açıklamalarda bulunarak milletvekillerini ikna etti. 1 kasım1922 de yapılan oylamada saltanat ve halifeliği birbirinden ayıran 2 önerge kabul edildi ve saltanat kaldırıldı. Halifeliğin Osmanlı ailesine ait olduğu ve halifenin tbmm tarafından bu aile içinden seçileceği kabul edildi. Artık Osmanlı ailesinin yalnız halifelik hakkı kalmıştı. Saltanatın kaldırılmasından sonra padişah vahdettin 17 kasım 1922 de istanbulda bulunan İngiliz askeri makamlarına sığındı ve ülkeden ayrıldı. Tbmm ertesi gün Osmanlı veliahtı abdulmecit efendiyi halife seçti. Artık lozanda sadece tbmm hükümeti türk ulusunun temsilcisi olacaktı.
LOZAN BARIŞ ANLAŞMASI; konferans yeri olarak tbmm hükümetini İzmir teklifi kabul edilmemiş ve anlaşma devletlerinin önderliklerinde lozanda karar kılınmıştı. Bundan sonra konferansta türkiyeyi kimin temsil edeceği tartışılmaya başlandı. Mondros ateşkes anlaşması Osmanlı devleti adına imzalayan rauf bey anlaşma devletleriyle hesaplaşabilmek için lozana gitmek ve tarihe olumlu bir şekilde geçmek istiyordu bunun için ismet paşayı bu göreve getirdi. İsmet paşanın yanı sıra temsilci olarak rıza nur ve hasan saka beylerde heyete dahil oldu. Böylece türk heyeti kurulu oluştu.türk heyeti kesinlikle ödün vermeyeceği konuları belirtti.
1-   doğu sınırı; ermeni yurdu söz konusu olamaz, olursa görüşmelerin kesilmesi gerekir.
2-   kapitülasyonlar kabul edilemez. Eğer görüşmelerin kesilmesi gerekirse yapılır.
Konferans 20 kasım 1922 de başladı.konferansı bir taraftan Türkler diğer taraf olarak İngiltere Fransa İtalya Japonya Yunanistan Romanya Yugoslavya vardı. Bu devletler arasında özellikle Yunanistan İngiltere Fransa ve İtalya ile önemli sorunlarımız vardı. Türkiye ve Yunanistan arasında doğu Trakya sınırının çizilmesi ege adalarının durumu, türkiyedeki Rumların durumu değiş tokuşu, yunanistandan istenen savaş tazminatı sorunları vardı. Diğer devletlerle sorunlarımız ise kapitülasyonların uygulanmasından doğan sorunlar Osmanlı borçları yabancı şirket alacakları Musul ve boğazların durumu sorunları vardı. Boğazlar konusunda uzlaşma sağlandı.musul sorunu ileride çözülmesi kararlaştırıldı. Ermeni yurdu beklentileri tarihe karıştı. Kapitülasyonlar ve borçlar konusunda anlaşma sağlanamadı , anlaşmazlık devam edince heyetler konferansı terk etti. Daha sonra 23 nisan 1923 te tekrar başladı görüşmeler. Daha ılımlı görülüyorlardı yine kapitülasyonlar ve borçlarda sorun çözülemedi.yunanlar savaş tazminatı vermek istemedi. Sonuçta türk tarafı tazminata karşılık karaağaç’ı kabul etti ve sorun çözüldü. Barış anlaşması 24 temmuz 1923 te imzalandı.Anlaşmaya göre
Suriye sınırı; Fransızlarla daha önce imzalana Ankara anlaşmasında olduğu şekilde kabul edildi.
Irak Sınırı; sorun çözülemedi. Daha sonraki türk İngiliz görüşmelerine bırakıldı.
Batı sınırı; misakı milliye göre çizildi. Batı Trakya ve ege adaları alınamadı yunanistandan istenilen savaş tazminatına karşılık karaağaç alındı. Anadoluya yakın ege adalarının silahsızlandırılması kabul edildi.
Kapitülasyonlar; tüm sonuçlarıyla birlikte kaldırıldı.
Azınlıklar; bütün azınlıklar türk uyruklu kabul edildi.ayrıcalıklar kaldırıldı. Anadoludaki Rumlar ve yunanistandaki Türklerin değiş tokuşu kabul edildi.istanbuldaki Rumlar ile batı trakyadaki Türkler bu değişimden ayrı tutuldu.
Savaş Tazminatı; Türkiye savaş tazminatını kabul etmedi. Yunanlılar karaağacı tazminat olarak verdi.
Devlet Borçları Sorunu; Osmanlı borçları Osmanlı devletinden ayrılan devletler arasında pay edildi. Türkiyenin ödemesi gereken borçlar takside bağlandı.
Boğazlar sorunu; boğazların denetimi türkiyenin başkanı olduğu bir uluslar arası komisyon tarafından yönetilecekti.boğazların her iki yakası askersizleştirilecekti.
Lozan barışı ile yeni türk devleti varlığını ve bağımsızlığını tüm dünyaya kabul ettirdi. Barış ile Akdenizin doğusunda güvenlik sağlandı. Anadolunun Türkleşme süreci tamamlandı. Ermeni iddiaları tarihe gömüldü. Türkiyenin bazı istekleri gerçekleşmedi. Batı Trakya ve ege adaları geri alınamadı. İmroz ve Bozcaada dışındaki Musul ve Hatay sınırlarımız dışında kaldı. Ve birinci dünya savaşı hukuksal olarak sona erdi.

16 EKİM 1920 sadrazamlık görevinden istifa eden damat Feridin yerine tevfik Paşa geldi. / Çerkez ethem neden tbmm karşı ayaklanmıştır çünkü düzenli ordunun kurulması Çerkez etemin gücünü kaybetmesine yol açacağı korkusuyla ayaklandı/ tbmm nin Londra konferansına davet edilmesine neden olan olay , türk ordusunun yunanlılara karşı I. İnönü zaferini kazanmalarından dolayı / Tekalifi Milliye emirleri orduyu yunan saldırılarına Sakarya Savaşına karşı hazırlamak için çıkarıldı./ Sakarya zaferinin iç siyasetteki sonucu m.kemale gazilik ve mareşallik ünvanının verilmesidir. / Çerkez ethem I. İnönü savaşı sırasında tbmm ye karşı ayaklanmıştır. / anlaşma devletleri arasında dayanışmanın sona erdiğinin açıkça ortaya çıktığı anlaşma Ankara anlaşmasıdır. / kars anlaşması azerbeycan Gürcistan ve Ermenistan ile imzalandı. / Londra konferansına Osmanlı hükümeti ve tbmm adına kimler katıldı tevfik paşa ve rauf bey katıldı./Bilecik görüşmesi m.kemal Ahmet izzet ve Salih paşa arasında yapıldı/ İstanbul hükümeti tbmm ile anlaşmak için Bilecik görüşmesini yaptı./ kurtuluş savaşı sırasında İtalyanların İngiliz siyasetine tepki göstermelerinin nedeni asıl ege bölgesinin yunanistana verilmesi./ düzenli ordunun kurulmasına tepki olarak çıkan ayaklanma demirci Mehmet efe ayaklanması/ Çerkez etem ayaklanması çıktığı sırada düzenli ordu yunanlara karşı I.inönü zaferini kazandı/ Fransız ve İtalyanlar yeni türk devletini siyasal varlık olarak I. İnönü zaferini kazandıktan sonra kabul etti./ I.inönü zaferinden sonra Lozan konferansı yapıldı/ Londra konferansında tbmm hükümetini Bekir sami bey temsil etti/ Sovyet Rusya ile Moskova anlaşması imzalandı/ Kütahya Eskişehir savaşı sonunda türk ordusu Sakarya ırmağının doğusuna çekilmiştir./ Kütahya Eskişehir savaşları sonunda Mustafa kemale başkomutanlık görevi verildi/ güney anadoluda Fransız işgaline Ankara anlaşması sonunda sonbuldu/ Hatay İskenderun ve Suriye sınırı Ankara anlaşmasıyla belli oldu/ yunan ordusunun saldırma ve ilerleme gücü Sakarya savaşı sonrasında oldu/ Sakarya savaşından sonra büyük devletlerle görüşmek üzere avrupaya tbmm adına Yusuf kemal bey gitti/ yunanlılar anadoluyu büyük taarruz sonunda terk ettiler.