Bilim insanlarının 'Mozart'ı gece çalışma tutkusu öldürdü' iddiası, dikkatleri bir kez daha güneş ışınlarının faydasına çevirdi.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. Yeşim Gökçe Kutsal, güneş ışınlarının, D vitamininin temel kaynağı olduğunu, bu vitaminin eksikliğinin, sadece kemik hastalıklarına değil, diğer sistemlerdeki bazı hastalıklara yatkınlıkta önemli rol oynadığını söylüyor.

‘Gece çalışma tutkusu yüzünden güneş ışınlarından yeterince yararlanamayan, Avusturyalı besteci Mozart’ın genç yaşta ölümüne, D vitamini eksikliğinden kaynaklanan hastalıkların neden olduğu’ iddiası, güneşten yayılan ısı ve ışınların insan sağlığı üzerine etkilerini tekrar gündeme getirdi. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Kutsal, güneşten kaynaklanan ve yeryüzüne ulaşan ultraviyole ışınlarının UVA, UVB ve UVC olmak üzere üç farklı tipi bulunduğunu anlatıyor.

Bu ışınlardan UVA ve UVB, derideki 7 ‘dehidrokolekalsiferol’ maddesini emerek D vitaminine dönüştürdüğü için güneş ışınlarının D vitamininin temel kaynağı olduğuna işaret eden Kutsal, ancak, tüm ultarviyole ışınlarının aynı olmadığını, bunların mevsime, gün içindeki saatlere ve yaşanan ülkenin dünya üzerindeki konumuna göre değişiklikler gösterdiğine dikkat çekiyor.

Bunun yanında, cam arkasında bulunmak, güneşten koruyucu kremler kullanmak, geleneksel giyim tarzı uygulamak, ileri yaşta veya fazla kilolu olmak derideki D vitamin dönüşümünü etkileyen kişisel faktörler. Kutsal, “Yaz ayları ultraviyole ışınlarının en kuvvetli olduğu dönemdir. Bu yoğunluk 10-16 saatleri arasında en yüksek seviyeye ulaşır. Ayrıca ekvatora yakın bölgelerde ve yüksek rakımda bulutların koruyucu etkileri daha az olduğu için bu ışınların zararlı etkileri daha fazladır” diyor.

Bu zararlı etkilerin, deri ve gözde harabiyet, bağışıklık sistemin baskılanması ve daha ileri safhalarda kanser hastalığı şeklinde ortaya çıkabildiğini anlatan Kutsal, bunlardan korunmada, derideki ‘melanin’ maddesi ile ilgili temel bilgilere sahip olmakta yarar bulunduğuna işaret ediyor.

D vitamini eksikliği yaygın
D vitamini deride hazır bulunduğu ve güneş ışınları ile harekete geçtiği için bir hormon olarak yorumlanıyor. Bu vitaminin eksikliği pek çok ülkede yaygın olarak görülen önemli ve güncel bir sorun. Bu vitaminin eksikliğinde çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde ise ‘osteomalazi’ (kemiklerde mineralizasyon eksikliği) ve ‘osteoporoz’ (kemik erimesi) hastalıkları görülüyor. D vitamininin eksikliği, sadece kemik hastalıklarına değil, diğer sistemlerdeki bazı hastalıklara yatkınlıkta da rol oynuyor. Bunlardan bazıları metabolik sendrom, kalp ve damar hastalıkları, kalın bağırsak, meme, prostat ve pankreas gibi bazı kanser türleri, romatid atrtit gibi iltihabi eklem hastalıkları, multipl skleroz gibi merkezi sinir sitemini tutan hastalıklar ve Tip-1 diyabet. Kalp damar hastalıklarından kalp yetmezliği, miyokard infarktüsü, beyin damar kanamalarına ya da tıkanıklıklarına bağlı felçler, diyabetiklerde görülen kalp damar hastalıkları D vitamini yetersiz olan kişilerde daha fazla görülüyor. Bunun, otoimmün (bağışıklık) sistemi üzerindeki düzenleyici etkileri de pek çok araştırmaya konu olmaya devam ediyor. D vitamini eksikliği olan kişilerde yaşlanmanın hızlandığına dair görüşler de var.

D vitamini, vücuttaki kalsiyum metabolizmasının düzenlenmesinde de rol oynuyor. D vitamininin eksikliğinde ise besinlerle alınan kalsiyumun ancak çok az bir kısmı bağırsaktan emilebiliyor. D vitamini eksikliği kan incelemesiyle tespit edilebiliyor. Bu testte kandaki D vitamini düzeyinin 30 nanogram/mililitrenin üzerinde olması yeterli kabul ediliyor. (aa)

Güneş ışınlarından yararlanmak için...
*Haftada dört defa kol ve bacakların 20 dakika süre ile direkt güneş ışınına maruz bırakılması yeterlidir.

*Beslenirken D vitamininden zengin gıdalar tercih edilmelidir. Örneğin süt ve süt ürünleri, balıklardan sardalye, somon, uskumru, ton balığı, yumurtanın sarısı ve tereyağı D vitamini yönünden zengindir.

*Yılda bir kez kandaki D vitamini düzeyi kontrol edilmelidir.

*Hekim gerekli görürse ilaç olarak D vitamini desteği alınabilir. Önerilen doz, günlük 1000 internasyonal ünitedir. Yaşlılar başta olmak üzere güneşten yeterince yararlanamayanlar için günde 2 bin internasyonal ünite D vitamini alınabilir.