Yumurtalık (over) kisti nedir?
Yumurtalık kistlerinin tanısı nasıl konulur?
İyi veya kötü huylu kistler ayırt edilmesi ve tedavi yaklaşımı

Yumurtalık (over) kistleri nedir



Kist içi sıvı dolu olan keseciklere verilen addır ve vücudun herhangi bir yerinde olabilir. Birçok kadında yumurtalık (over) kisti tanısı konabilir ve çoğu kadın bundan son derecede endişe duyar. Aslında doğurganlık çağındaki kadınlarda görülen kistlerin çoğu fonksiyonel kistlerbasit kistler dediğimiz tümöral olmayan kendi kendine kaybolabilecek türdendir. Bunlar çoğu zaman herhangi bir şikayete yol açmadığından çoğu zaman tesadüfen jinekolojik muayene veya ultrason sırasında saptanabilir. Bunların, mutlaka jinekolog tarafından değerlendirilmesi basit ya da tümöral kist ayırımının yapılması gereklidir. Basit kistler genellikle çok büyük olmaz, çoğu 8 cm’nin altındadır, içlerinde solid (katı) oluşumlar bulunmaz sadece sıvı bulunur. ya da
Bir kısım yumurtalık kisti ise tümöral veya neoplastik denilen kistlerdir. Bunlar kendi kendilerine kaybolmaz, operasyonla alınmaları gerekir. Neoplastik kistlerin ise bazıları iyi huylu (selim) iken bazıları kötü huylu (habis) olabilir.
Over kistleri çoğu zaman belirti vermez veya geç belirti verebilir.

Yumurtalık kistleri ister basit kistler olsun ister neoplastik kistler olsun hormonal değişimlerle beraber olabileceğinden buna ait belirtiler örneğin adet düzensizliği ile kendini gösterebilir. Bu nedenle, her türlü adet düzensizliğinin değerlendirilmesi gerekir. Bazı neoplastik kistlerde aşırı androjen hormonu salgılanması nedeniyle erkek tipi tüylenme, ses kalınlaşması gibi belirtiler olabilir. Bunun dışında karında şişlik, karın veya kasık ağrısı, idrar yolu şikayetleri (sık idrara çıkma, idrar yaparken zorlanma), sindirim sistemi bozuklukları (kabızlık, ağrılı dışkılama), gibi spesifik olmayan belirtiler gösterebilirler.
Bazen kist nedeniyle büyüyen yumurtalık stabilitesini kaybeder ve kendi etrafında döner. Bu dönme (torsiyon) sonucunda yumurtalığın damarları sıkıştığından kanlanamaz ve şiddetli ağrı ve beraberinde bulantı gibi şikayetler olur. Bazen de kist patlar ve içindeki sıvının karın içine dökülmesi ile karın zarının (irritasyonu) sonucu ani başlayan çok şiddetli bir ağrı olur. Her 2 durum da risklidir. Over kisti patladığında bir süre şiddetli ağrı olup daha sonra hafifleyebilir. Buna karşın kist patlaması esnasında bir damar açılıp karın içine kanama olursa hastanın acil ameliyata alınması ve müdahale edilmesi gerekebilir.

Yumurtalık kistlerinin tanısı nasıl konulur?

Yumurtalık kisti belirtilerini geç verdiği için sıklıkla tesadüfen rutin jinekolojik muayene sırasında veya ultrason incelemelerinde ortaya çıkar. Rutin yıllık jinekolojik kontrollerin önemi burada bir kez daha vurgulanmalıdır. Yumurtalık kistlerinin nonspesifik bulgularla ortaya çıkabileceği unutulmamalı ve adet düzensizliği, tüylenmede artış gibi hormonal nedenlere bağlı olabilecek yakınmalar dışında idrar yolu ve alt sindirim sistemini düşündüren sık idrara çıkma, kabızlık, ağrılı dışkılama, karında şişlik gibi yakınmalarda da akla gelmeli ve jinekolojik muayene yapılmalıdır.
Yumurtalık kisti varlığında jinekolojik muayene ve ultrasonografi yapıldığında gözden kaçması çok küçük bir ihtimaldir. Nadiren yumurtalıklar çok atipik pozisyonlarda ise ultrasonografi gözden kaçabilir. Dolayısıyla temel konu şüphe edilmesi ve jinekolojik muayenenin yapılmasıdır.


İyi veya kötü huylu kistler ayırt edilmesi ve tedavi yaklaşımı

Muayene ve özellikle ultrason ile kist tanısı konulmasında bir zorluk yoktur ancak önemli olan bu kistin basit yani fonksiyonel kist mi yoksa tümöral yani neoplastik bir kist mi olduğudur. Basit kistler kendi kendine kaybolabileceği gibi ilaçla da tedavi edilebilir. Tümöral (ya da neoplastik)
Ayrıca, neoplastik kistlerin iyi huylu mu yoksa kanseröz değişimler gösteren kötü huylu bir kist mi olduğu da çok önemlidir. Öncelikle kistin kötü huylu olmadığını ekarte etmek gerekir. Bunun değerlendirilmesinde jinekolojik muayene, kistin ultrasondaki görünümü, boyutu ve kanda yapılan ve tümör belirteçleri denilen bazı tetkikler bize yardımcı olur. Ayrıca, doppler ultrason ile kan akım hızlarının ölçülmesi de selim ve habis kist ayırt edilmesinde faydalıdır. Habis kistlerde yeni damar oluşumu artacağından yumurtalık damarlarında kan akımı artar.



Eğer kist 10 cm’den büyükse, muayenede çevre doku ile yapışıklıklar gösteriyorsa, yüzeyi düzgün değilse, ultrasonografide içinde solid (katı) kısımlar içeriyorsa veya daha yoğun içerikli ve mikst içerikli bir kist ise, bölmeli bir kist ise veya 2 yumurtalıkta birden kist varsa o zaman bunu basit bir kist olarak yorumlamak yanlıştır. İyi huylu olma ihtimali olsa da bu tür kistlerin neoplastik yani tümöral gelişim gösteren kist olma olasılığı çok daha yüksektir. Bu nedenle bu hastalar ameliyat edilmeli ve kist çıkarılmalıdır. Bu durumda operasyon sırasında kanser yönünde şüphe olursa kist acil inceleme (frozen section) için patolojiye gönderilmeli ve kanser çıkarsa ameliyat uygun şekilde genişletilmelidir. İyi huylu çıkarsa sadece kistin çıkarılması yeterlidir.
Kist 6 cm’den küçük ise, muayene ile rahatlıkla hareket ettirilebiliyorsa

yani mobil ise, ultrason ile içi sadece sıvıdan oluşuyor solid kısımlar yoksa bunun basit fonksiyonel kist olma olasılığı daha yüksektir. Bu durumda kist 2-3 ay takip edilebilir. Gerekli görülürse kisti küçültmek için doğum kontrol hapı veya progesteron içeren ilaçlar verilebilir. Kist bu sürede kaybolmamış veya küçülmemişse ameliyat etmek gerekir.
Kist 6-10 cm arasında, kötü huylu olduğunu düşündüren bir bulgu yoksa kanda tümör belirteçleri (CA125 vb) bakılır. Bu belirteçlerin yükseldiği durumlarda kanser riski olduğundan bu olgular da ameliyat edilmelidir. Eğer kötü huylu kist kriterleri yok ama tümör belirteçleri negatif ise bu olgular yine 2-3 ay takibe alınabilir. Kaybolmadığı taktirde opere etmek gerekir.
Menopozda ve ergenlik öncesinde yumurtlama olmadığından bu iki dönemdeki kistlerin neoplastik olma riski daha fazladır. Bu yüzden bunları değerlendirirken üreme çağındaki kadınlarda görülen kistlerden farklı yaklaşmak ve en ufak şüpheli bir durumda operasyona almak gerekir. kistlerin ve takip ya da tedavi ile kaybolmayan kistlerin ameliyatla alınması ve patolojik incelemesinin yapılması gereklidir. Yumurtalık Over Kistleri Nedir