21. yüzyılda Yöneticilik ve Liderlik Kavramları - Liderlerin Özellikleri - Yöneticilerin Özellikleri - Lider Tipleri
“hiçbir insan kendi başına bir ada değildir. Her insan ana karanın bir parçasıdır.“

Yönetim; bir kurum veya kuruluşta personele, iş gördürme, başkaları aracılığıyla iş başarma ve hedeflere emin adımlarla ulaşmadır. Bir başka anlamla takımıyla birliktelik sağlayarak onların, bilgi, birikim, zihin ve enerjilerini gönüllü olarak o kurumun yararları için kullanma, harekete geçirme sanatıdır diyebiliriz. Sanattır diyorum çünkü gönülsüz, isteksiz, amaçsız ve zorla hiçbir çalışandan verim ve başarı elde edilemez. Kısaca yönetim; aynı zamanda bir etkileme işidir. Bu da ancak liderlik vasıflarına sahip bir kişinin işidir.

Liderlik; Takım çalışmasında bulunan üyelerin çalışmalarını etkileme ve yönetme sanatıdır. Lider, amaçların gerçekleşmisini sağlar, bireylerin veya grupların davranışlarını etkiler, bu yöndeki çabaların etkisini artırır ve bunları değerlendirir ve değiştirir. O, ne yapmak istediği hakkında berrak bir fikir sahibidir; ne yapmak istediğini veya nasıl yapılacağını bilmeyen insanlar lider olamazlar.

21. Yüzyıl Liderinde olması gereken özellikler;

1. Bir vizyonu olmalıdır. Bunu kendisini gizli gizli uygulamak yerine çalışanlarıyla paylaşmalıdır. Şirketinizin çalışanları bir gemideki tayfalar gibi sadece emirlerin gelmesini bekleyen insanlar değildirler.

2. Değişikliğe ve değişime açık olmalı ve yeni projeler üretebilmelidirler.

3. Müşteri ihtiyaç ve beklentilerine yönelik çalışmalarını belirleyip, takımıyla bu ihtiyaç ve beklentilere göre projelere üreterek takımındaki kişilerinde katılımını sağlayabilmelidirler.

4. Şirket çalışanlarıyla birebir ilgilenmeli, çalışanların bir takım ruhu halinde hareket etmelerini sağlamalıdır.

5. Çalışanların mutluluk ve hüzünlerine ortak olabilmeli, güler yüzlü olmalı ve çalışanlarının kalplerini kazabilmelidir.

6. Çalışmalarını bir takım ruhuyla arz etmeli ve iş bölümlerini kişilerin yetenek ve isteklerine göre çalışanları arasında ekip kurup bunları desteklemelidir.

7. Bilgi, birikimini ve tecrübelerini paylaşabilmelidir.

8. Sorumluluk yüklenebilmeli, beklentilerin üstünde insiyatif kullanabilmelidir.

9. Zamanı ve kaynakları yönetebilmeli ve bunları doğru kullanabilmelidir.

10. Çalışanları tarafından güvenilir olabilmeli, duygularına hakim olarak profesyonel ahlaka sahip olabilmelidir.

Liderlik vasıfları okunan okul ile bir alakası yoktur. Çünkü şirketlerdeki insan kaynaklarının büyük bir kısmı uzmandır. Ve böyle bir durumda kadronun çoğunun liderden daha fazla eğitim almış olmaları da mümkün olabilmektedir. Böyle bir durumda hem sistemin hemde yöneticinin değişen şartlara uygun olarak yılların getirdiği yanlış alışkanlıkları ve yönetim kriterlerini bilimsel bir çerçeve de ele almaları gerekmektedir. Başarılı bir takım için bunun bir ihtiyaç olarak hissedilmesi ve yenilenmenin zihinde başlaması gerekmektedir. Liderin işte burada görevi başlar “Çalışanların zihinlerinde yenilenme ve değişimi başlatma Liderin görevidir.“ Eğer ki, bunları yapabilen kişiler Lider özelliklerini taşıyan yetkinlik ve pozisyonlara uygun kişilerdir. Yani sürekli gelişim ile takımlarını desteklerler.

Lider; bireylerin arzu ve ihtiyaçları, amaçları, hedefleri, moral ve motivasyonları da dikkate alınmalıdır. Çünkü çalıştığı kurumda maddi ve manevi olarak tatmin olamayan bir birey kesinlikle verimsizdir. İşinde tatmin olmayan bir takım oyuncusu kesinlikle verimsizdir, yapmış olduğu işlerde kendine laf getirmemek için çalışır, işlerini rutin olarak yapar, üretken değildirler. Bu yüzden Lider, çalışan takım oyuncularını iyi tanımalı ve başarı kriterlerini iyi bilmeleri ve başarılı olabilecekleri alanları iyi tespit ederek desteklemesi gerekmektedir.

Şirketlerin üst yönetimleri sadece o şirketin veya kurumun kurucularına hizmet etmemelidir. Sadece kuruma hizmet edilen, kurumun çıkarlarının düşünüldüğü işletmelerde mutlu bir ortam oluşmamaktadır. Böyle yerlerde çalışanlar kendilerini değersiz, kullanılmış gibi hissederler ve düşünürler.

Lider bütün çalışanlarına eşit mesafede ve yakınlıkta olmak zorundadır. Yoksa ayrıcalıklı bir grup oluşturur. Örneğin Liderin odasında kahvaltı yapan, dışarıdaki toplantı ve bazı sosyal aktivitelere birlikte katılan, diğer takım oyuncularından daha fazla izin kullanan, hemen hemen her zaman liderden yana gözüken takım oyuncusu, ayrıcalıklı çalışan (takım oyuncusu) sınıfında konumlandırılmaya başlanır.

Lider kendi etrafında böyle kısır bir döngü kurmaya başladığı andan itibaren, diğer takım üyelerine haksızlık yapmanın yanısıra, aynı zamanda istemeden de olsa bile bir yarış başlatmış olacaktır. Bu da diğer takım üyelerinin kendilerini değersiz hissetmelerine sebebiyet vererek, ya Lidere, ya da yanındaki kişiye karşı bir takım gizli bir cephe, kin ve öfke duygularına katılmalarına sebep vermiş olabilecektir.

Yani kısaca, Lider çalışanların programlarını veya görevlerini hazırlarken bütün çalışanlarına eşit, ilkeli ve adil davranmalıdır. Birilerine “hallederiz“ diğerlerine “arkadaşlar, ilkeli ve eşit davranmalıyım, haksızsam söyleyin“ dememesi gerekmektedir.

Dünya genelinde kabul görmüş iki çeşit Liderlik vardır ki bunlar;

1. Ahtapot Tipi Lider

Eski yönetim düşüncesini simgeleyen bir liderliktir. Ahtapot tipi liderlerin amacı, astları katı talimatlarla yöneterek etkinliğini artırmaktır. Aslında bu tip liderler, sadece yöneticilerdir.

Ahtapot tipi yöneticilerin en önemli özelliği sır saklamalarıdır. Bu tip yöneticiler her türlü bilgi, doküman vb. gibi çalışmaları saklarlar ki kollarının kendi başlarına hareket etmelerini engelleyip ondan habersiz hiçbir şekilde hareket etmelerini engellemektir. Bu şekilde astlar yöneticiye bağlı kalacaklardır. Yani astlar ahtapotun beyninden gelen emirleri uygulayan bir kol gibidirler ve bu şekilde ahtapot gücüne güç katar.

2. Yaban Kazı Tipindeki Lider

Bilindiği üzere yaban kazları, en doğru yere en kısa sürede en az fire vererek göç eden en sistematik kuşlardır. Dikkat ettiyseniz Göç ederken “V“ şeklinde hareket ederler. Öncü kaz, hareket ederken kanatlarını çırparak kendisini izleyenleri yukarı kaldıran bir güç oluşturur. Önde gittiği için bir süre sonra yorulur. Yorulan lider kaz görevini bir arasındaki duran kaza teslim ederek en arkaya geçer. Artık sürüde en öndeki kaz liderlik yapmaya başlamıştır ve görevi üstlenmiştir.

İşte gerçek lider nerede insayatif kullanması gerektiğini, çalıştığı takımdaki arkadaşlarına güvenen, yeri geldiğinde insiyatif kullanmalarını sağlayan, ileriyi gören bir kişiliktir. İyi bir takım oyuncusudur. “Ya lider olurum ya da hiçbirşey” demeyen kişilerdir.