Ana karakterler

Ali Sahin (Sahin Efendi): Ilk ogrenimini medresede baslayan fakat softalarin dusuncelerini kabul etmeyen bu yuzden kendi icinde catismalara girmis bir genc. Bu catismadan kurtulmak ve vatanin icinde bulundugu durumdan sadece yeni okullarin, ogretmenlerin kurtaracagina inandigi icin ogretmen olmustur. Imani tam, cesaretli , durust, mutevazi ve idealist bir ogretmen. Sevecen, akilli, duygusal bir insan. Deli Necip: Belediye muhendisi atak ve taskin bir adam oldugu icin kasaba halki tarafindan "deli" lakabi verilmistir. Acik sozlu, kimseden korkmayan her dusuncesini soyleyen idealist bir insan Sahin'in inandigi ve onunla ayni fikirde oldugu dosttu. Rasim: Emir Dede Ilkokulu'nun ogretmenlerinden. Necip' den sonra Sahin'in ikinci dava arkadasi. Zeki, atesli ve milliyetci bir genc. Balkan Savasi'na gonullu gitmis ve sag ayagini kaybetmis idealist bir insandir. Eyup Hoca: Koyu musluman gorunup turlu entrikalarla kendi menfaatine uygun her turlu isi yapan, onune cikanlari acimadan yok eden, dusmanla isbirligi yapacak kadar menfaatci bir insandir.

Romanin Genis ozeti

1.KISIM Roman, kahramanimiz Sahin Efendi'nin Maarif Nezareti Tedrisat-i Iptidaiye Birinci Sube Muduru Basri Bey'i ziyaretiyle baslar. Bu ziyaret sirasinda Basri Bey once Sahin Efendi'nin Istanbul'a atanmak isteyen diger muallimlerden biri oldugunu zannederek cikisir ancak Sahin Efendi'nin niyeti Istanbul'a cikan tayinini, Izmir Sariova'ya tayini cikan bir baska arkadasiyla degistirmek istemektedir.Basri Bey hayretler icinde kalir, bir turlu anlam veremedigi bu istegi kabul eder ve Sahin Efendi'yi tutuculugu ve softaligiyla bilinen,on iki haneye bir cami,mescit ya da medrese dusen,cocuklarin bile sarik sardigi Sariova'ya tayin eder. Sahin Efendi, bir kac gun sonra harcirahini alir ve gorev yerine gitmek uzere esyalarini toplar, yeni aldigi kolali gomlegiyle siyah sayaktan elbisesini giyer, esyalarini seyahat edecegi vapura yukletir, yasadigi,yetistigi yerleri son bir kez gormek uzere dolasmaya cikar. once ilk kez Istanbul'a ilk ayak bastigi bu yerde on iki yil oncesine,Istanbul'a ilk ayak bastigi gune doner, memleketini, Istanbul'a gelirken yasadigi sefaleti, gelis nedenlerini animsar. En son alti yil cile doldurdugu Somuncuoglu Medresesi'ne gider.Buraya memleketindeki hocalari tarafindan gonderilmis, Sahin Efendi'yi memleketinden uzak bir akrabasi getirmis,alti yilini gecirdigi medresenin karanlik ve nemli odasina "Sag ayaginla gir ogul,nur-i hidayete burada kavusacaksin" diyerek yine bu akrabasi sokmustu. Sahin Efendi geldigi o gunu hatirlarken daha gerilere, cocukluguna gider. Acik gunes altinda toprakla,camurla oynarken ilmiyeden olan babasi tarafindan birgun tum dunyayi golgesi altina alacagina inandigi yesil ordunun neferi yapilmak istendigi icin basinda yesil sarikla istemeye istemeye daima yadirgayacagi medreseye gonderilmistir. O gunleri dusunurken aklina oradaki hocalari gelir, ozellikle de Haci Fettah Hoca. Ders veremeyecek kadar yasli olan bu hocanin bir ruya gibi gecen derslerinin Sahin Efendi uzerinde etkisi buyuktur. Sahin Efendi, tekrar Istanbul'a ilk geldigi zamanlara, Somuncuoglu Medresesi gunlerine doner. Istanbul onun icin karmasik, buyuk bir sehirdi ve o sadece derslerini dusunuyor, sadece kendi dersleriyle yetinmiyor ayni zamanda Istanbul' un diger buyuk muderrislerinin derslerini de takip ediyor bu ozellikleriyle diger sinif arkadaslarindan ayrilmaya basliyordu. Ancak ilk buyuk hayal kirikligini bu arkadaslarindan geldi. Babasinin bahsettigi birgun tum dunyayi golgesi altina alacagina inandigi yesil ordunun neferleri olacak arkadaslari yanliz kendilerine bir zanaat elde etmek icin esnaf ciragi misali koy cocuklariydi. Dunyalari iptidai(ilkel) ve kabaydi. Dunya onlar icin karalar ve denizler, gokte cakili yildizlarin altinda omuzlarinda iki hafiye melegin oturdugu insanlardan ibaretti ki, bu dunyaya hukmeden, kadin yuzunu acti diye tarlalara taslar yagdiran catik kasli bir Tanri, otesinde cehennemi kordan sicak, cenneti dua eden muminlerle dolu Istanbul carsilarindan daha bol carsilari olan genis ferah bir ote dunyaydi. Sahin Efendi arkadaslarinin bu kadar dar goruslu olduguna inanamiyordu ama yine de onlari suclayamazdi. Ancak bir kac ay gectikten, arkadaslarini ve ozellikle yesil ordunun kumandalari olarak gordugu hocalarini,muderrisleri tanidiktan sonra yesil ordu ve neferleri hakkindaki dusunceleri tamamiyle degisti. Kumandanlar da neferler gibi dini menfaatlerine alet etmis, saray casusuydular. Abdulhamit istibdatinin en yogun oldugu gunlerde kimin casus kimin dost oldugu ayrilamiyordu zaten. Bu olaylar sonrasinda Sahin Efendi'nin dine ve ozellikle de ahiret inancina, ebedi hayata inanci zayiflamis, dalalete dusmustu. Devamli okuyor,arastiriyor, belli etmeden arkadaslarinin bu konudaki dusuncelerin ogrenmeye calisiyordu. Ancak basvurdugu her kitap, danistigi herkes ona sirtini donmus, onu inandiracak doyurucu bir aciklama yapmadigi gibi, kafirlikle itham edilmeye baslanmisti. En sonunda Sahin Efendi itikadini ve inancini tamamen kaybetmisti. Artik medresede kalmak ona aci veriyor, kitaplar kurtlanmis kagit parcalarina, dersler agir bir yuk geliyordu ona. Bu sirada yeni acilan Darulmuallimin'e girmeye karar verir ve sinavlarina girer, kazanir... Sahin Efendi'nin yeni dini, inanci iptidai ogretmenligi, ilim ve fen olmustu. Nasilki Istanbul' a ilk geldiginde tek hedefi bir gun yesil ordunun sancagini dalgalandirmaksa simdiki tek hedefi de ilim ordusuna neferler yetistirmek olmustu. Bu anilari arkada birakarak Sariova'ya gelir. Maarif mudurlugune gider ve orada ileride basina buyuk isler acacak olan Eyup Hoca'yla tanisir, belediyenin ziyafetine davet edilir.Emin Dede Basmuallimi icin bu ziyafet bulunmaz bir firsat olur, kasabanin once gelen isimlerini, okulunun hocalarini, idadinin(lisenin) muduru ve hocalariyla tanisir, kendisine muttefik olabilecek isimleri secmesinde etkili olur. Artik herkesi tanir, Sariova'da kendine bir yer edinir Sahin Efendi. Harekete gecme zamani gelmisti. Mektebin hocalarindan Rasim Efendi onun icin bulunmaz bir muttefiktir ve onu kazanir. Bu siralarda kasabanin onde gelenlerinden birini oglu ile bir medreseli arasinda hadise cikmis, delikanli kamisla sariga vurmustu. Bu kasabanin softalarinin isyan edip sokaga dokulmesine ve guc gosterisi yapmalarina neden olmus, ancak jandarmanin mudahalesiyle sakinlesmisti ancak bu olay Sahin Efendi'nin isini zor olacagini gostermisti. Sahin Efendi icin en onemli sorun okul binasiydi. Bakimsizliktan dokulen binayi terketmek gerekiyordu ancak yeni bina yapmaya kimse yanasmiyordu. Yanassalar da secilen hic plan begenilmiyor devamli itirazlar geliyordu. Tam bu sirada belediyenin "deli" lakapli genc muhendisi Necip, Sahin Efendi ve Rasim Efendi ikilisine yardim eder, onlara herkesce kabul edilecebilecek ancak hileli bir plan hazirlar. Boylece hem istedikleri gibi bir bina elde edecekler hem de softalara kabul ettirebileceklerdi. Bu arada Necip Sahin Efendi nin ismini geri kalmis insanlara yakisacagini dusundugu icin kendisine Dogan Bey diyordu. Bir hafta sonra Necip'in plani belediye meclisi tarafindan onaylanmisti ancak yeni bir engel daha cikmisti. Binanin yapilacagi arsanin kosesinde kucuk bir medrese bulunmaktadir ve bu medresenin ogrencisi olan softalar, medreseyi terketmemekte direnirler, bu direnise halk da katilip ak sakalli dede hikayesi eklenince medreseyi yikmak imkansiz hale gelir. Tam bu sirada Necip'in aklina gelen cinlikle, yol yapim calismalarinda kazara bina yikilir, okulun yapilmasi icin hicbir engel kalmaz. Medrese oyunuyla Sahin Efendi'yi durduramayacagini anlayan Eyup Hoca, onu insanlarin hirslariyla vurmayi planlar. once ona makam, sonra kadin en son da mal mulk teklif ederBunlar Sihapizade Medresesi'nin muderrisligi, evlilik ve ucuz yollu bag bahcedir. Ancak gencligi softalar arasida gecen Sahin Efendi hicbirine inanip kanmayarak yakasini kurtarir. Bu olaylarin akabinde "Sariova" gazetesinde Muderris Zuhtu Efendi tarafindan yayinlanan "Sariga hurmet vecibesi" adli yaziya cevaben Muallimler Cemiyeti'nde Sahin Efendi sariga saygi gosterilmesinin geregini onaylar ve 7-8 yasindaki ogrencilerin sarik sarmamasi gerektigini vurgular, sarigin basarili talebelere odul olarak verilmesi onerir. Boylece cocuklarin basindan sariklarin atilmasinin yolunu acar, bir-iki aya kalmadan tum ogrenciler sariklarini attirir. Sahin Efendi'nin Sariova'ya gelmesinin uzerinden 5-6 ay gecer. Bu sure zarfinda perde arkasinda kalip kendine saglam bir yer edinir kasabada. Ancak meydana gelen bir olay onu meydana cikmaya zorlar. Hafiz yetismesi icin Hafiz Rahim Efendi'nin yanina verilen mahalle imaminin buyuk oglu Remzi'nin Rahim'in sert tavirlari ve agir hifz calismalari sonucunda hafiz cemiyetinde daha hifzina baslamadan olmesi, cenaze toreninde annesini insanin icin daglayan feryadi ve kasaba cemiyetini suclayisi, bir de bunun uzerine imamin kucuk oglunu Bedir'i de Hafiz Rahim Efendi'nin yanina vermek istemesi bardagi tasirir. Sahin Efendi, imami cocugun annesinin yardimiyla ikna ederek cocugun okula devam etmesini saglar. Bunun uzerine Eyup Hoca siddetli bir harekete girisir. once ogrenci velilerinden bir grup okula gelerek "hifza baslayacak cocuk Allah yolundan dondurulemez" denilerek neredeyse Sahin Efendi'nin uzerine yururler. Mesele Maarif Mudurlugu'ne kadar gider, hakkinda sorusturma acilir. Is bununla da kalmaz, veliler birbir cocuklarini okuldan almaya, medrese ogrencileri ise okulun ogrencilerine saldirmaya baslarlar. Nihayet Bedri'nin hastalik komedisi baslar. Necip,Rasim ve Sahin Efendi cocuk icin bir doktor raporu alip onun hifz icin yeterli olmadigini kanitlamaya calimaya karar verirler ancak basta belediyenin doktoru olmak uzere gittikleri hicbir doktor bu yonde rapor vermez. Bedri ne okula devam edebilir ne de hifza baslayabilir. Bu olay sessiz sedasiz kapanirken Sahin Efendi ile Eyup Hoca partisi arasinda kisa surecek bir ateskes ilan edilmis olur. Bir gun okula peceli, genc bir kadin gelir. cocugunu kaydettirmek istedigini fakat hasta oldugu icin getirmedigini soyler. Lakin acayip bir durum soz konusudur kadin haftada en asagi iki kez geldigi halde cocugu getirmemekte garip bahanelerle gecistirir, Sahin Efendi'ye cok samimi davranir. Bu durumdan rahatsiz olan basmuallim sonunda kadini kibarca kovar. Firtinali bir gece, okulda yanliz kalan Sahin Efendi'nin kapisi calinir. Kapida su diye dilenen bir kadindir ve bayilir. Basmuallim onu yukari tasir ve yardim istemek icin disari firladiginda, okulun hocalarindan Afif Hoca'yla karsilasir. Durumu anlatir, yardim ister. Afif Hoca'da ona bunun bir tuzak oldugunu anlatir, boylece Sahin Efendi'yi buyuk bir iftiradan kurtarir. Butun bu olanlardan sonra tuyler urperten bir olay olur. Halk, gece uykusundan kasabanin her tarafindan gorulen yuksek bir tepenin uzerinde bulunan "Kelami Baba" turbesinin yanmakta oldugu haberiyle uyanir. Kerameti kendinden menkul bir yatir olan Kelami Baba turbesi tamamen yanar ve hemen fail aranmaya baslar. Sonunda munzevi ve bedbin tavirlari ve alkolikligiyle taninan Sariova Idadisinin Fransizca ve hesap muallimi Mehmet Nihat Efendi suclu damgasi yer, hemen cesitli yalanci sahitlerle iddia kanitlanmaya calisilir. Nihat Efendi yakalanir, yakalandigi gun halk linc etmeye kalkar, olmadik hakaretler, agza alinmadik kufurlerle satasirlar, yerlerde suruklerler, yuzune tukururler. Herkes Nihat Efendi'nin kundakci olduguna kesin gozuyle bakar. Artik Nihat Efendi vebali gibidir, karisi ve cocugu bile aleyhinde sahitlik yapar, hicbir avukat onu savunmayi kabul etmez. Sahin Efendi ise bu sirada kendisini ve arkadaslarini tehlikeye atacak bir hamle yaparak Nihat Efendi'yi ziyarete gider, derdini dinler, sigara ve yiyecek goturur. Sahin Efendi ve arkadaslari idadi hocasini kurtarmak icin kasabaya yeni gelen en az Necip kadar cesur, genc Avukat Ihsan'la anlasirlar. Fakat bu hareketlerinden sonra Sahin Efendi ve arkadaslari da itham altinda kalmaya, haklarinda dedikodular cikmaya baslar. Mahkemeler baslar, hararetli tartismalar, yalanci sahitler, bir anda ifade degistirenler ve iftiralarla gecen durusmalardan sonra umutlar yavas yavas sonmeye baslar. Lakin hersey bitmemistir. Muteffikleri polis muduru Kazim Efendi'nin carsida yakaladigi bir hirsizin uzerinden cok ilginc bir sey cikar: Kelami Baba turbesinin samdani! Hirsiz konusturulunca olay anlasilir. Turbedarin oglu turbedeki degerli esyalari toplayim Antikaci Alber Efendi'ye satar, olay anlasilmasin diye de turbeyi yakar. Kundakci bulunduktan sonra Nihat Efendi serbest birakilir, karisini bosar ve Sariova'dan ayrilir. 2.KISIM Bir mayis sabahi kasaba top sesleriyle uyanan Sariova, Yunan isgalinin yaklastigini anlar. Izmir'in isgali her ne kadar ahaliyi tedirgin etse de Yunanlilarin bu kadar hizli ilerlemesini beklemezler. O gun kasabaya tam bir karmasa hakimdir. Herkes toplanip kacma telasindadir. Mutasarrif Mufit Bey ve belediye reisi devamli telgraf basinda haber beklemektedir. Kacabilecek herkes yukte hafif pahada agir esyalariyla yollara duserler. Artik Sariova'da isinin kalmadigini dusunen Sahin Efendi' de bir kac parca esyasiyla yollara duser, yolda vatan soz konusu oldugunda mangalda kul birakmayan kasabanin ileri gelenlerinin nasil da kactiklarina sahit olur. Bu arada yasli ve kacamayacak olan yatalaklar geride birakilmistir. Bu geride birakilanlardan biri olan ninesine bakmak icin ailesini yanindan kacan kucuk bir cocuk Emin Dede basmuallimini cok etkiler, onu kasabaya geri donmeye zorlar. Yunan ordusu kasaba sinirina dayanir, ancak girmek icin sabahi bekler. Bu sirada polisler, mudurleri Kazim Efendi, Sahin Efendi'nin yakin dostu Rasim Efendi isgalcilerle catismaya girerler ve sehit olurlar. Tam bu sirada yayilan bir soylentiyle musluman halk hiristiyan halka saldirmaya baslamis, mal ve mulkunu talana girisir. Sahin Efendi bunun Sariova'yi felakete surukleyecegini iyi bildigi icin sokaga cikar, yuksekce bir yerden halka seslenir, galeyana gelen halki sakinlestirir, gayri muslim vatandaslardan musluman cemaati adina ozur diler. Ertesi gun kasaba resmen isgal altina alinir, sokaklar derin bir sessizlik icerisindedir. Sahin Efendi, bir gece onceki basarisindan dolayi isgalci komutan tarafindan halki sukunet altindan tutmak icin Buyuk Cami'de vaaz vermekle gorevlendirilir. Bu aslinda onun icin iyi bir mevkiydi, boylece kasabada daha rahat hareket eder olacaktir. Butun bunlar olurken Deli Necip evine kapanmis, gelecekteki Sariova'yi tasarliyor, kendince isgalcilerden uzak duruyor, deli yaninin ortaya cikip askerlere saldirmamak icin kendini zaptediyordur. Dini kendi mali gibi kullanan Eyup Hoca ve partisi de sabah namazindan sonra Yunanli komutana giderek baglilik bildirir, boylece yeniden kasabada ipleri eline alir. Sahin Efendi, elindeki vaizlik kagidiyla ilk gece catismasinda olen ancak polis oldugu icin Yunanlilarin baskisi yuzunden perisan olan polis muduru Kazim Efendi'nin evi ve ailesine yardim eder, isgalcilerle iyi gecinerek uc-bes aile babasini hapisten kurtarir. Evinden hic cikmayan Necip,bir gun kahvede otururken iki tane Yunan jandarma, silah aramak bahanesiyle kahvedeki yaslilarin uzerine aramaya kalkinca deliye doner, saldirir, ancak hunharca oldururlur. Bu olay Sahin Efendi'yi derinden etkiler, gunlerce yemez icmez. Hayattaki son sevdigi insan da olmustur. Artik Sahin Efendi icin tek amac, kasabada eli silah tutan gencleri, sahte vaizlik belgesiyle ic kesimlere gondererek Kuva-i Milliye milislerine katilmalarini saglamaktir. Sonuc: Savas bitmis, vatan isgalden kurtulmustur. Sahin Efendi, yaptiklari ortaya ciktiktan sonra kursuna dizilmesinden cekinildiginden dolayi Yunan adalarindan birine surgun edilir. Burada lokanta ciragi olarak calisir, agir hastalanir, aylarca hastanede yatar, bu sebeplerle hemen vatanina donemez. Dondugunde cumhuriyet ilan edilmis, hilafet kaldirilmis, tekkeler, medreseler kapanmis, Sariova'da kandilleriyle beraber hukum suren Yesil Gece muebbeden sonmustur. Sariova'da derenin ustundeki eski tahta kopru yikilmis, onun yerine beton kopru yapiliyordur. Sariova'da bulunan bir cok yer dusman tarafindan yikilmisti. Bunlarin yerine beyaz tas binalar yapilmistir. Sahin Efendi, eski okulu Emin Dede'ye gider, basmuallimle karsilasir. Lakin karsilasacagi biri daha vardir: cumhuriyetle beraber iktidarinin bittini sandigi Eyup Hoca! Emin Dede basmuallimi, Sahin Efendi'yi vatan hainligi ile suclayip kovar. Eski basmuallim kasabadan ayrilirken vatanini satan, isgal oncesinde koyu bir taassupla kasabaya hukmeden isgal sirasindan isgalci orduyla isbirligi yapanlarin ya da asabadan kacanlarin, simdi yine onemli mevkilerle kasabaya hukmettigini, o yillarca surgunde vatan hasreti ve cesitli izdiraplarla yasarken nasil vatan haini damgasi yiyip dislandigini gorur, sessizce derdini anlatabilmek icin Ankara'ya dogru ilk geldigi gibi sessiz sedasiz yola cikar.

KAYNAK: WeBCaNaVaRi'na Üye Olmadan Link'leri ve Kod'ları Göremezsiniz.
Link'leri Görebilmek İçin. Üye Ol. veya Giriş Yap.