1-) Maliyetleri azaltırken geliri artırmalıdır.   
2-) Rekabet üstünlüğü sağlamadır.   
3-) Kolay kullanımlı olmalıdır.
4-) Güvenilir olmalıdır.
5-) Hataları anında göstermelidir.

BİLGİ SİSTEMİ GELİŞTİRME DÖNGÜSÜNÜN ÜSTÜNLÜKLERİ
1-) Ekip elemanlarına yol göstericilik ve kontrol sağlar.
2-) Büyük ölçekli işletmelerin mevcut yapısını grafik ve şemalarla görüntüleme olanağı verir.
3-) Birbirine bağlı ve anlamlı aşamalardan geçilmesi hataları azaltır.
4-) Maliyet, süre ve diğer amaçlara ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirir.
5-) Katılım yoluyla belge tasarımı yapılır.
6-) İyi tanımlanmış ve açıklanmış kullanıcı yönergeleri hazırlanır.
7-) Aksaklık, eksiklik ve hatalar kolayca saptanır ve giderilir.
8-) Anlamlı tasarım standartları geliştirilir.
9-) Uzmanlara, amaçlarına uygun bazı değişiklikler yapma fırsatı verir.
BİLGİ SİSTEMİ GELİŞTİRME DÖNGÜSÜNÜN SAKINCALARI
1-) Sistem geliştirme süreci uzun zaman alır.   2-) Sistem geliştirme maliyeti yüksektir.
3-) Sistemin yukarıdan aşağıya bütünüyle yeniden tanımlanmasını zorunlu kılar.
4-) Uyulması kesin kurallar koyar. 5-) Başta ön görüldüğünden daha pahalıya mal olur.
6-) Kullanıcıların sisteme müdahalesi, çoğu kez mümkün olmaz.



ÜNİTE-10
KARAR DESTEK SİSTEMLERİ : 1972 yılında Peter G. Keen tarafından gündeme getirilmiştir. Keen, karar destek sistemi kavramını, karar verirken yöneticiye destek sağlayan, ancak hiçbir zaman yöneticinin yerini alamayan bilgi sistemi olarak tanımlamıştır. Karar destek sistemi, işletme yönetimi kararlarını desteklemek için, işletme içi ve dışı kaynaklardan model tabanı, bilgi tabanı ve veri tabanı sağlayan bilgisayar etkileşimli ve internet erişimli bir bilgi sistemidir.
KARAR SINIFLANDIRILMASI
A-) YAPILANMIŞ KARARLAR ( PROGRAMLANABİLEN KARAR , ALGORİTMİK KARAR )
B-) YARI YAPILANMIŞ KARARLAR
C-) YAPILANMAMIŞ KARARLAR ( PROGRAMLANAMAYAN KARARLAR)
KARAR DESTEK SİSTEMİ TÜRLERİ
1-) MODEL AĞIRLIKLI KARAR DESTEK SİSTEMİ : 1970 – 1990 yılları arasında uygulanmış sistemdir. İşletmenin bütünleşik bilgi sisteminden kopuk, ayrı ayrı sistemler biçimindeydi. Bu sistemler merkezi bilgi sisteminin denetiminde bütünleşik bir açıdan değil, uç kullanıcı bölüm veya grup tarafından geliştirilirdi.
2-) VERİ AĞIRLIKLI KARAR DESTEK SİSTEMİ : Bütünleşik işletme bilgi sisteminden beslenen geniş bir havuzdan veri sağlayarak, bunların açılımını yapar. Veri ağırlıklı karar destek sistemlerinde geliştirilen yeni bir teknolojiye veri çıkarım denilmektedir.
VERİ ÇIKARIM : Çok geniş boyutlu veri tabanlarındaki gizli eğilim ve ilişkileri bulma ve bunlardan gelecekteki gidişi belirleyecek işlem dizilerini çıkarma teknolojisidir. Veri çıkarmada elde edilen bilgilerin başlıcaları şunlardır;
a-) Çağrışım : Tek bir olaya bağlıdır. ÖR: süpermarkette satın alma davranışlarının açılımı, mısır cipsleri satın alındığında %65 oranında da kola içildiğini, yapılan promosyonun ise kola içimini %85’e çıkardığını ortaya koymuştur. Bu bilgiyle yöneticiler kolay karar alabilir. Bunun nedeni, promosyonun karlılığı artırdığını çağrışımla öğrenmiş olmalarıdır.
b-) Ardışıklık : Olaylar zaman bağlıdır. ÖR: Eğer ev satın alınırsa en geç 2 hafta sonrada %65 oranında bir buzdolabı satın alınmaktadır. Bu tür çıkarım olayları zaman içinde sıraya sokarak, karar alıcılara ışık tutmaktadır.
c-) Sınıflandırma : Belli tür eğilim gösteren grupları tanımayı sağlar.ÖR : Kredi kartı veren bankalar, yarış ortamında eski müşterilerini yitirmekten korkması
d-) Kümeleme : belirli gruplar belirlenmemiştir. Veri çıkarım teknolojisi ile gruplar keşfedilir. ÖR: Bankaların yatırım türlerine göre müşterileri belirli kümelere sokması
e-) Kestirim : Tahminine dayanır. ÖR: Yöneticilerin satış rakamlarını tahmin etmesi
VERİ ÇIKARIM Sinir ağları, sanal mantık, genetik algoritmalar gibi yapay zekaların yanında, istatistik açılım araçlarından da yararlanır.
KARAR DESTEK SİSTEMLERİ BİLEŞENLERİ
1-) DONANIM   2-) VERİ TABANI VE MODEL TABANI 3-)UZMANLIK 4-) YAZILIM 5-) ARABİRİM
*** Karar Destek Sistemi Model Tabanı, çeşitli matematiksel karar modüllerinin ve çeşitli sayısal açılım yöntemlerinin saklandığı dosyalar ve kütüphane bellekleridir. ÖR : Paket doğrusal programlama modeli, PERT ve CPM modeli, Stok kontrol modeli

** KIVAMLAŞTIRMA ( optimization ) MODELLERİ : Amaç saptama açılımının çok daha karmaşık özel bir uzantısıdır.
** ÖNGÖRÜ ( Tahmin ) MODELLERİ : Genellikle yıllara göre satış kestirimlerinde kullanılır.
** AMAÇ ARAMA AÇILIM ( Goal Seeking Analysis ) MODELLERİ : Matematiksel eşitlikler veya eşitsizlikler şeklinde karar değişkenlerinin değerini değiştirmek yerine, amaç olarak bir sonuç hedeflenir ve bu sonucu gerçekleştirecek değişken değerleri araştırılır.
** EĞER NE AÇILIM ( What if Analysis ) MODELLERİ : Karar alıcı, karar değişkenlerinin değerlerini değiştirdikçe oluşan yeni sonuçları izleme olanağına kavuşur. ÖR: Eğer Fiyatlar %5 artarsa sonuç ne olur? Sorusuna yanıt aranır.
** DUYARLILIK ( Sensitivity ) AÇILIM MODELLERİ : Karar değişkeninin değeri değiştirilerek sonuç gözlenir.
** ARABİRİM ( Interface ) : Kullanıcılar ile sistem arasındaki etkileşimi sağlayan tüm araçlara verilen addır.

KARAR DESTEK SİSTEMİNİN ÖZELLİKLERİ
1-) Karar alma olgusuna çok geniş açıdan bakarak, yöneticilerin sorunu bir bütün olarak görmelerini sağlar.
2-) Yöneticiye karar alma sürecinde yöneticiye ışık tutar.
3-) Karar almaya hız ve güvenirlik kazandırır.
4-) Soruna uygun matematik ve istatistik modeller kullanmayı sağlar.
5-) İşletmedeki birimlerin ve birim yöneticilerine karar desteği sağlar ve cesaretlerini artırır.
6-) Kapsamlı veri tabanları sağlayarak arzu edilen verilere kolayca ulaşılmasını sağlar.


*** GRUP KARAR DESTEK SİSTEMLERİ : Yapılandırılmamış sorunlar için çözüm üreten, grup olarak çalışan iş görenlerin karar almasını destekleyen, bilgisayar tabanlı ve etkileşimli yazılımlara denir. Grup karar destek sistemlerinin bileşenleri  Donanım, yazılım, İnsan Kaynağı
GRUP KARAR DESTEK SİSTEMİ YAZILIMI
1-) ELEKTRONİK SORGULAMA YAZILIMI
2-) ELEKTRONİK BEYİN FIRTINASI YAZILIMLARI
3-) FİKİR DÜZENLEME YAZILIMI
4-) ANKET YAZILIMLARI
5-) ÖNCELİK BELİRLEME VE OYLAMA YAZILIMLARI
6-) İŞLETMENİN ORTAKLARINI TANIMA VE ANALİZ ETME YAZILIMI
7-) POLİTİKA GELİŞTİRME YAZILIMLARI
8-) GRUP SÖZLÜKLERİ YAZILIMLARI
*** TAKIM BELLEK : İntranet destekli takım çalışması için geliştirilmiş uygulamalara verilen addır. Takım bellekler ve grup bellekler işletmelerdeki bilgi çalışanları tarafından gerçekleştirilen kısa dönemli projeleri desteklemek için kullanılır.

ÜNİTE-11
UZMAN SİSTEMLER : Tıpkı insan uzmanlarda olduğu gibi bilginin veri haline getirilerek soruna uygulandığı bilgisayar bütünleşik sistemleridir. Bu sistemlerin amacı, sorunlara insan uzmanlardan daha hızlı, tarafsız ve doğru tanı ve çözüm getirebilecek bilgisayar sistemleri oluşturmaktır. Bu sistemler özellikle tıp alanında fazlaca kullanılır. Uzman sistemler yapılandırılmamış kararlarda etkilidir.
UZMAN SİSTEMLERİN ÖĞELERİ Donanım, Yazılım, Bilim tabanı ve bilim mühendisi ya da uzman elemandır.
UZMAN SİSTEMLERİN ÖZELLİKLERİ
1-) İşletme yöneticilerine ve uzmanlarına sorunları tanımlamada ve çözümlemede yansızlık, kolaylık isabet ve hız sağlar.
2-) Bilimsel bulguları ve belirli bir alanın bütünleşik bilim uzmanlığını tanı ve çözüm kalıpları veya kuralları biçimine getirerek gerçek bir uzman gibi işlev görür.
3-) Konunun insan olan uzmanıyla etkileşimli olarak çalışabilir.
4-) Tanı ve çözümleme süreci sırasında aynı anda bir çok hipotezi sınar ve geçerli olanı bulur.
UZMAN SİSTEMLERİN UYGULAMA ALANLARI
1-) Yatırım danışmanlığı, menkul değerler alım ve satım kararları
2-) Hastalıklara tanı koyma ve hastalara reçete yazma
3-) İşletme yönetiminde planlama, programlama ve zamanlama yapma
4-) İşletme, mühendislik, eczacılık, hukuk ve muhasebecilik danışmanlığı ve öğretimi
5-) Yapı tasarımı, yapı planlaması, yapı denetimi ve iç mimari
6-) Bilgisayar tasarımı
7-) Ürün maliyetlerini bulma
UZMAN SİSTEMLERİN YARARLARI
1-) Kararların doğruluğunu ve güvenirliğini artırır.
2-) Karar süreci hızlandırarak, yöneticilerin tam zamanında karar almasını sağlar.
3-) Uzman elemanların verimini artırır.
4-) Karar almaya belge desteği verir.
5-) Kaliteyi iyileştirir.
6-) Can güvenliği sağlar.
YAPAY ZEKA : Bilgisayar, matematik, mühendislik, biyoloji, dilbilim ve psikoloji gibi bilimlerin ortak etkileşimi ile geliştirilmiştir. Yapay zeka çalışmalarının amacı, gören, duyan, hisseden, koklayan, dokunan, yürüyen, konuşan ve düşünen sistemler geliştirip insanlığın hizmetine sunmaktır.
DOĞAL ZEKA : Akıl yürütme, kavrama, nesnel ve nesnel olmayan gerçekleri algılama, sonuç çıkarma, soyutlama, öğrenme ve değişen koşullara uyum gösterme yeteneğidir.
YAPAY ZEKA BİLEŞENLERİ  Bilinç Bilimi, Bilgisayar Bilimi ve Uygulamaları, Robotik Uygulamalar, Doğal Dil Uygulamaları
YAPAY ZEKA ARAŞTIRMALARI
1-) İnsan gibi düşünen ve davranan sistemler
2-) Rasyonel ( Akılcı ) karar alabilen ve davranan sistemler
*** Rasyonel ( Akılcı ) Sistem : Amaçlara ulaşmak için, inançlara uygun davranan sistemlere denir.
İŞLETMELERDE YARARLANILAN YAPAY ZEKA UYGULAMALARI
1-) Zeki Bilgisayarlar   4-) Yapay sinir ağları   7-) Genel Algoritmalar    10-) Akıllı Evler
2-) Robotik    5-) Bulanık mantık   8-) Melez yapay sistemler    11-) Dijital Cüzdan
3-) Doğal arabirimler   6-) Sanal gerçeklik   9-) Düşünen Bilgisayarlar


Doğal Arabirimler : İnsanlar, hiçbir aracı birim kullanmadan bilgisayarla kolayca etkileşimde bulunabilmektedir.
Yapay Sinir Ağları : İnsan sinir yapısını taklit ederek karşılaştığı örnekler yolu ile öğrenebilmekte, öğrendiklerini kullanabilmekte, saklayabilmekte ve sonra tekrar kullanabilmektedir.
Bulanık Mantık : Belirsizliklerin anlatımı ve belirsizliklerle çalışabilme olanağıdır.
Sanal Gerçeklik : Gözlük ve stereo kulaklıklı bir başlık seti, vücut hareketlerini algılayan özel bir giysi veya eldiven ve çok algılayıcılı giriş-çıkış cihazlarıyla oluşturulur.
Genetik Algoritmalar : Canlı organizmaların çevrelerine uyum gösterme yazılımlarından yararlanılır.
Melez Yapay Zeka Sistemleri : Yapay zeka sistemlerinin iki veya daha fazlasını bir arada kullanan sistemlere denir. Bu sistemlerin en yaygın türü zeki ajanlardır.
Zeki Ajanlar : Bireysel kullanıcılar, işletmeler, işletme birimleri, programcılar ve benzerleri için, tekrarlı ve tahmin edilebilir özellikte belirli bazı işleri yapan yazılım programlarıdır.
Dijital Cüzdan : Yalnızca sahibinin el yazısı ya da imzasıyla açılabilen içinde değerli verileri barındıran cüzdandır.
İŞLETMELERDE YAPAY ZEKA UYGULAMALARI
1-) MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİNDE YAPAY ZEKA UYGULAMALARI
2-) ÜRETİM YÖNETİMİNDE YAPAY ZEKA UYGULAMALARI
3-) FİNANS YÖNETİMİNDE YAPAY ZEKA UYGULAMALARI

ÜNİTE-12
BİLGİ GÜVENLİĞİ : Elektronik ortamlarda verilerin veya bilgilerin saklanması ve taşınması sırasında bilgilerin bütünlüğü bozulmadan, izinsiz erişimlerden korunması için, güvenli bir bilgi işleme platformu oluşturma çabalarının tümüdür. Bilgi güvenliğinin 3 temel amacı vardır. Bunlar;
a-) Gizlilik : İşletmelerin sahip oldukları veri ve bilginin yetkisiz kişilerce kullanılmasını engellemektir.
b-) Kullanılabilirlik : Veri ve bilgilerin ihtiyaç duyulduğu anda erişime hazır tutulmasıdır.
c-) Tutarlılık : Tüm bilgi sistemlerinin fiziksel sistemlerle uyumlu ve tutarlı olmasıdır.
** Yazılım, fikir mülkiyetinin bir çeşididir. Fikir Mülkiyeti, fiziksel varlığı olmayan yaratıcı bir çalışmanın, fiziksel bir forma dönüştürülmesidir. Yazılım Korsanlığı, telif hakkı alınmış bir yazılımın izinsiz kullanılarak, çoğaltılması, dağıtılması ve satılmasıdır. Bilginin Gizliliği, bilginin sadece erişim hakkı olan yetkili kişilerce erişebilir olmasının sağlanmasıdır.
** İşletmeler çalışanları ve müşterileri hakkında bilgilere ihtiyaç duyma nedeni şunlardır;
1-) Pazarlama Amaçlı Kullanım
a-) Çerez ( Cookie ) : İnternetteki faaliyetlerin izlenmesi amacıyla, bir web sitesi tarafından bilgisayara kaydedilen metin dosyalarına denir.
b-) İstenmeyen E-Posta ( Spam ) : Pazarlama amacıyla, izin almadan çok sayıda kişiye gönderilen e-postalardır.
c-) Reklam Program ( Adware ) ve Casus Program ( Spyware ) : Reklam içeren bilgisayar programlarına reklam program, kullanıcının bilgisi dışında kişisel bilgilerini toplayan programlara ise casus program denir.
2-) Çalışanları İzleme Amaçlı Kullanım

BİLGİ GÜVENLİĞİNE YÖNELİK SALDIRILAR ŞUNLARDIR;
1-) İÇSEL ( DAHİLİ ) TEHDİTLER : İşletme çalışanlarından kaynaklanan bilgi güvenliği sorunlarıdır. Çalışanların yol açtığı bilgi güvenliği sorunları kimi zaman bilinçsizlikten kaynaklanmaktadır.
2-) DIŞSAL ( HARİCİ ) TEHDİTLER : ÖR : bilgisayar korsanları müşterilerin listelerini ve yeni projeleri öğrenip rakiplere satabilirler.

BİLGİSAYAR SUÇLARININ İŞLENMESİNDE KULLANILAN ARAÇLAR
1-) VİRÜS : Bilgisayarın çalışmasını yavaşlatmak, engellemek ve verileri silmek için tasarlanmış bilgisayar programlarıdır. Solucanlar ( Worm ) virüslerin en zararlı ve en yaygın olan türüdür. Solucanlar bulaştığı bilgisayardan başka bilgisayar sıçramak için otomatik olarak tasarlanmış virüstür.
** Truva Atı ( Trojan ) : Yararlı gibi görünen ancak zarara yol açan bilgisayar programıdır. Truva atı ücretsiz olarak yüklenen yazılımlarda bulunabilir.
2-) YANILTICI E-POSTA : Genellikle insanları korkutmak ve panik yaymak için gönderilir. Genellikle zaman kaybına yol açıp, internet trafiğini yavaşlatır.
3-) HİZMETİ ENGELLEME SALDIRISI ( DoS VE DDoS ) : Bir bilgisayar sisteminin ya da web sitesinin işlemesini, hizmet vermesini engellemek için yapılan saldırılardır. DoS : Casus programlarla sisteme sızan saldırganlar sisteme çok sayıda veri göndererek sistemin çökmesini sağlamasıdır. DDoS : DoS aynıdır. Tek farkı saldırıların birden fazla noktadan yapılmasıdır.

BİLGİSAYAR KORSANI : Bilgisayar konusundaki bilgi ve birikimini suç işlemek için kullanan ve bilgisayar sistemlerini kıran bilgisayar kullanıcılarıdır.
BİLGİSAYAR KORSANI ÇEŞİTLERİ
1-) HEYECAN DÜŞKÜNÜ BİLGİSAYAR KORSANLARI : Bilgisayar sistemlerini eğlence olsun diye kırarlar.
2-) ETİK BİLGİSAYAR KORSANLARI : Bilgisayar korsanları ile aynı bilgi ve beceriye sahip, iyiniyetli güvenlik uzmanlarıdır. Bu korsanlara BEYAZ ŞAPKALI BİLGİSAYAR KORSANI denir.
3-) KARA ŞAPKALI BİLGİSAYAR KORSANLARI : Sistemdeki açıkları bulup, o açıkları kötü amaçla kullanan bilgisayar korsanlarıdır.
4-) SİSTEM KIRICILAR : Yazılımlarda kopyalama için geliştirilen önlemleri çeşitli yöntemlerle kıran kişilere sistem kırıcı ( Cracker ) denir.
5-) EYLEMCİ BİLGİSAYAR KORSANLARI : Bilgisayar korsanlığını siyasi amaçlar için yapan kişilerdir.
6-) SİBER TERÖRİSTLER : Siyasi ve sosyal kurumlara ve kişilere göz dağı vermek, baskı oluşturmak amacıyla resmi kurumların bilgisayarlarına ve bilgi sistemlerine saldıran kişidir.
7-) AMATÖRLER : Bilgisayar korsanı olmak isteyen fakat fazla bilgisi olmayanlara denir.
BİLGİ GÜVENLİĞİNİN SAĞLADIĞI KATKILAR
1-) İçeriden ve dışarıdan saldırılara karşı koruma sağlar.
2-) Her yerde ve her zaman tüm iletişimin gizliliğini sağlar.
3-) Kullanıcıları ve sistemleri doğru bir şekilde tanımlayarak bilgilere erişimi denetler.
4-) İşletmeyi daha güvenilir kılar.
BİLGİ GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER
1-) Yedekleme 2-) Anti Virüs Programları 3-) Güvenlik Duvarı 4-) Fiziksel Önlemler 5-) Denetimli Erişim
E-İMZA : Binlerce kodun şifreli biçimde bir araya gelmesi ile oluşan elektronik veridir. Elle atılan imza ile aynı hukuki sonuçları doğurur.
ELEKTRONİK İMZANIN ÖZELLİKLERİ
1-) Veri Bütünlüğü   2-) Kimlik Doğrulama ve Onaylama    3-) İnkar Edilemezlik
ELEKTRONİK İMZANIN KAMUSAL ALANDAKİ UYGULAMALARI
1-) Her türlü başvurular ( ÖSS,KPS,LES…. vs ) 2-) Kurumlar arası iletişim 3-) Sosyal güvenlik uygulamaları 4-) Sağlık uygulamaları    5-) Vergi Ödemeleri    6-) Elektronik oy verme işlemleri
ELEKTRONİK İMZANIN TİCARİ ALANDAKİ UYGULAMALARI
1-) İnternet bankacılığı   2-) Sigortacılık işlemleri 3-) Kağıtsız ofisler 4-) E-Sözleşmeler 5-) E-Sipariş

ÜNİTE-13
KÜRESELLEŞME : Bütün dünyayı tek bir pazar olarak görme anlayışıdır.
İŞLETME TÜRLERİ
1-) ULUSLARARASI İŞLETME : Birden fazla ülkede faaliyet gösteren işletmelerdir.
2-) ÇOK ULUSLU İŞLETMELER : Kendi ülkesi dışında birden fazla ülkede üretim ve pazarla faaliyetlerini gerçekleştiren ya da faaliyetleri kontrol eden işletmelerdir.
3-) KÜRESEL İŞLETME : Faaliyetlerini dünya çapında planlayan, koordine eden ve yürüten, dolayısıyla bütün dünyayı bir Pazar olarak gören işletmelerdir.
DIŞ KAYNAKLARDAN YARARLANMA : Artan rekabet ve küreselleşme sonucu, işletmelerin kendi tedarikçilerini bir ortak olarak görmeleri ve yakın bir işbirliği içinde müşterilerine kaliteli ürün sunmaya çalışmalarıdır. Dış kaynaklardan yararlanma modellerinin hızla artmasının nedenleri şunlardır.
a-) Küreselleşme b-) internet c-) Büyüyen Ekonomi d-) Teknoloji e-) Deregülasyon
*** Deregülasyon : Devletin geleneksel rolünün ve görevlerinin azaltılmasıdır.
DIŞ KAYNAKLARDAN YARARLANMANIN ÜSTÜNLÜKLERİ
1-) Asıl konulara ( Öz Yeteneklere ) odaklanabilmek
2-) Maliyetleri düşürmek
3-) Başka bir işletmenin aklını kullanmak
4-) Maliyetleri daha iyi kontrol ve tahmin etmek
5-) Son teknolojiyi yakalamak
ÇAĞRI MERKEZİ : Kurumların ilişkili oldukları bütün çevrelerle iletişimlerini yürüttükleri merkezlere denir.
BİLGİ TEKNOLOJİLERİ YAZILIM GELİŞTİRİLMESİ AŞAMASINDA DIŞ KAYNAKLARDAN YARARLANMA 4 FARKLI YÖNTEMLE GERÇEKLEŞİR. BUNLAR;
1-) Hazır bulunan yazılımı alma
2-) Hazır bulunan yazılım üzerinde değişiklik yapmak için yapımcıya para ödemek
3-) Hazır bulunan yazılım üzerinde değişiklik yapmak için programcıya para ödemek
4-) Yapılmamış bir yazılımın geliştirilmesi için dış kaynaklardan yararlanma