Türk edebiyatının yapı taşlarından biri. Oğuz Atay Tutunamayanları yazdığında Türk edebiyatı da çağdaş dünya edebiyatına geçiş yaptı. Bir başkaldırı kitabı olan Tutunamayanlar özeti Türk edebiyatının şekillenmesini sağladı ve birçok yazara ilham oldu. Edebiyat seven herkesin okuması gereken bir kitap olan Tutunamayanların 1971 yılında ilk cildi, 1972 yılında ise ikinci cildi yayınlandı. Daha sonra iki cilt birleştirildi ve tek bir kitap haline geldi.

Alışılmışın dışında bir üslup kullanılarak yazılan tutunamayanlar yabancı dile çevrilmesi en zor olan Türk romanı olarak tanımlanır. Tutunamayanlar insan hayatını anlatan bir romandır. Okuyucuyu kızdırır, güldürür ve bağımlılık yapar. Roman karakterleri gerçek hayatta da var olan karakterlerdir ve okuyucu bu romanı okuduktan sonra çevresindeki insanlarda bu karakterleri aramaya başlar.


 
Oğuz Atay’ın diğer pek çok kitabında olduğu gibi Tutunamayanlarda da insan karakteri anlatılıyor ve bu nedenle Oğuz Atay’ın eserlerini anlamak için eserlerde geçen karakterleri çok iyi analiz etmek gerekiyor. Karakterler yeterince anlaşılamazsa okuyucunun kitabı anlaması zor oluyor.

Tutunamayanlar
Selim Işık ve Turgut Özben kitabın iki ana karakteri ve Süleyman Kargı, Metin Kutbay, Nermin Özben, Günseli Ediz’de diğer karakterler. Bu karakterlerin hepsi birbirini tanıyor. Bu karakterlerin bir kısmı tutunabilmiş bir kısmı ise tutunamamıştır. Turgut Özben evli ve iki çocuk babasıdır ve bu karakterlerin arasında bir yerdedir.

Baş karakter olarak Selim İleri görülür fakat roman Turgut Özben üzerinden yürür. Her şey Selim İleri’nin intihar etmesiyle başlar. Arkadaşı Selim İleri’yi kaybeden Turgut Özben için hayat bir daha eskisi gibi olmayacaktır.


 
Turgut Özben Selim İleri’nin intihar etmesini kabullenemez ve neden hayatına son verdiğini anlamaya çalışır. Oğuz Atay’ın eseri olan Tutunamayanlar özeti Turgut Özben’in Selim İleri’yi anlama çabaları üzerine kurgulanmış olan bir romandır.

Selim İleri çok iyi bir insan ve dosttur. Turgut Özben onu intihara sürükleyen nedenleri bulmak için arkadaşlarına Selim İleri’yi sormaya başlar. Arkadaşları Selim İleri’yi farklı kişiliklerde anlatınca ortaya herkese farklı davrandığı çıkar. Selim İleri hiçbir zaman kendi olmamış hep karşısındaki insanları olmasını istediği kişi olmuştur. Oysa son derece verici bir insan olan Selim İleri’nin isteği herkesin kendisini olduğu gibi kabul etmesidir. Turgut Özben Selim İleri’nin özünde çok mutsuz bir insan olduğunu anlar.

Turgut Özben bunu fark ettiğinde Selim İleri’ye karşı duyduğu özlem daha da artar ve ona çok ihtiyaç duyar. Selim İleri, Turgut Özben’in kendisini sorgulamasını ve tutunduğu sandığı hayata aslında tutunamadığını anlamasını sağlar. Çevresindeki insanların sahteliği Turgut Özben’in sonunda kendisiyle konuşmasına neden olur ve ortaya Olric karakteri çıkar. Olric Turgut Özben’in iç sesidir. Oğuz Ata’ın insanın içi dünyasını ve aslında hiç kimsenin göründüğü gibi olmadığını anlattığı Tutunamayanlar özeti insanın duygusal çalkantılarına da parmak basmaktadır.