TÜRKİYEDE TURİZM TEŞVİK TEDBİRLERİ

A - TURİZM BAKANLIĞI TARAFINDAN TURİZM İŞLETMESİ BELGESİ ALMIŞ OLAN TESİSLERE TANINAN TEŞVİKLER



Ülkemizde turizm sektörünün teşviki yönünden turizm kredileri dışında geliştirilen hak, kolaylık ve muafiyetler diğer teşvik araçlarını meydana getirmektedir. yerli ve yabancı yatırımcılara aynı koşullar altında yararlandırılan söz konusu teşvik uygulamaları aşağıda belirtilmiştir.

1- KAMU ARAZİSİ TAHSİSİ
2- GÜMRÜK MUAFİYETİ
3- YATIRIM İNDİRİMİ
4- KAYNAK KULLANIMINI DESTEKLEME FONU
5- YABANCI UYRUKLU PERSONEL ÇALIŞTIRILMASI
6- BİNA İNŞAAT HARCI İSTİSNASI
7- VERGİ, RESİM VE HARÇ İSTİSNASI
8- BLOKE PARA KULLANILMASI
9- GARANTİSİZ TİCARİ ALACAKLARIN KULLANILMASI
10- AYNİ VE NAKDİ DIŞ KREDİLERDEN YARARLANMA KOŞULLARI
11- TURİZM GELİŞTİRME FONU
12- ORMAN FONUNA KATKININ TAKSİTLENDİRİLMESİ
13- ELEKTRİK, HAVAGAZI VE SU ÜCRETLERİ
14- HABERLEŞME KOLAYLIKLARI
15- PERSONEL ÇALIŞTIRILMASI
16- ALKOLLÜ İÇKİ SATIŞI VE TALİH OYUNLARI
17- RESMİ TATİL, HAFTASONU VE ÖĞLE TATİLLERİ


KAMU ARAZİSİ TAHSİSİ:

Turizm yatırımlarının ülke ekonomisine uygun biçimde ve yerlerde yapılmasını sağlamak ve yatırımcılara yardımcı olmak amacıyla hazine ve orman arazilerinin uzun sürelerle turistik tesis yatırımlarına tahsisi mümkün olabilmektedir.

Turizm konaklama tesisleri yatırımları için en çok 49 yıl, kamping yatırımları için en çok 20 yıl süre ile kamu arazisi tahsisi yapılabilmektedir. Turizm yatırımcılarına kamu arazisi tahsisine ilişkin koşullar, 28.4.1983 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Kamu Arazisinin Turizm yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmelik ile aynı yönetmeliğin 1.3.1985 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan değişiklik hükümlerinde yer almaktadır.

GÜMRÜK MUAFİYETİ :

Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatınca , 100 yatağın üstündeki konaklama tesislerine Teşvik belgesi verilmektedir Teşvik Belgesine haiz tesislere 6/12585 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca yurt dışından getirecekleri makine ve teçhizatlar için
gümrük muafiyeti sağlanmaktadır. Bu makine ve teçhizatların tutarı yatırımcının istemi üzerine Devlet Planlama Teşkilatınca saptanmaktadır.

Gümrük muafiyeti uygulaması talebi, yatırım malının fiilen ithalinden evvel ( gümrük vergi ve resimleri için Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığından teminat karşılığında çekme izniyle ithal edilenler hariç ) yapılabilmekte ve ilgili Gümrük İdaresine çeki listesi ibraz edilinceye kadar söz konusu mal çekilememektedir. Vergi ve resimleri tarh ve tahakkuk ettirilerek fiillen ithal edilen yatırım malları ve kurulacak şirketlere gümrük muafiyeti uygulanmamaktadır.

YATIRIM İNDİRİMİ :

Yatırım indirimi, 193 ve 5422 sayılı Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına 202 ve 199 sayılı Kanunlarla eklenen hükümler ile bu kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin 24.12.1980 tarih ve 261 ve 2362 sayılı Kanun Hükümleri ile söz konusu kanunlara 4.1.1984 tarih ve 2970 sayılı kanunla getirilen değişikliklere istinaden Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine tanınan bir vergi istisnasıdır.

Devlet Planlama Teşkilatı tarafından Teşvik Belgesine bağlanan bütün yatırımlar yatırım indiriminden yararlanmaktadır .

İşletme Sermayesi, personel lojmanları inşası ve tefrişi, arazi ve arsa tedariki , yedek parça temini, esas proje dışında münferit tesisat, makine, araç alımı için yapılan harcamalara yatırım indirimi uygulanmamaktadır.

Yatırım indiriminden yaralanabilmek için, yatırımda kullanılacak aktif değerlerin yeni olması gerekmektedir. Ancak, yurt dışında kullanılmış olsa dahi Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı’nca uygun görülen deniz ve hava araçlarına ilişkin değerler yatırım indirimi uygulaması bakımından yeni sayılmaktadır.

KAYNAK KULLANIMINI DESTEKLEME FONU :

Anonim şirket statüsünde ve teşvik belgesi olan yatırımcı firmalara, öncelikli turizm bölgelerinde yapacakları;
1- Konaklama Tesis yatırımları için, toplam yatırım içindeki öz kaynak oranı ve yatak kapasitesi göz önünde bulundurularak tespit edilen oranlarda,
2- Yat filosu, yat çekek yerleri ve yat limanları yatırımcıları için ise %20 oranında,

Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu’ndan prim ödenmesi esası getirilmiştir.

Ancak, Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu’ndan yararlandırılması uygun görülen turizm projelerinde tahsis olunacak kredi miktarında, prim miktarı kadar indirim yapılması koşulu Turizm Bankasının 1986 yılı Kredi İlkelerinde yer almaktadır.

YABANCI UYRUKLU PERSONEL ÇALIŞTIRILMASI :

Mevcut veya yatırımın tamamlanması sonucu hizmete girecek turizm işletmelerinde yabancı personel çalıştırma imkanı bulunmaktadır. Bir turizm işletmesinde çalıştırılacak yabancı personel sayısı toplam personel sayısının %20 sine kadar arttırılabilir.

BİNA İNŞAAT HARCI İSTİSNASI

21.1.11982 tarih ve 2589 sayılı “2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun” gereğince her türlü fabrika ve Turizm Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatınca teşviki karara bağlanmış otel, motel ve benzeri turistik tesisler, bina inşaat harcından muaf tutulmuştur.

VERGİ, RESİM VE HARÇ İSTİSNASI

Devlet Planlama Teşkilatı tarafından düzenlenen Teşvik Belgesinde belirtilmesi koşuluyla, girişimciler yatırımlarında kullanmak üzere aldıkları uzun orta ve kısa vadeli kredilerle ilgili olarak tahakkuk eden vergi, Resim ve harçlardan bu madde uyarınca muaf tutulmuştur. Ancak, girişimcinin bu istisnadan yararlanabilmesi yöreye göre değişiklik arz etmekte ve 200.000 ile 600.000 Dolar arasında değişen yıllık döviz taahhüdünde bulunması gerekmektedir.

BLOKE PARA KULLANILMASI

Bloke paralar, genellikle yabancı uyruklu özel ve tüzel kişilerin kanunların ve kararnamelerin kendileri için izin verdiği çalışma alanları dışındaki çalışmalardan doğan gelirlerden oluşur. Bu gibi gelirler, sahipleri adına ve yalnızca ilgili hükümlerin izin verdiği şartlarla harcanmak üzere; bir bankada saklanır. Yasalarımız bu paraların turizm yatırımlarına ayrılmasında teşebbüsün bloke para sahibi olması zorunlu değildir. Yabancı yatırımcı başkalarına ait bloke parayı devralarak, turizm yatırımlarında kullanabilir.

Bloke paralarla yapılan turizm yatırımları, yurt dışından getirilen ayni ve nakti yabancı sermaye ile gerçekleştirilen turizm yatırımlarına tanınan hak, kolaylık ve muafiyetlerden yararlandırılarak teşvik kapsamına alınmıştır.

GARANTİSİZ TİCARİ ALACAKLARIN KULLANILMASI

8/176 sayılı Kararname garantisiz ticari borçların tasfiyesi konusunda alternatifler ortaya koymuştur.

Her nevi turistik yatırımlarda ve halen faaliyette bulunanlar ile usulüne uygun yeni yatırım veya tevsii müsaadesi almış veya alacak yabancı firmalar, 30 Haziran 1982 tarihine kadar garantisiz ticari alacaklarına ilişkin paralarının kendilerine Türk Lirası olarak ödenmesini talep etmişlerse; bu meblağı, yabancı ortak sermaye payı, işletme ve döner sermayesi olarak kullanabilmektedirler. Bu durumda, aracı bankalar ilgililerin Başbakanlık Yabancı Sermaye Başkanlığı’ndan alacakları belgeye dayanarak gerekli ödemeyi yaparlar.

Garantisiz ticari alacakları karşılığı Türkiye’de turizm yatırımına katılan yabancıların yatırım ortaklık paylarını ve oluşacak net karlarını transfer etme imkanları 6224 sayılı Yabancı Sermaye Kanununun teminatı altındadır.

AYNİ VE NAKTİ DIŞ KREDİLERDEN YARARLANMA KOŞULLARI

Özel sektör ve kamu sektörünün gerçekleştirmek istediği projelerin finansmanı için, Türkiye’deki bankalar aracılığıyla özel kaynaklı ayni ve nakdi dış kredi temini mümkündür.

Yatırımların gerçekleşme aşamasında özel ve kamu sektörüne mensup müteşebbisler, kendi imkanları ile bulacakları ayni ve nakdi kredileri sağlayabilmek için, yatırımın Kalkınma Planı ve Yıllık Programlar açısından teşvik edilmesi (Genel Teşvik Tablosunda yer alması) ve Teşvik Belgesi ( Teşvik Belgesine bağlanması gerek görülmeyen idame yatırımlarda uygun görüş yazısı) alınması koşullarını gerçekleştirmelidir.

TURİZM GELİŞTİRME FONU

1983 yılında, turizm alan ve merkezlerinde yer alan turizm yatırımlarını, yatırım tutarının %15 ine kadar en çok 20 yıl vadeli kredilerle desteklemek ve dış pazarlama olanaklarının geliştirilmesi harcamalarına katkıda bulunabilmek için Turizm Bakanlığı bünyesinde”Turizm Geliştirme Fonu” kurulmuştur. Bu foun faiz oranı miktarı vadesi yıllar itibariyle değişmektedir.

ORMAN FONUNA KATKININ TAKSİTLENDİRİLMESİ

Ormanlarda yer alacak turizm yatırım belgeli tesislerin, 6831 sayılı Orman Kanununun Ek 3 üncü maddesinin ( c ) fıkrası uyarınca ödemek zorunda oldukları bedel tahsis tarihini takip eden üçüncü yıldan itibaren, beş yıl vade ve beş eşit taksitte alınır.

ELEKTRİK, HAVAGAZI VE SU ÜCRETLERİ

Turizm Bölgeleri ve turizm merkezlerindeki belgeli yatırım ve işletmeler elektrik, havagazı ve su ücretlerini o bölgedeki sanayi ve meskenlere uygulanan tarifelerden en düşüğü üzerinden öderler.

HABERLEŞME KOLAYLIKLARI

Belgeli yatırım ve işletmelerin telefon ve teleks taleplerine ilişkin her türlü işlem ve tahsis öncelikle yapılır.

PERSONEL ÇALIŞTIRILMASI

Belgeli işletmelerde nitelikli yabancı uzman personel ve sanatkarlar Bakanlığın uygun görüşü ve İçişleri Bakanlığının izni ile 2007 sayılı Türkiye’de Türk vatandaşlarına Tahsis Edilen Sanat ve Hizmetler Hakkında Kanun hükümlerinden istisna edilerek çalıştırılabilir.

Ancak bu şekilde çalıştırılan yabancı personelin miktarı toplam personel miktarının %10 unu geçemez. Bu oran Turizm Bakanlığınca %20 ye kadar arttırılabilir. Bu personel işletmenin faaliyete geçişinden 3 ay öncesinden çalışmaya başlayabilir.

ALKOLLÜ İÇKİ SATIŞI

Belgeli işletmeler turizm Bakanlığın iznine bağlı olarak, 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanununun 178 inci maddesi ile 222 sayılı İlk Öğretim ve eğitim Kanunu’nun 61 inci maddesindeki alkollü içki satışı ve ruhsatlarına ilişkin hükümlerin dışındadır.

2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanununun12 inci maddesi kapsamına giren belgeli işletmelerden Turizm bakanlığınca müsaade edilenlere yanlarında veli ve vasileri olmak şartıyla 18 yaşından küçüklerde girebilir.

RESMİ TATİL, HAFTASONU VE ÖĞLE TATİLLERİ

Belgeli işletmeler ile belge kapsamındaki yardımcı hizmet ve satış yerleri Bakanlıkça verilen belgede belirlenen çalışma süresi içinde resmi tatil, hafta sonu ve öğle tatillerinde de faaliyetlerine devam ederler.