Malazgirt Zaferi’nden sonra
yapılan anlaşmaya Bizans’ın yeni yönetimi uymayınca, Sultan Alp Arslan komutanlarına
Anadolu’nun tamamen fethedilmesi emrini vermişti. Alp Arslan’ın yerine geçen
Melikşah zamanında da bu fetih hareketleri devam ettirildi. Kutalmışoğlu Süleymanşah ve
kardeşi Mansur gibi hanedan üyeleri ile Artuk Bey, Tutak, Danişment Gazi, Mengücek,
Ebulkasım gibi komutanlar emrindeki Türkmenlerle Anadolu içlerine akınlar düzenlediler.
Anadolu’nun fatihi olan bu değerli komutanlar veya oğulları hâkim oldukları bölgelerde
kendi devletlerini kurdular.Bu devletler, Anadolu’da kurulan ilk Türk devletleridir.
Melikşah’ın ölümünden sonra (1092) bu Türkmen beylikleri daha bağımsız hareket
etmişlerse de çoğu siyasî bakımdan Irak Selçuklularına bağlıydılar. Anadolu’nun
Türkleşmesinde önemli rol oynayan ilk Türk devletleri, genellikle küçük, mahallî devletlerdi.
Ancak Saltuklular, Danişmentliler, Mengücekler ve Artuklular diğerlerinden daha güçlü idi.
Zamanla Türkiye (Anadolu) Selçukluları, bu devletler üzerinde hâkimiyetini kurarak,
Anadolu’da Türk birliğini sağlamıştır.

a-Danişmentliler (1072- 1178)

Sivas merkez olmak üzere Tokat, Niksar, Amasya ve Kayseri civarında kurulmuştur.
Devletin kurucusu Melikşah'ın komutanlarından Danişment Gazi Ahmed Bey'dir.
Rivayete göre Türkmenlere öğretmenlik yaptığı için Dânişmend Gazi diye anılan Ahmed
Bey,Türkiye Selçukluları Sultanı Süleymanşah’ın ölümüyle nüfuzunu daha da artırdı.
Ankara, Kastamonu, Çankırı’yı ele geçirdi. I.Kılıçarslan ile beraber Haçlılara karşı
savaştı ve Antakya Haçlı Prensi Bohemond’u esir ederek Malatya’yı ele
geçirdi. Yerine geçen oğlu Gazi Bey zamanında devlet en güçlü devrini yaşamıştır (1104). Öyle
ki Türkiye Selçukluları ve Bizans’ın iç işlerine müdahale eder oldular. Gazi Bey,
Haçlılardan Konya’nın geri alınmasına (1116) ve taht mücadelesinde desteklediği
I.Mesud’un burada sultan ilân edilmesine yardım etti. Danişmentliler, her zaman
Haçlılara ve Bizans’a karşı başarılar kazanmışlar ve fethettikleri toprakların
Türkleşmesini sağlamışlardı. Bu sebeple Türkiye Selçukluları, Türkler arasında itibarı çok fazla
olan Danişmentlileri en büyük rakipleri olarak görmüşlerdir. Nitekim taht mücadelelerinden
faydalanan II.Kılıçarslan, Danişmentli şehirlerini ele geçirerek bu devlete son vermiştir (1178).


b-Saltuklular (1072-1202)

Beyliğin merkezi olan Erzurum ve civarı, Alp
Arslan’ın komutanlarından Ebûlkasım Saltuk tarafından fethedilmişti . Oğlu Ali Bey ise
devletin asıl kurucusu sayılır. Ali Bey’in oğlu İzzettin Saltuk zamanında Saltuklular en
güçlü dönemlerini yaşamışlardır (1132-1174). Bayburt, Kars, Oltu, İspir, Tercan ve Trabzon
havalisi beyliğe dahil edilmiştir. İzzettin Saltuk, bölgedeki diğer Türk beyleri ile iş birliği yaparak
Gürcülere karşı başarılı savaşlar yaptı. Ayrıca Trabzon Rumlarıyla da mücadele etti. Gürcüler
üzerine sefere çıkan Türkiye Selçukluları hükümdarı II.Süleyman Şah, Saltuklu Beyi
Melikşah’tan Erzurum’u alarak bu devlete son vermiştir (1202).

c-Mengücekler (1072-1228)

Alp Arslan’ın komutanlarından emir
Mengücek, Erzincan ve Kemah çevresini fethederek bu devletin temelini atmıştır. Beylik
hakkındaki ilk bilgiler oğlu İshak zamanında başlar (1118-1142). Danişmentlilerin hâkimiyetini
tanıyan İshak’ın ölümünden sonra devlet iki kola ayrıldı (1142). Oğullarından Davud
Erzincan ve Kemah’a; Süleyman ise Divriği’ye hkim oldu.

1-Erzincan-Kemah Kolu; Şebinkarahisar’ı da içine alan bu kol, Alaaddin Keykubad
tarafından ortadan kaldırıldı (1228).

2- Divriği Kolu: Bu kol hakkında fazla bir bilgi
olmamakla birlikte, 1250 yılına kadar Selçuklu hâkimiyeti altında varlığını sürdürdüğü
bilinmektedir.Mengücekler zamanında özellikle Erzincan ve Divriği birer kültür ve ticaret
merkezi durumuna gelmiştir.

d-Artuklular (1101-1409 )

Devlet adını
Oğuzların Döğer boyundan Eksük-oğlu Artuk Bey’den alır. Anadolu’nun
fatihlerinden olan Artuk Bey, hizmetlerinden dolayı Suriye Meliki Tutuş tarafından Kudüs
valiliğine getirilmişti. Ancak Kudüs’ün Fatımîlerin eline geçmesi üzerine (1098)
Artuk’un oğulları Sökmen ve İl-Gazi burada tutunamadılar. Suriye’nin kuzeyi ve
Güneydoğu Anadolu bölgesine geldiler. Selçuklular tarafından kendilerine verilen bölgede, üç
kol hâlinde, Artuklu devletini kurdular. Hasankeyf-Amid (Diyarbakır)
Artuklu Kolu (1101-
1231): Artuk Bey’in oğlu Sökmen tarafından Hasankeyf’te (Hısn-ı Keyfâ)
kuruldu. Nurettin Mehmet zamanında, Selahaddin Eyyubî‘nin de yardımıyla Diyarbakır
(Amid) ele geçirildi (1183) ve burası Artukluların merkezi oldu. Eyyubîler Hasankeyf ve
Amid’i ele geçirerek bu kola son verdiler (1231).

Sökmen ve oğulları
Haçlılar’a karşı mücadeleleriyle ün kazandılar. Nitekim Sökmen, Türkmen liderlerinden
Çökürmüş ile birlikte, Urfa Haçlı Kontu II.Boudain’i esir etmeyi başarmıştır.Artuklular
zamanında Diyarbakır ve çevresi Türk kültürünün en önemli merkezi hâline gelmişti.Mardin
Artuklu Kolu (1108-1409):Artuklu şubeleri içerisinde en güçlü ve uzun ömürlü kolu oluşturur .
Artuk Bey’ in diğer oğlu İl-Gazi tarafından Mardin’de kurulmuştur(1108). İl-Gazi
Halep halkının isteği üzerine Halep’e girmiş ve oğlu Temurtaş’ı burada
bırakmıştır. Oğlu Temur- taş, İl-Gazi gibi bölgedeki Haçlılarla mücadele etmiş;
1144’de Urfa’yı Haçlılardan alması İslâm dünyasında sevinçle
karşılanmıştır.Güçlü devletler arasında kalan Mardin Artukluları, Eyyubîler ve Selçukluların
hâkimiyetini tanımışlardı. 1243’ de ise İlhanlılar’a bağlandılar . Nihayet,
Mardin’i alan Karakoyunlular bu devlete son verdiler (1409). Harput Artuklu Kolu
(1185-1234): Hasankeyf koluna hükümdar olamayan Ebûbekir, Harput’a gelerek,
Harput Artuklu kolunu kurmuştur (1185). Alaaddin Keykubad’ın Harput’a
girmesiyle bu kol sona ermiştir (1234).

e-Sökmenliler (1100-1207)

Sultan Alp Arslan’ın yeğeni Kutbettin İsmail’in komutanlarından Sökmen El
-Kutbî tarafından, Van Gölü havzasında kurulmuştur. Sökmen, Müslüman
Mervanoğulları’ndan Ahlat’ı alarak burayı merkez yaptığından bu beyliğe Ahlat
Şahlar veya Ermen Şahlar da denilmektedir. Son Sökmen beyi İzzettin Balaban zamanında
idare Eyyubîler’in eline geçmiştir. (1207)

Togan-Arslanoğulları-Dilmaçoğulları (1084-1394)

Bitlis-Erzen dolaylarında
kurulmuştur. Beyliğe adını veren Dilmaçoğlu Mehmet Bey, Malazgirt Savaşı’na katılmış
komutanlardandır. 1104 yılında başa geçen Mehmet Bey’in oğlu Togan Arslan, büyük
bir üne sahipti. Bu sebeple kendi soyundan gelen Erzen beyleri için Togan-Arslanoğulları
denmiştir. Gürcü ve Haçlılarla mücadele eden bu beylik, oldukça uzun ömürlü olmuştur.
Selçuklulardan sonra Harzemşah ve İlhanlı hâkimiyetine girmişler; Akkoyunlular tarafından
beyliğe son verilmiştir (1394).

f-İnaloğulları (1103-1183)

Diyarbakır ve
çevresinde kurulmuştur. Suriye Selçuklu meliki tarafından Amid (Diyarbakır) valiliğine getirilen
Tuğ Tegin, Haçlılarla mücadele için ayrıldığı şehri Türk beğlerinden İnal’a vermişti. İnal
Bey 1103’de Amid’de kendi hükûmetini kurdu. Yaklaşık 80 yıl süren beylik,
Amid’in Selahaddin Eyyubî tarafından ele geçirilmesiyle sona ermiştir (1183).
İnaloğulları, Amid’de(Diyarbakır) birçok eser bırakmıştır. Onlar zamanında şehirde 40 bin
ciltlik bir kütüphane kurulmuştur.

g-Çubukoğulları (1085-1113)

Beyliğe
adını veren Emir Çubuk, Anadolu’nun fethinde ve özellikle Amid’in (Diyarbakır)
ele geçirilmesinde önemli rol oynamıştır. Bir ara Selçuklular adına Amid askerî valiliğine de
getirilen Emir Çubuk, Harput merkez olmak üzere Palu, Arapkir ve Çemişkezek’te kendi
hükûmetini kurmuştur. Oğlu Mehmed Bey zamanında Artuklu Belek Gazi, Harput’u ele
geçirerek beyliğe son vermiştir (1113).

ğ-Çaka Bey (1081-1097)

İzmir
ve çevresinde kurulduğundan İzmir Beyliği olarak da anılır. Oğuzların Çavuldur boyuna mensup
olan Çaka Bey, uzunca bir müddet kaldığı İstanbul’dan kaçarak, İzmir’ e gelmiş
ve burada beyliğini kurmuştur (1081). Bizans tahtını ele geçirmek için Peçeneklerle ittifak
kurmuşsa da amacına ulaşamamıştır. Ancak oluşturduğu donanma ile Midilli, Sakız, Sisam,
Rodos gibi Ege adalarını ele geçirmiştir . Bu güçlü düşmandan kurtulmak isteyen Bizans,
damadı olan I.Kılıçarslan’ı aleyhine kışkırtmıştır. Bir rivayete göre Kayınpederi Çaka
Bey’i yanına çağıran I. Kılıçarslan, onu hileyle öldürtmüştür. Ancak bazı kaynaklarda
Çaka Bey’in ölmediği ve Bizans donanmasının kuşatmasındaki İzmir’i teslim
ettiği yazar (1097).Çaka Bey, Anadolu’daki ilk Türk denizcisi, kurduğu donanma ise ilk
donanma olarak kabul edilmektedir.

h-Tanrıvermişoğulları

Çaka
Bey’in İzmir’de hâkimiyetini kurduğu yıllarda Tanrı-bermiş adlı bir Türk komutanı
da ele geçirdiği Efes’te beyliğini kurmuştu. Bizans’ın sahil bölgelerine yolladığı
donanma Efes’i ele geçirince bu beylik de ortadan kalkmıştır ( 1097).

ı-
İnançoğulları (1262-1335)

Kurulduğu yerden dolayı Lâdik -Denizli Beyliği adıyla da
bilinir. Bu bölge Malazgirt Savaşı’ndan kısa bir süre sonra Türkleşmiştir. Nitekim Denizli
bölgesine 200 bin çadır halkının yerleştiğini dönemin kaynakları yazar. 1262 yılında Selçuklulara
karşı ayaklanarak, İlhanlı hâkimiyetine geçen Mehmet Bey, devletin kurucusudur. Mehmet
Bey’in torunu olan İnanç (Yinanç) Bey, beyliğe ismini vermiştir. Germiyanlıların ilhakıyla
İnançoğulları beyliği sona ermiştir (1335).

Okulda Tarihi Öğrenemedik Burda Öğrenecez Artik

Hmm.Çok teşekkürLer.Sayende ödevLerimi yapabiLeceğim 

ewttçhepsini tkr tkr işlioruz okulda

emeğine sağlıık teşekkürler..

aynnen ben zaten turk tarihini gormedim burda
benim icin faydali:D

çok qüsel bilqiler ... emeqine saqLık.