Türk Şiiri

TÜRK ŞİİRİ Türk Şiirinin gelişim sürecini belirleyebilmek için Orta Asyadan başlayarak kronolojik bir sırayla incelemek gerekir. Türk edebiyatının şiirle ilgili bölümünde ilk olarak maniler görülür.Manilerin kim tarafından söylendikleri bilinmemektedir yani anonim eserlerdir.Genelde dörtlüklerden oluşurlar.Çoğunlukla yedili hece ölçüsüyle kurulmuşlardır.Çoğunun kafiye şeması a-a-x-a şeklindedr.Bu özelliklere bakarak manilerin çeşitli şekil kısıtlamaları içinde kaldığını söyleyebiliriz.Ama bütün maniler bunlara dahil değildir.Örnek olarak şöyle bir mani verebiliriz: Adam aman kuzusu Çay kuru çeşme kuru Nerden içtin kuzu su Beni yakıp yandıran Bir ananın kuzusu Bu manide de görüldüğü gibi bazı maniler bu şekil şartlarının dışındadırlar.Beşlik halinde yazılmıştır , dolayısıyla kafiye yapısı da değişmiştir.Kafiye düzeni a-a-a-x-a şeklindedir. Manilerin en büyük özelliklerinden biri ise konu açısından bazı kalıplarda sıkışıp kalmamış olmasıdır.Maniler birçok konularda yazılırlar; bunların en önemlileri aşk , ayrılık , doğa , gurbet , kıskançlık , özlem , askerlik , toplum vb. şeylerdir. Yani kişisel veya sosyal konuları çok geniş bir yelpazeyle kapsarlar.Manilerde ayrıca genel sade bir dil kullanılmaktadır. Tabiki daha birçok mani çeşitleri(kesik mani , yedekli mani , doldurmalı kesik mani vb.) vardır.Mesela bir maninin sonuna maninin kendisiyle aynı uyakl yapısına uyan dizeler eklenirse bu maniye yedekli mani denir.Kesik manilerde de ilk dizedeki hece sayısı yediden daha azdır.Bütün bunlardan manilerin çeşitli şekil kalıplarına çokta kapılmaklarını anlayabiliriz. Türk edebiyatının daha sonraki bölümlerinde ilahiler yazılmaya başlanmıştır.İlahilede tasavvufi düşünce tarzı göze çarpar.İlahilerin çoğunun konusu allah sevgisi , allaha ulaşma yolunda ideal insan olma çabası ve arayışıdır.Bu yönden baktığımızda ilahiler konusal olarak çeşitli konuların içinde sıkışıp kalmışlardır. İlahiler dörtlükle veya beyitle yazılırlar ve genellikle hece ölçüsü kullanılır.Arada aruz ölçüsününde kullanıldığı örnekler vardır.genel olarak bakıldığında ilahiler birçok yönden çeşitli kalıplara girip sınırlanmış bir şiir türüdür. İlahilerde belli bir kafiye düzeni yoktur.Yunus Emre’nin bir ilahisindeki kafiye düzeni a-a-x-b iken bir diğerinde a-a-a-b dir.Bu yönden ilahiler azda olsa kalıplardan sıyrılmış bir şiir türü görünümüne girerler. İlahilerden sonra Türk şiirinde halk şiirlerinin dönemi başlar ve koşmalar yazılmaya başlanırlar.Koşmalar sade dille yazılırlar ve halk şiirleridirler. Koşma genel olarak bakıldığında şekil kaıpları arasında sıkışmış türlerdendir.Koşmalar dörtlüklerle yazılırlar ve 11’lik hece ölçüsü ile yazılırlar.Hece ölçüsünün kalıbı kimi zaman 6+5 kimi zaman 4+4+3’tür.Koşmalar dörtlük sayısı olarakta sınırlanmışlardır.En az 3 ; en çok 6 dörtlükten oluşurlar. Koşmaların kafiye yapıları değişken gibi gözükseler de gene de belli kalıpları vardır.Mesela a-b-a-b c-c-c-b ç-ç-ç-b gibi bir düzen vardır.Ama bunun yanında a-b-c-b- ç-ç-ç-b d-d-d-b gibi bir başka düzen daha vardır. Koşmaların konuları bayağı bir çeşitlilik gösterirler.Koşmalarda aşk , doğa , gurbet , ayrılık , yiğitlik , yakınma vb. konular işlenir.Daha sonra koşmalar bu konuşar içinde de çeşitli bölümlere ayrılırlar.(Güzelleme:aşk , sevgi , doğa güzellikleri – koçaklama:Yiğitlik , savaş , kahramanlık – taşlama:Kişiyi ya da toplumu eleştirip yerme – ağıt:Ölen bir kişinin ardından duyulan üzüntüyü anlatma..) Koşmalardan daha sonra türk şiirinde divan edebiyatı dönemi başar ve hakimiyeti eline alır.Bu dönemde yazılan şiirlerde çok ağır bir dil kullanılır.Şiire Farsça kelimelerde karışır.Divan edebiyatı şekil kalıparı içinde kaybolmuş bir akım konumundadır.Divan şiirinde hoş anlamlar yakalamaktan , yeni hoş şeyler yaratmaktan çok eldeki malzemeyle en iyiyi yaratmak daha önemlidir.Tabi ki bu da bir yerden sonra şiirde tıkanmaya yol açmaktadır. Divan edebiyatında şiirler beyitler şeklinde yazılırlar.Beyitler iki

Benzer Konular
	Konu Başlığı	Başlatan	Yanıtlar	Görüntü	Son Mesaj
	Kahraman Mehmetcigimizin Zap Şiiri Şanlı Mehmetciklerimiz Genel	Bu_Dj_MaNNaG	5	2153	Mayıs 09, 2008, 11:08:23 ÖS Gönderen : Lady32
	Öss Şiiri Geyik Muhabbeti	Sahin07	6	1667	Mayıs 20, 2008, 07:11:18 ÖS Gönderen : [MasaL]
	Dini Aşk Şiiri İslam'i Şiirler	-o_o-GökhaNur-o_o-	0	1213	Şubat 21, 2012, 12:28:39 ÖS Gönderen : -o_o-GökhaNur-o_o-
	Bu Bir Aşk Şiiri Değil Şiir Köşesi	maceastpro	5	1334	Mayıs 09, 2012, 12:24:45 ÖS Gönderen : maceastpro
	Son Şiiri Şiir Köşesi	Liza	0	562	Haziran 23, 2012, 11:01:06 ÖÖ Gönderen : Liza