Uluslararası Af Örgütü'nün Gezi protestolarına ilişkin raporunda, Türk polisine ağır suçlamalar yöneltiliyor.

Raporda, Erdoğan hükümetine karşı yaptırım uygulanması da talep ediliyor. Uluslararası Af Örgütü, Gezi protestoları sırasında Türk polisinin orantısız güç kullanımını ağır bir şekilde eleştirdi. İstanbul'da açıklanan raporda, protestolar esnasında insan hakları ihlâlleri yaşandığına dikkat çekilerek sorumluların cezalandırılması talep edildi.

Raporda, Türk polisinin İstanbul ve diğer kentlerdeki göstericilere orantısız şiddet kullandığı, 15 Temmuz 2013 tarihine kadar ağır mühimmat, biber gazı, TOMA, plastik mermi ve copla müdahale sonucu en az 3 göstericinin öldüğü ve 8 bin kişinin de yaralandığı belirtildi. Bunlardan en az 61'inin ağır yaralandığı kaydedildi. Raporda 15 Temmuz'a kadar toplam 4 bin 900 kişinin de gözaltına alındığı ifade edildi.

Türk Tabipler Birliği de 104 kişinin başından ağır yaralandığı ve 11 kişinin bir gözünü kaybettiğini bilgisini aktarmıştı.

Polis ve adli kurumlara getirilen eleştiriler

Raporda polisin plastik mermileri, göstericilerin kafa ve vücutlarının üst kısmını hedef alarak ateş ettiği belirtiliyor. Protestocuların ve katılımcıların üzerine düzenli olarak biber gazı kapsülleri atıldığı kaydedilen raporda, biber gazının kısmen bazı özel ev ve binalara, revir ve tıbbî malzemelerin bulunduğu yerlere atıldığı, bu şekilde yüzlerce kişinin yaralandığı ve görgü tanıklarının ifadelerine göre en az bir kişinin de biber gazı nedeniyle öldüğü bilgisine yer veriliyor.

TOMA'ların su depolarına kimyasal maddelerin karıştırıldığına da dikkat çekilen raporda, kadın göstericilerin kolluk kuvvetleri tarafından sözlü ve fiziksel cinsel tacize maruz kaldıkları da vurgulandı.

Raporda insanların barışçıl gösteri yapma özgürlüğüne zalimce engel olunduğu belirtilirken "Polis memurları, şiddete hazır göstericilere karşı orantısız güç uyguladı. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) yönetmeliklerine göre; taş atan bir kişi nedeniyle bütün protesto gösterisi, otomatik olarak barışçıl olmayan bir gösteriye dönüşmez. Yetkililerin münferit olarak bu kişilere müdahale etmesi gerekirdi, barışçıl gösteri yapan tüm kalabalığa değil" ifadeleri yer aldı.

Uluslararası Af Örgütü'nün Almanya temsilcisi Selmin Çalışkan da "barışçıl gösteri yapanların, Türk polisinin bütünüyle orantısız şiddet ve kötü muamelesine maruz kaldığı" değerlendirmesinde bulundu ve Türk adli kurumlarının aleni bir şekilde polis şiddetinin sorumlularına karşı ciddi bir soruşturma başlatmadığını ifade etti. Çalışkan, aksine protestocular ve gösterileri organize eden kişiler hakkında "kısmen absürt suçlamalarla" soruşturma açıldığını vurguladı.

Türk hükümetine tavsiyeler

Af Örgütü, "Türk hükümeti, barışçıl gösterilere saygı göstermeyi öğrenmek zorunda. Hükümet polisin yasal, barışçıl protestoları koruması ve şiddet kullanmamasını güvence altına almalı. Şiddet ancak gerçekten gerekliyse kullanılmalı, örneğin bir insan hayatını kurtarmak söz konusu ise" talebinde bulundu. Ayrıca gazetecilerin gelecekte görevlerini yapmalarının engellenmemesi ve hiçbir tehlikeye maruz kalmadan gösteriler hakkında haber yapabilmelerini talep etti.

Ethem Sarısülük, Abdullah Cömert, Ali İsmail Kormaz'ın ölümüne ve cinsel tacize uğrayan birçok kişinin ifadelerine değinen 71 sayfalık raporda, ayrıca Türkiye hükümetine karşı yaptırımlar talep ediliyor. Raporda, Türkiye'ye gösterileri kontrol etmekte kullanılan maddelerin transferini yapan ülkelere bazı tavsiyelerde bulunuldu.

Söz konusu ülkelere Türk yetkililer aşırı ve keyfi güç kullanımı iddiaları hakkında acil, bağımsız ve tarafsız bir soruşturma başlatana kadar gösterilerde kullanılan kimyasal madde ya da mühimmatların transferini durdurması önerildi. Raporda adı geçen ülkeler arasında Brezilya, ABD, Çin, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Hindistan, İsrail, Güney Kore, İngiltere de bulunuyor.

Hazırlanan rapor için Uluslararası Af Örgütü çalışanları Türkiye'de sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri, uzmanlar, doktor, avukat, gazeteciler ve İstanbul, Ankara, Antakya ve İzmir'de protestolara katılan göstericilerle görüşmeler yaptı. Örgütün görüştüğü kamu görevlileri arasında İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu da bulunuyor.