Türk Korsanları

Oruç ve Hızır Reisler - Bu iki kardeş aslen Ocak-zade yani babası ve ceddi tımarlı sipahi olan bir Türk ailesinden olup Selanik ile Manastır arasındaki Yenice-i Vardar kasabasından idiler.1462 senesinde Fatih Sultan Mehmed zamanında Cenevizli bir ailenin elinden Midilli adası alınmış ve oraya tayin edilen tımarlı sipahiler arasında Oruç ve Hızır'ın babaları Yakup adındaki sipahi de bulunmuştu.

Sipahi Yakub'un, İshak, Oruç, Hızır ve İlyas isimlerinde dört oğlu vardı; bunların arasında ibtida denizciliğe heves edip gemi ile korsanlığa başlayan Oruç Reis olup kardeşi İlyas ile faaliyete geçmişlerdi; daha sonra ayrı bir gemi ile Hızır da biraderi gibi korsanlığa başlamıştı.

Oruç Reis'in Maceraları - Bunlardan Oruç Reis Anadolu, Suriye ve Mısır sahilleri tarafından Hızır Reis ise Ege Denizi ve Selanik sahillerinde faaliyete geçmişlerdi; bunların seferlerinin birinde Şam Trablus'undan dönmekte olan Oruç, bir Rodos şövalyeleri gemisinin taarruzuna uğrayarak mücadele neticesinde kardeşi İlyas şehit ve kendisi yaralanarak esir olup şövalyelerin elindeki Bodrum kalesinde haps edilmiş ve bir müddet sonra kardeşi Hızır Reis'in gayretiyle esirlikten kurtulmuştur (*).

(*) Müverrih Ali, Barbaros Hayreddin'den duyarak kaleme aldığı manzum Lüccetü'l-ebrar isimli eserinde Oruç Reis'in, şövalyelere esir olarak Bodrum kalesine hapsedilerek, bin altın fidye mukabilinde salıverilmesi tekarrür etmişken bir gün gemiden denize atlayıp kurtulduğunu ve Antalya'ya varıp Ali isminde bir gemi sahibine yelkenci olup daha sonra bir gemi tedarik ettiğini beyan ediyor.

Oruç Reis bundan az sonra Memluk devletinin hizmetine girerek bir kadırgada reislik etmiş ve onu mütaakıp Akdeniz'de korsanlık etmek üzere Antalya valisi bulunan Şehzade Korkud'un müsadesini alarak on sekiz oturaklık bir gemi ile tekrar harekete geçmiş ve Rodos şövalyelerine göz açtırmamıştır.

Akdeniz'de düşmanlara dehşet veren Oruç Reis'i elde etmek için şövalyeler onu arayıp nihayet bir sahilde yatarken bastırdılarsa da Oruç, sahile çıkıp kurtulmuş ve gemisi şövalyelerin eline geçmiştir; Oruç Reis bu defa da, Manisa valiliğine nakletmiş olan Şehzade Korkud'a baş vurarak onun emriyle İzmir'de yirmi dört oturaklı bir kadırga yaptırarak tekrar korsanlığa başlamış, fakat Korkud'un tavsiyesiyle faaliyetini İtalya sahillerinde göstermiştir.

Gerek İtalya sahillerinden ve gerek avdette yakaladığı düşman gemileriyle Midilli adasına gelmiş olan Oruç Reis, Şehzade Korkud'un, saltanatı biraderi Şehzade Ahmed'e vermek istemesinden dolayı babasına darılarak Mısır'a gittiğini öğrenince Midilli'de duramayıp Mısır sahillerine çekilip kışı orada geçirmiştir.

Oruç ve Hızır'ın Afrika Sahillerindeki Faaliyetleri - Oruç Reis bundan sonra Garp Trablusu ile Tunus arasında bulunan Gabis körfezindeki Cerbe adasına gelerek kardeşi Hızır Reis'le birleşip orasını kendisine merkez yapmıştır (1510). Hızır Reis adalarla Rumeli sahilleri arasında korsanlık yaparken, yeni hükümdar Sultan Selim, biraderi Korkud'un gemilerle memleket dışına kaçmaması için bütün sahillere gemi girip çıkmasını menettiğinden Hızır Reis de bu suretle Garp Trablusu ile Preveze arasında iş yapmış ve daha sonra Cerbe adasına gelerek biraderi Oruç Reis ile birleşmiştir.

Afrika Sahilinde Üs Temini - Bundan sonra iki kardeş beraberce denizciliğe başlamışlar ve Oruç Reis, kardeşine nisbetle daha tecrübeli olduğundan başkanlık ona verilmiş ve Türk leventlerinin Baba Oruç dedikleri bu değerli denizci bu suretle küçük bir filo kumandanı olarak daha geniş surette çalışmaya başlamıştı. İki kardeş, Beni Hafs ailesinden Tunus sultanı Ebu Abdullah Muhammed Hamis'e hediye takdimiyle müracat ederek kendilerine ikametgah olmak üzere Tunus'un iskele mevkii olan Halkulval (Golta) 'ı istediler.

Tunus sultanı, Oruç ve Hızır Reisleri elde ettikleri ganimet malından beşte birinin kendisine verilmesi şartıyla Halkulvad'a yerleşmelerine izin verdi. Bu iki kardeşin 1513'te yapmış oldukları ilk müşterek seferleri muvaffakiyetle neticelendi ve bundan sonra da aynı başarı devam etti. Bu seretle Barbaros kardeşlerin şöhreti bütün korsanları korkuttu; Türk korsanlarından meşhur yedi resi, gemileriyle kendilerine iltihak ettiklerinden mükemmel bir korsan filosu meydana gelmişti. Kurdoğlu Muslihüddin ve Kemal Reis'in yeğeni Muhiddin Reis bu korsan reisleri arasında idiler.

Baba Oruç ve kardeşi icabında yardımlarından istifade etmek üzere Osmanlı hükümdarına hediye göndermeyi ihmal etmiyorlarlardı; nitekim 1515'de Muhiddin Reis vasıtasıyla Yavuz Sultan Selim'e hediye takdim edilmiş ve Osmanlı padişahı da bunlara donanmış iki kadırga vermişti.

İki Türk Denizcinin Afrika'daki Mühim Rolü - Afrika sahillerindeki İslam devletlerinin inhitatı Afrika ile karşı karşıya olan İspanya krallığını buralarda bazı yerleri zapta sevketmişti. Halkulvad'ı kendilerine merkez yapan Oruç ve Hızır Reislere Cezayir'den gelen bir heyet, Becaya mevkiine yerleşmiş olan İspanyolların oradan tardını teklif etmiş olduklarından iki kardeş o tarafa gitmişlerdi. Bunlar İspanyolları oradan çıkaramadılarsa da evvela Becaya'nın altmış mil doğusundaki Çiçel'i alıp sonra da kara yoluyla kendilerinden yardım isteyen Cezayir üzerine gidip şehri işgal ettiler (1516).

Cezayir'in İşgali ve Oruç Reis'in Hükümdarlığı - Cezayir'in Oruç ve Hızır Reisler tarafından işgali mühim bir hadise oldu; burada bulunan İspanyollar Cezayir'in karşısındaki Penon adasına iltica ederek derhal Şarlken'den yardım istediler; o tarihte henüz İspanya kralı bulunan Şarlken Cezayir'e bir donanma gönderdiyse de Oruç Reis'i buradan çıkaramadılar.

Oruç buraya sahip olunca hükümdarlığını ilan etmiş ve içeriye doğru genişlemek için çalışmıştır. Cezayir'in doğusundaki en güzel ve mamur şehirlerden olan Telemsan ile bunun iskelesi olan Oran limanını İspanyollar elde ederek Beni Ziyad ailesinden olan Telemsan hükümdarlarını nüfuzları altına almışlardı.

Cezayir'i harble Baba Oruç'tan alamayan İspanyollar, kara yoluyla burayı elde etmek için Telemsan Emirini memur ettilerse de bunu vaktinde haber almış olan Oruç Reis Telemsan'ı zaptediverdi; İspanyollara iltica etmiş olan Telemsan Emiri gerek İspanyol ve gerek Müslüman halktan topladığı kuvvetlerle Telemsan'ı geri almak istedi.