TURİZMDE TANITMA STARATEJİLERİ VE MEDYA KULLANIMI

BÖLÜM 1

TURİZM OLGUSU VE TANITMA
“Tanıtma”, kavramı,1950’lerden başlayarak iletişimin, teknolojisi ve yöntemleriyle hızla gelişmesi sonucu ortaya çıkan yeni kavramlardan biridir. Bati dillerinde, “tanıtma” kavramının karşılanması için genellikle infarmation,publicity,communications, internal pulic relations ve hatta propaganda deyimleri kullanılmaktadır.1

International Communication :
“Tanıtma”,toplumsal bilimler çerçevesinde yer alan her bilim dalıyla doğrudan ilişki içimde olan, bunların yöntem ve tekniklerinden yararlanan ve olumlu bir etki elde etmek için bir yöntem ve teknikler kümesidir. 2

Turizmde Tanıtım ve Reklam :
Tanıtma kavramının bugünkü anlam ve kapsamına sahip olmasında “çağdaş pazarlama yaklaşımı”nın önemli etkisi olmuştur. “Dinamik yaklaşım”da denilen çağdaş pazarlama yaklaşımı, tüketicinin istek ve ihtiyaçlarının ön plana alındığı ve bunlara yanıt verebildiği ölçüde başarılı olunabileceği kabul eden ve “talep arzı belirler” sloganıyla özetlenebilecek bir yaklaşımdır. 3

Advertising: H2S Role in Modern Marketing :
Böylesi bir yaklaşımın benimsenmesi kaçınılmaz olarak tüketicilerin, tüketici davranışlarının ve Pazar koşullarının çok iyi bilinmesi ve sürekli olarak izlenmesini gerektirmektedir. İşte reklam, halkla ilişkiler, satış geliştirme gibi pazarlamaya yönelik
kavramları da içine alan tanıtmanın ekonomi, toplumbilim, toplum psikolojisi, psikoloji, toplumsal antropoloji ve siyasal bilimler gibi disiplinlerle hem bilgi birikimi, hem de uygulama alanındaki alışverişi bu zorunluluktan doğmaktadır. Bu sayede tüketicinin istek ve ihtiyaçlarının öğrenilmesi, bunların karşılanması yönünde çaba harcanması; bu arada onun zihninde olumlu bir imaj (izlenim) yaratarak saygınlık kazanılması herkes
tarafından bilinen ve kabul gören bir “marka imajı” yaratılması ve nihayet bu yolla satışların arttırılması amaçlanmaktadır.
Yalnızca ürün ve işletme ölçeğinde geçerli gibi görülen bu pazarlama yaklaşımının, ulusal ölçekli tanıtım faaliyetlerine de uyarlanabilmesi mümkündür. Çünkü ulusal ölçekli tanıtma faaliyetlerinin de özü, toplum ve ülke hakkında, uluslar arası kamuoyunda olumlu bir imaj yaratmak; ulusal saygınlığı arttırmak; uluslar arası , siyasal,ekonomik ve kültürel ilişkilerde kabul görmek ve sözü geçer bir konuma yükselmektir.
Tanıtma kavramlı bir bütün olarak ele alındığında, toplumsal yapıdan örgütlenmeye, ekonomik yapıdan kültür ve geleneklere, çok geniş bir ilgi alanına sahiptir. Bütün bu alanlarda bir taraftan bilgi akışına olanak verirken diğer taraftan dünya kamuoyunda olumlu bir imaj yaratılarak çeşitli baskı gruplarının yürüttükleri siyasal faaliyetler ve bunların sonucunda oluşabilecek telkin ve baskıların etkisiz bırakma ile bunların yerine olumlularını yerleştirebilme olanağını yaratabilir. Tanıtımdan beklenen sonuçların eksiksiz olarak elde edilebilmesi için birbirleriyle doğrudan ilişkili olan siyasal, ekonomik, toplumsal ve kültürel alanlardaki faaliyetlerinin bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gerekir.makro ölçekte bakıldığında amaç, ülkeye özgü olumlu bir imaj yaratmak olduğuna göre, tanıtım faaliyetine ilişkin alanlarda ekonomik, toplumsal, siyasal,kültürel yada trustik gibi alt bölümlere ayrılmasının, yapılmak istenen işin özü bakımından bir farkı da yoktur. Ancak bu önerme, bu alanlara yönelerek yoğunlaşacak özgü faaliyetlerin olmayacağı anlamına gelmez. Aksine, bu alanlardan herhangi birinde yoğunlaşacak faaliyetlerin o alanın özgün koşullarının belirlediği yöntem ve tekniklerde farklılaşmaları kaçınılmazdır. Fakat bu farklılıklar tanıtma sürecinin özüne ilişkin olmayıp, çoğunlukla yararlanılacak yöntem ve tekniklerin ayrıntıları için söz konusudur.

1. Tanıtma Amaçlı İletişim Süreci
Bir tanıtım kampanyasının başarılı olabilmesi için , olayın özünü oluşturan “iletişim süreci”nden en etkin şekilde yararlanması gerekmektedir. İletmek istenen mesajın biçim ve içeriği ne olursa olsun tanıtım amaçlı iletişim süreci “kitle iletişim ortamında” gerçekleştirilir. Kitle iletişiminin başlıca özellikleri ise kitleye yönelik olarak toplu biçimde, dolaylı ve en azından geçici bir süre için tek yönlü olarak gerçeklemesidir. 4

Haberleşme Araç ve Teorilerine Giriş :
İletişim süreci beş temel öğeden oluşur. Bunlar : kaynak (gönderici), mesaj, kanal ve araçlar, alıcı ve amaçtır.
“Tanıtım amaçlı iletişim süreci”de aynı öğelerden oluşmakla birlikte, bu sürecin daha açık ve ayrıntılı olarak incelenebilmesi için “tanıtım” eylemine yönelik olarak yeniden kurgulanması gerekir.

1.1.Kaynak (Gönderici)
İletileri simgeler aracılığıyla hedefe gönderen kişi, kişiler yada kurumdur. Kaynak, konuşan, yazan, çizen yada yüz ve beden hareketlerinde bulunan bir birey yada gazete, radyo, televizyon bir resmi veya özel kuruluş olabilir. Amacı , hedeflediği alıcı konumundaki kişi yada kitleye ulaşmak ve o anda istediği yönde bir tutum değişikliği yaratmaktır.
Kaynak ,mesajın bir semboller sistemi içinde kodlayarak çeşitli iletişim kanalları ve bu kanalları içinde yer alan araçlarla iletir5.

“Haberleşme Nasıl İşler”
Mesaj alıcısına ulaştıktan sonra, aynı süreç bu kez tersten başlayarak, kodlanmış bulunan simgeler dizisinin hangi anlamlarda yüklü bulunduğunun anlaşılmaya çalışılması biçiminde yaşanır; yani kod açımlanır.
Hem gönderici taraf olan kaynağın hem de hedef konumundaki. Alıcının kendi yaşam deneyimlerinden, kültürel birikimlerinden, eğitimlerinden edinmiş bulundukları birer “adlandırma çerçeveleri” (izafet çerçevesi) vardır. 6 eğer kaynak alıcının ayrı ayrı sahip bulundukları anlamdır ma çerçevelerinin ortak alanı bulunuyorsa ve kodlanmış olan simgeler dizisi bu ortak alan içinde yer alıyorsa, ayrıca bu ortak alan ne kadar büyükse, iletilen mesajın alıcı tarafından , yüklü bulunduğu doğru anlamlar ile algılayabilmesi o kadar kolay ve mümkündür.

1.2. Mesaj (İleti)
Kaynaktan alıcıya gönderilen bir uyarı, bir düşünce, duygu, kanı yada bilginin kaynak tarafından kodlanmış biçimidir. Bir başka deyişle mesaj, bir şeyi aktarmayı, iletmeyi isteyen kaynağın ürettiği sözel, görsel-işitsel simgelerden oluşmuş somut bir üründür.
Kaynağın iletileceği mesajı kodlarken üzerinde durulması gereken noktaları Schramm şu biçimde sıralmaktadır7 .:
1) Mesaj, alıcının dikkatini çekecek biçimde kurulmalı ve iletilmelidir.
2) Mesajın , anlamı bozulmadan iletilmesini sağlayacak biçimde hem kaynağın, hem de alıcının ortak oldukları anlamlandırma çerçevesine düşecek biçimde oluşturulmalıdır.
3) Oluşturulacak mesaj alıcıda ihtiyaç uyandırmalı ve bu ihtiyaçların doyurulması yönünde önerilerde bulunup yol göstermelidir.
4) Mesajın ihtiyaçların doyurulmasına ilişkin olarak önerdiği yol, bireyin kendisinden istenen yönde harekete geçerken kendisine ait hissettiği toplumsal grubun normlarına ve o grup içindeki konumuna da aykırı düşürmeyecek biçimde düzenlenmelidir.
Mesaj bir kez kodlandıktan sonra alıcısına iletilmek üzere çeşitli iletişim kanallarından birisine yada aynı anda birkaçına sokulmaktadır. Bu kanallar yüz yüze iletişimden kitle iletişim araçlarının çeşitli türlerine kadar oldukça geniş bir yelpaze oluşturur. Bunlar arasında yapılacak seçimin isabeti ile seçilen kanal ve araçların kullanımındaki verimlilik; iletilecek mesajın ömründen, dolaşım hızına, güvenirliğinden iletişim sırasında uğrayabileceği anlam bozulma ve sapmalarına kadar pek çok konuda belirleyicidir. 8

1.3. Hedef (Alıcı)
İletişim sürecinde , kaynağın gönderdiği mesaja hedef olan öğedir. Hedef bir kişi, örgütlenmiş yada örgütlenmemiş bir grup yada toplum olabilir. Tanıtım amaçlı iletişim süreci, alıcı konumundaki hedefin istenilen yönde bir tutum ve davranış değişikliğine yönelmesini ve bu yönde harekete geçirilebilmesi amaçlanmaktadır. Söz konusu hedefin özellikleri, tanıtım faaliyetlerinin planlanması, uygulanması ve sonuçların değerlendirilmesi açısından belirleyici öneme sahiptir. Hedefin özellikleri bilinmeksizin yapılacak tanıtım çalışmaları ancak rastlantısal bir başarı şansına sahip olabilir9.
Tanıtım faaliyetleri ile tüketicinin; istek ve ihtiyaçlarının öğrenilmesi, bunların karşılanması yönünde çaba harcanması, bu arada olumlu bir imaj yaratılarak saygınlık kazanılması, bir marka yaratılması ve bu yolla satışların arttırılması amaçlanır. Başka bir anlatımla, tanıtım amaçlı iletişim süreci ile, pazarlama arasında doğrudan bir ilişki söz konusudur. Kısaca tanıtım pazarlamanın bir türevidir10.
Tanıtım amaçlı ,iletişim sürecinin başarılı olabilmesi hedefin istek ve ihtiyaçlarına, beklentilerine, güdülerine uygun olarak tasarlanmasına, ayrıca yöneldiği kişi yada grupların içinde bulunmaları mümkün olan kuşku ve belirsizlikleri de hesaba katmasına bağlıdır.


1.4. Geribildirim ( feedbock)
Hedefin, kaynağın mesajına verdiği yanıt, geri bildirim olarak adlandırılır. Geribildirimin önemi,iletişim sürecinde bir kez kodlanıp kanal ve araçlara sokulduktan sonra denetimden çıkan mesajın izlenebilmesini, alıcısına ulaşmadığını, istenilen biçimde algılanıp algılanmadığını, iletim sırasında bir bozulma yada sapmaya uğrayıp uğramadığını, gerçekleşmesi beklenen amacın ne ölçüde gerçekleşebileceğinin öğrenilebilmesini olanaklı kılmasından kaynaklanır.

1.5. Amaç
Tanıtıma yönelik iletişim sürecinin amacını, “alıcının dikkatini ve ilgisini çekerek, haber ve bilgi vererek onun sahip olduğu imaj üzerinde istenilen yönde belirli etkiler yaratarak, bir tutum ve davranış değişikliği yaratma çabasıdır” biçimde tanımlamak mümkündür.

9 Tolungüç, s.18
10 C.Kozlu uluslar arası pazarlama, (Ankara: İş bankası Kültür yayınları,1986),s:22
2. Tanıtma Olgusu ve Pazarlama Boyutu
2.1. Turizm Pazarlamasının Tanımı-Amaçları ve Özellikleri
A.Turizm Pazarlamasının Tanımı ve Amaçları
Günümüzde bir bilim dalı olan pazarlama, gelişimi süresince çeşitli biçimlerde tanımlanmıştır:
Tüketicinin satın alma arzusunu ve gücünü belirli bir ürün veya hizmet için fiili talebe dönüştürmek ve bu ürünü veya hizmeti işletmenin kar veya bir diğer amacını gerçekleştirmek üzere tüketiciye veya kullanıcıya ulaşmak için gereken tüm işletme faaliyetlerinin organizasyonu ve yönetimi.
Pazarlama, zaman,yer ve sahiplik faydalarının yaratılması sağlayan eylemdir. Pazarlama ihtiyaçları ve istekleri değişim yoluyla doyurmaya yönelik insan eylemleridir. Pazarlamanın tanımından çıkan ortak noktalar sonucunda turizm pazarlaması şu şekilde tanımlanabilir.
Turizm pazarlaması; 1975 yılında Kanada’nın Ohawa kentinde yapılan Dünya Turizm Örgütü toplantısında şu şekilde tanımlanmıştır; “Turizm pazarlaması; bir turistik istasyonun yada turizm işletmesinin en yüksek kazanç elde etme hedefine uygun olarak; turizm ürününün pazarda iyi bir yer almasını sağlamak amacı ile turizm talebinden özelliklerini de dikkate alarak turistik ürün ile ilgili araştırma, tahmin ve seçim yapmayı hedefleyen ve bu konularda alınacak kararlarla ilgili bir yönetim felsefesidir.”
Turizm pazarlamasına ilişkin çabaların amaçlarını genel pazarlama amaçlarına uygun olarak aşağıdaki gibi gruplamak mümkündür.
 Mevcut pazarı korumak, diğer ifadeyle işletmeye veya ülkeye yönelik turizm talebini en azından aynı düzeyde sürdürmek.
 Pazarda potansiyel talebi, fiili talep biçimine dönüştürmek yani: turizm olayına katılabilecek olanaklara sahip bulunan, ancak bunu henüz gerçekleştirememiş kitleleri turizme çekmek.
 Yeni pazarlar yaratmak, önceden bilinmeyen, ulaşılmamış veya gereğince değerlendirilmemiş pazarlara girmek başka işletmelere veya ülkelere yönelik turistik talebi çekerek turizm ürünlerinin satış alanını genişletmek.
 Turizm ulaştırması konusunda: güvenilir ve verimli işletmecilik geliştirmek.
 Gezi turizmini, tatil turizminden ayırmak,
 Turistik merkezlerin alt yapılarını ve kamuya ilişkin donanımlarını iyileştirmek.
 Yatakların doluluk oranlarını yükseltmek.
 Turistik üretim sisteminin kullanımını rasyonelleştirmek.
 Fiyatlarla hizmetler arasında optimal bir ilişki kurmak.
 Arzı sürekli olarak turistlerin değişen özelliklerini uyarlamak.
 Turistik reklamı yoğunlaştırmak ve iyileştirmek
Özetlenecek olursa; turizm pazarlaması ile ilgili çabalar, satışları arttırarak sağlanan getirinin yükselmesi amacını taşır. Modern pazarlama anlayışı içinde bu amacı gerçekleştirmenin yolu ise; mevcut ve potansiyel tüketicinin ihtiyaçlarını doğru belirleyerek ve onu en üst düzeyde tatmin ederek kar sağlamak11.
Turizm endüstrinde üretilen mal ve hizmetlerin pazarlamasında endüstri ürünlerinin pazarlanmasından farklı bazı özellikleri bulunmaktadır. Bunlar ana hatlarıyla altı grupta toplanabilir12.

1) Olağan tüketim mal ve hizmetlerinden farklı olarak turizm ürünü, iki ayrı düzeyde pazarlanmaktadır. Bunlardan ilki, ulusal veya bölgesel resmi turizm örgütlerinin genel olarak ülkeye veya bölgeye turist çekebilmek amacıyla yaptıkları pazarlama çalışmalarıdır. Bunlar, herhangi bir turizm ürününün doğrudan satışına yönelik olmayan, ülkenin veya bölgenin pazarda tanıtılmasını, turistin ikna edilmesini ve ülkenin turizm çekiciliklerinin genel ve uygun bir imajının yaratılmasını amaçlayan çalışmalardır. Bu amaçları gerçekleştirmek üzere ulusal resmi turizm örgütü, ülke içinde ve dışında turiste doğru ve ayrıntılı bilgiler verecek turizm tanıtma büroları ağı kurmak ve turizm ürünün çekicilik, ulaşılabilirlik ve tesisler yönünden oluşturulmasına katkı sağlamak durumundadır.




11 (Erol ,s:16-17
12 Turizm Pazarlaması, (Ankara :Kültür ve Turizm Bakanlığı Eğitim dairesi Başkanlığı yayınları ,1983),s.9.
2) Turizm ürün pazarlamasının ikinci bir özelliği, satışa sunulan bir çok mal ve hizmet stok edilebilme olanağının bulunmamasıdır. Herhangi bir satışın gerçekleştirilebilmesi için önceden hizmet sunma kapasitesi yaratılır ve hazır tutulur. Bu kapasitenin kullanılmayan bir kısmı başka zaman için saklanamaz ve depolanamaz.
3) Turizm ürünü olarak satılan hizmetlerin gerek önceden çok sayıda üretilerek stok edilememeleri ve gerekse “emek-yoğun” ürünler olmaları nedeniyle birbirlerinden çok farklı nitelikleri vardır. Hizmeti sunan kişi ile turist arasındaki değişim olayı , mallarda olduğu gibi her defasında benzer biçimlerde değil, çok ayrı biçimlerde gerçekleşebilir.
4) Malların önce üretip daha sonra satılmasına ve tüketilmesine karşılık hizmetler önce satılır ve üretimle tüketim daha sonra eşzamanlı olarak gerçekleşir. Hizmetler hizmeti üretenden ayrılamazlar. Bu nedenle, bir hizmet belirli bir zamanda birden çok pazarda satılamaz.
5) Turizm endüstrisinde birçok mal ve hizmet bileşik ürün özelliği gösterir. Turist farklı hizmetleri bir bütün olarak talep etmektedir. Talebin bağımlılığı nedeniyle hizmetlerden birinin arzı diğerinin arzına bağlı bulunmaktadır.
6) Turizm endüstrisinde perekende satış düzeyinde bir marka imajına bağlılık oldukça zayıftır. Turizm pazarında gerçek ürün, çoğunlukla turistik çekiciliği yüksek alan bir bölge, bir sağlık kaynağı, bir spor, kültür veya iş merkezidir. Talebi doğuran bu faktörlerin yanında ulaştırma veya konaklama işletmesinin marka imajına oldukça önemsiz kalmaktadır.

2.2. Turizm Pazarlama Araçları
Bir mal veya hizmetin pazarlanmasında etkinliği arttırıcı, satışı kolaylaştırıcı çeşitli araçlar bulunmaktadır. Bunlardan yararlanan kurum veya kuruluş, sahip olduğu pazarı koruyabilir, mevcut Pazar içindeki payını genişletebilir ve ürünleri için yeni pazarlar bulabilir.


Turizm endüstrisinde yaralanılan pazarlama araçları, kurum ve kuruluşlar arasında farklılık göstermekle beraber başlıca dört grupta toplanabilir. Bunlar;
1. Turizm pazarı,
2. Turizm ürünü,
3. Turizm ürün fiyatı,
4. Turizmde tutundurma kararlarıdır.
2.2.1.Turizm Pazarı:
Pazar belirli bir mala ihtiyacı, malı satın almak için parası ve parasını harcamaya istekli olan kişiler ve örgütler topluluğu olarak tanımlanabilir13.
Genel Pazar kavramının açıklanmasından sonra turizm pazarı da şu şekilde tanımlanabilir:
Turizm Pazarı, turizm bakımından güçlü çekim elemanlarına, turistik donatıma sahip bulunan, turizm verileri nedeniyle önemli boyutta turizm hareketlerine hedef olan yerdir.
Dünyadaki her tatil yeri herkes tarafından aynı değerde tercih edilmeyebilir. Bu nedenle, tüm turistlere hitap etmek gayreti ile eldeki pazarlama kaynaklarını dağıtmak yerine, pazarın bir tatil yeri için müşteri sağlamaya en uygun bölgesini tespit ettikten sonra tanıtma çalışmalarını bu bölgenin istek ve ihtiyaçlarına göre ayarlamak daha doğru olur. Turizmde pazarlamanın ilk adımlarından biri, mevcut potansiyel pazarları belirli karakteristiklere göre bölümlemek reklam, arz ve fiyatlandırma çalışmalarını en önemli bölümlere hizmeti yöneltmektir14.
Turizm pazarının seçimi, hedeflere ulaşmak için büyük bir kolaylık sağlar. Turizm pazarının tespitinde göz önünde tutulacak kriterleri aşağıda açıklanmıştır15.

1) Boş Zamanlarının Değerlendirilmesi :
- Boş Zamanların değerlendirilmesinde süreklilik arz eden faaliyetler
- Turistik Faaliyetler.



13( İlhan Cemalcılar,Pazarlama, Beta yayın, İstanbul,1987 s.38)
14(Sezgin ve Acar S. 118)
15(Hasan Olalı, Alp Timur, Turizm Türk Ekonomisindeki yeri (İzmir afis Tic. Mat. San. Ltd. Şti., 1986) s, 193)


2) Turizm Pazarı
- Birinci Pazarlar
- İkinci Pazarlar
- Pazarların Potansiyeli
- Pazarların bölüşümü
- Pazar dalgalanmaları

3) Turizm de Tüketici
- Tüketici grupları ve gelişmesi
- Motivasyonlar ve ihtiyaçlar
- Turistik tüketim harcamaları
- Gençlik fenomeni

4) Turizm Talebi
- Turistik talebin önemi ve gelişmesi
- Turistik talebin özellikleri
- Turistik talebin eğilimleri
5) Ulaşım
- Ulaşım Türleri
- Ulaşım türlerinin turizmdeki rolü
- Turizm üzerine etki yapan faktörler
6) Rekabet
- Rekabetin boyutları
- Rakiplerin analizi
- Rakiplerin üstünlükleri
- Rakiplerin dezavantajları
- Hedeflerin seçimi ve belirlenmesi
7) Pazar Politikasının Belirlenmesi
- yoğunlaşma ve dağılım
- Yakın çevre piyasaları
- Uzak çevre ve deniz ötesi piyasaları

Bu faktörleri göz önünde bulunduran kurum veya kuruluşlar belli bir dilime yada alan parçasına özellikle yönelebilir. Ancak genel bir ifade ile, Turizm pazarının sınırlarını çizmek olanaksız denecek kadar zordur. Bunun da nedeni, gerek turizm verilerinin ve gerekse tüketicilerinin çok geniş bir alana yayılmış olmalıdır.

2.2.2.Turizm Ürünü:
“Ürün” sözcüğü somut veya soyut bir kavram olarak bireyde nitelik ve nicelik ifade eder. Örneğin bir lokantanın aşçısı tarafından yapılan yemekler veya bir yöre yada bir müzeyi ziyaret eden kişiye bir rehberin yaptığı hizmetler. Turistik ürün değişik nitelikteki unsurlardan meydana gelen karmaşık bir oluşumdur. Bu oluşum aşağıdaki unsurlardan meydana geldiği ifade edilebilir16. Turist çekmeye ve onu seyahate özendirmeye yarayan doğal, kültürel, sanatsal, tarihsel ve teknolojik varlıklar.
- Tek Başına seyahate neden olmamakla beraber yoklukları seyahatin yapılmasını imkansız kılan unsurlar; otel, lokanta, kültürel ve sportif donatım.
- Turistin seçtiği yere gitmek için kullanacağı ulaşım araçlarına ilişkin olarak sağlanan kolaylıklar. Bu kolaylıklar coğrafi uzaklıklardan çok ekonomik anlamda ulaşabilirlik olarak hesaplanır.

Turizm ürününün özellikleri şu şekilde açıklanabilir17.
1) Turizm Ürünü ulaşım, konaklama, yeme-içme, eğlence gibi birçok hizmetlerin bileşimidir.
2) Turizm ürününü oluşturan hizmetleri genel olarak turist birleştirir.
3) Turizm ürününü oluşturan hizmetler turist tarafından kombine edildiğinden, herkese uygun bir turistik ürün meydana getirmek güçtür.
4) Turizm malları genel olarak somut ürünler değil, soyut nitelikte hizmetlerdir.
5) Turizm hizmetleri makineleşmeye ve otomasyona elverişli olmayıp insanlar tarafından gerçekleştirirler.



16(Turizm Pazarlaması, Ankara :Eğitim Bşk. Yayınları s4, 1989) s: 17
17(Olali, Turizm Politikası ve Planlaması, s 133.)


6) Turizm Ürünü insanlar tarafından üretildiğinden, standart bir kaliteye ulaştırılması güç olan bir üründür.
7) Turizm ürününün kullanımında müşteri, doğrudan doğruya ürünün üeticisi ile karşı karşıya gelir.
Hizmetleri insanlar gördükleri için, Turizm ürünün işe yaramaz duruma gelmesi kolaydır.
9) Turizm ürünleri depo edilemez.
10) Turizm ürünün arza göre uydurulması çok güçtür. Zira esnek değildir.
11) Turizm ürünün üretimi ve Tüketimi aynı anda olur.
12) Turizm ürünü üretildiği yerde tüketilir.
13) Turizm ürünü, ürünü yaratan kuruluşlar arasında çok sıkı bir işbirliğini zorunlu kılar.

2.2.3 Turizm Ürün Fiyatı

Fiyat, turizm ürünün değişim değerinin para ile ifade edilmesidir. Diğer mal ve hizmetlerin fiyatı gibi, Turistik ürünün de fiyatı arz ve talep şartlarına bağlıdır. Turizm de üretilen ürünün, tüketici pazarlarında müşteri bulması rakip ülkelere ve kuruluşların sunduğu fiyata doğrudan doğruya bağlıdır18.

Fiyat Faktörü kişisel bütçesinde veya tatil yerindeki günlük aramalarında dikkate alınan önemli bir faktör ise; fiyatın fonksiyonu olarak tatil yerinin seçiminde birçok faktörler onun davranışını etkileyebilir.
Bu konuda şu faktörlerin etkili olduğunu söylemek mümkündür19.
A) Alışkanlık
Turistin Hizmetlere olan talebi önceden kazanılmış bir takım alışkanlıklar nedeniyle az çok değişmez bir nitelik taşıyabilir. Yeniliklere çok fazla açık olmayan


18(Ergün Göksan, Turizmoloji (İzmir: Uğur Ofset matbası, 978) s. 85.)
19(İsmet Babit Barutçugil, Turizm işletmeciliği, (İstanbul : Beta Yayın A.Ş.))

kitle, manzarası, hizmeti ve bunun gibi bazı özellikleri sebep olarak göstererek farklı bir yere gitmek arzusunu yaşamaz.

B) Bölgesel Rant
Bölgesel rantın kendisini ayrıcalıklı kıldığını düşünerek, benzer işletmelerden daha farklı bir fiyat politikası izleyerek, önemini ortaya koyduğunu, belki de psikolojik olarak kendisini bu konuda rakipsiz görmesine neden olacaktır.

C) Gösteriş Arzusu
Bazı sosyal sınıflara benzemek, onlara öykünmek, yaşamlarını taklit etmek onları Turistik Tüketime iter, kendi gelir seviyesine aldırmaksızın, bir takım borçlara girerek de olsa onlar gibi tatil yapma planın değiştirmez.

D) Harcama Zevki
Eğer Turist tatilini geçirdiği yerde gerekli güveni ve huzuru hissediyorsa, yaşam standardı içinde harcadığının daha fazlasını tatilde harcama psikolojisi içindedir. Bu nedenle de turistik yerlerdeki fiyatların farklılığından çok fazla etkilenmez.

E) Bilgi Yetersizliği
Birey tatil yapma kararı alacağı zaman (tüketici davranışı modeline göre) genelde, reklamlardan, danışma gruplarından aldığı bilgiler ve edindiği tecrübeler yoluyla karar verecektir. Bu kararın irrasyonel olması, genelde duygusal bileşeni ile karar alması da fiyat faktörünü göz önünde bulundurmamasına neden olmaktadır.

F) Geleneklerin Devam Ettirilme İsteği
Turist seyahate gittiği yerde de rutinde sürdürdüğü bazı alışkanlıklarını temin etme amacındadır. Ancak yaşam standartları arasında büyük farklılıklar olan ülkelerde yerli bakla turist arasında fiyat açısından bir çelişki kimi zaman ortaya çıkabilmektedir. Enflasyonla doğru orantılı emek karşılığını alamayan, henüz gelişmişliğini tamamlayamamış ülkelerde bu bariz şekilde ortaya çıkmaktadır.


G) Ulaştırma
Turistik bölge olma özelliğini bünyesinde çok iyi barındıran bir yerde bile, ulaşımla ilgili fiyatların tüketiciye doğrudan yansıması, onun kararını etkileme özelliğine sahiptir.

H) Reklam Etkinliği
Fiyatı ne kadar yüksek ya da farklı olursa olsun etkin ve başarılı bir reklam kampanyası ile, fiyatın olumsuzluğunu ortadan kalkabilir.

I) Gelir Seviyesi Fiyata Etkileri
Gelir seviyesinin yükseldiği toplumlarda ya da bireylerde tatil satın alma kararının fiyattan hemen hiç etkilenmediği bir gerçektir. Gelir seviyesinin yüksekliğine bağlı olarak “moda” olan seyahati satın alma kararı daha yaygın bir durumdadır.

2.2.4. Turizmde Tutundurma Kararları
Kuruluşların yaptığı herşey özellikle pazarlama çalışmaları tutundurmaya yöneliktir. Tutundurma ise; Kişisel satış, satışı geliştirme çalışmaları, halkla ilişkiler ve reklam faaliyetlerinden oluşur