Ticari Senetler

Ticari senetler: ticari senet veya kambiyo senedi deyimi aynı anlamı taşır. Bu deyimler poliçe bono ve çeki kapsar.
Bunların ortak özellikleri
• Kanunen emre yazılı senetlerden sayılırlar.
• İbraz senetleridir.
• Şekle bağlıdırlar
• Beyan ve imzaların bağımsızlığı söz konusudur.
• Uluslar arası nitelik taşırlar.

Poliçe: poliçeyi düzenleyen (keşideci) tek taraflı bir beyanla aynı zamanda muhataba(borçlu) ödeme lehdara(alacaklı) ise alma yetkisi vermektedir. Bu nedenle poliçede havale niteliği mevcuttur. Poliçe bir 3 lü ilişkidir. İlişkinin köşeleri keşideci muhatap ve lehdardır. Poliçe sıkı şekil şartlarına bağlanmıştır.

Poliçede faiz şartı:görüldüğünde veya görüldüğünden muayyen bir müddet sonra ödenmesi şart kılınan bir poliçeye keşideci tarafından faiz şartı konulabilir. Bütün diğer poliçelerde faiz şartı yazılmamış sayılır. Faiz miktarının poliçede gösterilmesi lazımdır. Gösterilmemiş ise faiz şartı yazılmamış sayılır. Başka bir gün zikredilmemiş ise faiz poliçenin keşide gününden itibaren işler.

Poliçede bulunması zorunlu unsurlar şunlardır:
• Poliçe kelimesi
• Belli bedelin ödenmesi konusunda kayıtsız şartsız havale
• Muhatabın adı soyadı
• Lehdarın adı soyadı
• Keşide yeri ve tarihi
• Keşidecinin imzası

Keşide yeri gösterilmemiş keşidecinin imzasının yanında bir yer gösterilmiş ise o yer keşide yeri sayılır. Keşidecinin imzasının yanındada bir yer belirtilmemiş ise poliçe batıldır. Bu unsurlardan birinin yokluğu halinde senet poliçe niteliğini yitirir. Muhatap ancak poliçeyi kabul ederse poliçenin borçlusu haline gelir. Kabul beyanı poliçenin üzerine yazılır ve imza edilir.
Vade ise poliçenin ihtiyari unsurlarıdır. Poliçede 4 tür vade söz konusudur.
• Görüldüğünde
• Görüldükten muayyen bir süre sonra
• Keşide gününden muayyen bir süre sonra
• Muayyen bir günde ödemek üzere keşide olunabilir.

Poliçe ciro ve teslim yolu ile devrolunabilir. Ayrıca poliçede özel zaman aşımı süreleri belirlenmiştir.

Çek: bir ödeme aracıdır. Bu nedenle çekin muhatap tarafından kabul edilmesi söz konusu olmaz. Keşideci çeki düzenleyen kimse muhatap çeki ödeyecek olan banka veya özel finans kurumudur. Lehdar ise çeki elinde bulundurandır. Çek bir ödeme aracı olduğu için derhal ödenmesi gerekir. Çekte vade yoktur.
Çekin şekil şartları:
• Çek kelimesi
• Kayıtsız ve şartsız belli bir meblağın ödenmesi emri
• Ödeyecek kimsenin ad ve soyadı
• Ödeme yeri
• Keşide tarihi ve yeri
• Keşidecinin imzası

Çekte ödeme yerinin gösterilmesi zorunlu değildir. Gösterilmediği takdirde muhatabın isminin yanında gösterilen yer ödeme yeri sayılır. Ancak yeni yasaya göre ödeme yerinin çekte gösterilmesi zorunludur.

Not: türkiyede ödenecek çeklerde muhatap olarak ancak bir banka gösterilebilir. Kısmi ciro ve muhatabın cirosu batıldır. Hamiline yazılı ciro beyaz ciro hümündedir. Çek görüldüğünde ödenir.

Bono: bono bir ödeme vaadidir. Bonoda 3 kişi yerine 2 kişi vardır. Keşideci ve lehdardır. Keşideci belli bir miktar parayı ödemeyi taahhüt eder. Yani keşideci aynı zamanda muhataptır. Bono poliçe gibi bir kredi aracıdır. Keşideci borcunu ileriki bir tarihte ödemeyi taahhüt eder. Bu nedenle bonoda vade poliçedeki gibidir.

Bonoda şekil şartları:
• Bono veya emre yazılı senet kelimesi
• Kayıtsız ve şartsız bir ödeme vaadi
• Vade (bonoda 4 tür vade vardır)
• Ödeme yeri
• Kimin emrine yazılacaksa onun adı ve soyadı
• Senedin düzenlendiği gün ve yer
• Bonoyu düzenleyenin imzası

Bonoda ödeme yeri gösterilmelidir. Gösterilmemiş ise senedin düzenlendiği yer ödeme yeri sayılır. Düzenleyenin imzası yanında bulunan yer ödeme yeri sayılır. Buda yok ise bono hükümsüzdür.