Şüphe, kişinin bir olaydan dolayı duyduğu güvensizlik ve emin olamama duygusu olarak yaşanır. Bu duyguyu inanç ve inançsızlık arasında kalmış bir duygu olarak tanımlayabiliriz. İnsanlar bunu bazı hallerde gereksiz ve aşırı yaşanan bir duygu olarak kabul edebilir. Şüphe duygusunu aşırı uçlarda yaşayan kişiler paranoyak ya da kuşkucu olarak adlandırılır. Bu duygu bir yargıdan ya da hükümden önce yaşanan tereddütle birlikte ortaya çıkmaktadır. Bunun nedenleri yaşanan olayın inandırıcılığıyla bağlantılıdır. Bu etki kişiden kişiye değişim göstermektedir. Paranoyak kabul edilen kişiler çoğu hallerde tereddüt yaşamaktadır. Psikologlara göre şüphe kişinin kendi fobisi olduğu görüşünü yansıtır. Şüphe duygusu insanlara göre doğru bilgilere ulaşmak için kullanılan bir araçtır.

Şüphe bir hastalık mıdır?

Psikolojik hastalıkların hastalık olarak görülebilmesi için yaşamı etkisi altına alması ve kişilerin işlevselliğini bozması gerekir. İnsanlar yapıları gereği günlük hayatlarında değişik olaylardan dolayı şüphe duygusunu yaşar. Bu duygular genellikle hayatı etkilemeden yaşanır. Ancak bazı kişilerde bu etkiler geçici olmaz. Düşüncelerinde sürekli olarak kendilerine gelecek zararları, aldatılmaları var ederek, yaşam kalitelerini bozacak düzeyde bir yaşam sürerler. Düşünceleriyle doğru orantılı kanıtları ararlar, bunları şüphe duydukları olaya uydurmaya çalışırlar. Düşüncelerini doğrulayacak öfke duygusunu yaşar, mutsuzluk ve kaygı duyarlar. Bu aşamadan itibaren şüphe yerini psikolojinin hastalık olarak kabul ettiği paranoyaya bırakır. Bu etkilerin önü alınamadığından, toplumda bireylere zarar verici eylemler yaşanmaya başlar. Kişiler şüphelerinin doğru olduğu düşüncesini taşıdığından, tedavi için bir harekette bulunmaz. Bu kişilerin tedavi olması çevresinden gelen etkiler doğrultusunda gerçekleşir. Kişiyi tedavi olması gerektiğine ikna edecek bir yakını varsa, bu zararlı düşüncelerinden kurtulabilir. Paranoya sahibi kişilerin yakınları, şüphelerinin böyle olmadığını anlatırken kişi öfkeye kapılabilir, karşısındakine güvensizlik duygusu içine girebilir. Bu nedenle bu hastaların ikna edilmesi için çaba gösterilmeden, tedavi olmaları konusunda ikna edilmesi sağlanmalıdır. Paranoya yaşayan kişilerin bunu daha ileriye götürmesine izin vermeden, tedavi olmaları sağlanmalıdır.

Şüphe ve paranoyadan kurtulmak için ne yapılmalıdır?

Bu etkileri aşmak için öncelikle bir sorunun varlığı kabul edilmelidir. Kendinizin düşüncelerine ve davranışlarınıza değer vermeniz ve bunları telafi etmek için çaba göstermeniz gerekir. Bunu sağlamak için başkalarıyla kendinizi eşit olarak görmeniz gerekir. Bu davranış size başka insanlardan şüphe duymamanızı sağlayacaktır. Düşüncelerinizde yaşattığınız şüphelerin doğruluğunu öğrenmeye çalışmak etkili bir davranış olacaktır. Şüpheli düşüncelerinizi doğrulayacak cevapları bulabilmek için kendinizi sorgulamanız gerekir. Duyduğunuz ve öğrendiğiniz konuların yalan ya da doğru olduğu konusunda araştırma yapmalı, bunlara ne derece güveneceğinizi değerlendirmeli, olmayan konulara varmış gibi değer vermemeli, insanları yaşamınıza alma konusunda şüpheci olmamalısınız. Kendinizi yöneten birilerinin olup olmadığını, tavırlarınızın başkaları tarafından ne derece desteklendiğini, bu kişilere ön yargıyla yaklaşıp yaklaşmadığınızı sorgulamalısınız. Bu düşünce ve davranışlar çocukluk döneminde yaşanan travmalardan ya da çevresel etkilerden dolayı oluşmuş olabilir. Kişiler kendisini koruma yolu olarak şüphe etmeyi uygun gördüğünden, başkalarının kendisine yaklaşmasına izin vermez. Bu etkilerden kurtulmak için kişiler profesyonel destek almalıdır. Kendinizde olan güven eksikliğini karşınızdakini dinleyerek, tarafsız olarak ve sabırlı davranarak aşabilirsiniz.