YÖK (Yüksek Öğretim Kurulu) Dokümantasyon Merkezi'nden bilgisayar aracılığıyla aldığımız bilgiye göre, Gevşeme Terapisi (Relaxation Therapy) ile ilgili olarak 1989 yılı sonu itibariyle 1860'a yakın yayın yapılmıştır. Bu durum bile Gevşeme Tekniklerinin psikolojik danışma ve psikoterapi alanında önemli bir yer tuttuğunu göstermektedir.

Bugün bir çok araştırmada bu uygulamalı gevşeme (AR) tekniklerinden yararlanıldığı görülmektedir. Marjolijn (1986), migrenli hastalarda stresle başa çıkma eğitimi (stress coping traning) ve gevşeme tekniklerinin etkilerini arkadaşlarıyla birlikte incelemiştir. Bilindiği üzere stresin, migren türü başağrılarına sebep olduğu kabul edilmektedir. Araştırma sonucunda, gevşeme tekniklerinin ve stresle başa çıkma tekniklerinin stresin ve strese bağlı olarak ortaya çıkan baş ağrılarının - azaltılmasında anlamlı olarak etkili olduğu bulunmuştur.

Başka bir çalışmada Murphy ve Sorenson (1988), stresle başa çıkma eğitimi öncesi ve sonrasındaki işçi davranışlarını incelemişlerdir. Stresle başa çıkma eğitimlerinin amacı, işçileri stresin doğası, nedenleri ve etkileri üzerinde eğitmek, stres semptomlarının tanınmasını ve gevşeme teknikleri üzerinde bilinçlenmelerini sağlamaktır. Sonuçlar göstermiştir ki, "Bio feed-back"siz gevşeme eğitimi alan işçilerin stresleri ve işe devamsızlıkları azalmış; ise katılımları bu eğitimleri almayan işçilere kıyasla anlamlı olarak artmıştır.

Yine Roth ve Holmez (1987), stresli yaşam olaylarından kaynaklanan bedensel ve psikolojik sağlıkla ilgili olarak gevşeme eğitiminin ve aerobik eğitiminin etkilerini incelemişlerdir. Beş haftalık uygulama sonucu Gevşeme Eğitimi grubundaki deneklerin aldıkları eğitimin sonucunda yaşam streslerinin önemli ölçüde azaldığı görülmüştür. Aeorobik eğitiminin de stresi azaltmada etkili olduğu gözlenmiştir.

Çeşitli stres yönetme stratejileri (Hipnoz, Aşamalı Gevşeme)nin etkililiği üzerine yapılan bir araştırmada, Pekala, Forbes ve Contrisciana (1988-1989), bu tür tekniklerin deneklerin stres düzeylerini düşürdüğünü belirtmektedirler.

Leserman, Stuart, Mamish ve Bcnson (1989), 47-80 yaşlarındaki kalp hastalarına gevşeme tekniklerini uygulamaları sonucu hastaların gerginlik ve kızgınlık durumlarının azaldığım; Sandrock ve James (1989) ise müzik destekli gevşeme eğitiminin anksiyete, depresyon ve stres düzeyinin düşürülmesinde etkili olduğunu bildirmektedirler.

Michuth, Blanchard ve Rosenblum (1989), Gilles de la Tourette sendromlu bir grup beyaz erkeğin distres düzeylerinin azaltılmasında gevşeme tekniklerinin etkili olduğunu; Parrott (1990) ise 7-9 yaşlarındaki 10 hiperaktif çocuktan 8'inde kasların gevşemesi, gerginlik ve stres düzeylerinin azalması bakımından gevşeme tekniklerinin etkili olduğunu belirtmektedirler.

Gevşeme tekniklerinden, sadece stresi azaltmada değil ve aynı zamanda başka rahatsızlıklarla başa çıkmada da yararlanılmaktadır.

Grady ve arkadaşları (1986), Jhonston ve arkadaşları (1986), Lagrone ve arkadaşlar (1988), Lehnert ve arkadaşları (1987) ileri hipertansiyonun iyileştirilmesinde gevşeme tekniklerinin etkililiğini göstermişlerdir. Agres ve arkadaşları (1987) ise iş ortamında hipertansiyonlu işçilerle çalışmalar ve gevşeme eğitiminin ilaç tedavisine zayıf tepki veren hipertansiyonlu hastalarda daha çok etkili olduğunu bulmuşlardır.

Blancharda ve arkadaşları (1987), Blanchard (1987), Virgina ve arkadaşları (1987), Wendly ve Smith (1987), gevşeme tekniklerinin ve bio feed-back destekli gevşeme eğitimlerinin çeşitli başağrılarının iyileştirilmesinde etkili olduğunu göstermişlerdir.

McPhail ve Chamove (1989) kronik yaşı 19-55 ve zihin yaşı 3-17 olan zihinsel engelli bireylerin yıkıcı davranışlarının azaltılmasında; Stanton (1989) uyku bozukluğu olanların daha rahat uykuya dalmalarında gevşeme teknikleri (Hypnotic Relaxa-tion)nin etkili olduğunu belirtmektedirler.

Shulimson ve arkadaşları (1986), diabetik ülserin iyileştirilmesinde; Shaw ve Ehrlich (1987) kalın bağırsak nedeniyle kronik ülsere yakalanmış hastaların acı algılan ve acı ile ilgili davranışlarının azaltılmasında gevşeme tekniklerinin etkili olduğunu göstermişlerdir.

Acosta (1987) çeşitli akciğer rahatsızlığı olan hastaların anksiyete düzeylerini azaltmada, nefes alış ve verişinde rahatlamada; Jansson (1986) agorafobik hastaların korkularının azaltılmasında Green ve arkadaşları (1987), bağışıklık sistemindeki antikorların arttırılmasında gevşeme tekniklerinin önemli katkılar sağladığını göstermişlerdir.

Blovvers ve arkadaşları (1987), genel anksiyete ile başa çıkmada; Peniston ve arkadaşları (1986) kronik ağrılı hastalarda depresyonunun iyileştirilmesinde, Malon (1987), egonun güçlenmesi ve çocukluk yıllarından kaynaklanan kendini açma korkularının azaltılmasında, gevşeme tekniklerinin etkisini göstermişlerdir. Goldfard ve arkadaşları (1987), anoraxia nevrozun iyileştirilmesinde; Carey ve Burish (1987), kanserli hastaların kalp atışı, tansiyon, bulantı, nabız, anksiyete konularında daha iyi duruma gelmelerinde; gevşeme eğitimini önemini ortaya koymuşlardır. Deffenbacher ve arkadaşları (1988), kızgınlığın ifade edilmesi ve iyileştirilmesinde; Fecteau ve Boyne (1987), Huntington hastalarının dinlenmesi ve istem dışı hareketlerini kontrol altına almalarında, Kalp atışlarının düzenlenmesinde; gevşeme tekniklerinin önemli olduğu belirtmektedirler.

NE YAPMALI?

Birey, stresle başa çıkmak istiyorsa, içinde bulunduğu stres düzeyi belirlenmelidir. Stres düzeyi, "Stres Testi" veya "Stres Düzeyini Belirleme Testi" aracılığıyla belirlenebilir. Bunun için bir Danışma Psikologuna başvurulabilir. Eğer bireyin stres düzeyi yüksek bulunmuşsa veya birey kendisini streste hissediyorsa rahatlaması, gevşemesi (relaxation) gerekmektedir (Baltaş ve Baltaş, 1988).

Öncelikle gevşeme uygulamasının nasıl yapıldığını öğrenmek gerekmektedir. Bunun için de bir danışma psikologu veya terapiste "Danışman" olarak başvurulabilir. Danışman, danışana dinlenme uygulamasının nasıl yapılacağını açıklayan bir-iki sayfalık bir metin verebilir. Danışan, bu metni izleyerek gevşeme uygulamasını öğrenebilir. Anlamadığı ya da kafasına takılan yerleri danışmanına sorabilir. Danışman, danışanın gevşeme uygulamasını anlayıp anlamadığını test etmek amacıyla ona bazı sorular sorabilir. Hatta -en iyisi- kendisi bir örnek uygulama sunabilir (Öst, 1986).

Eğer birey, bir danışma psikologu veya bir terapiste gitmek istemezse, çeşitli kaynaklardan gevşeme tekniklerinin nasıl uygulandığını öğrenmesi ve gevşeme (relaxation) becerisini kazanması gerekir.

İbrahim Yıldırım