Sözlü Edebiyat Nedir.

Sözlü Edebiyat Türklerin henüz yazıyı kullanmadıkları dönemdeki edebiyattır. Bu dönem edebiyatı sözlü olarak üretilmiş ve kulaktan kulağa yayılarak varlığını sürdürmüştür. Bu dönemde edebiyatımızı Şamanizm Maniheizm Budizm gibi dinler etkilemiştir.

İslamiyet öncesi Türk edebiyatı M.Ö. 4000'li 3000'li yıllardan başlayarak Türklerin İslamiyeti kabul ettiği XI. yüzyıl ortalarına kadar sürer. Bu uzun dönemin KökTürkler'e ait yazılı anıtların ortaya konduğu M.S. VI. yüzyıla kadar olan bölümü sözlü edebiyat dönemi olarak adlandırılır.

Bilindiği gibi söz yazıdan öncedir. Böyle olunca da yazılı edebiyat ürünlerinden önce sözlü edebiyat ürünlerinin oluştuğu ortadadır. Bütün ulusların edebiyatında olduğu gibi Türklerin edebiyatında da sözlü edebiyatın doğuşu dinsel temellere dayanır. Sözlü edebiyat ürünleridaha yazının bulunmadığı dönemlerde dinsel törenlerde üretilmeye başlanmış kuşaktan kuşağa aktarılarak yaşatılmıştır.

Edebiyat türleri içinde ilk doğan tür olan şiir sözlü edebiyatın anlatımında önemli bir rol oynar. İslamiyet öncesi Türk edebiyatında da şiirin önemli bir yeri vardır.

Sözlü Dönemin Özellikleri

1. "Kopuz" adı verilen sazla dile getirilmiştir.
2. Ölçü olarak ulusal ölçümüz olan "hece ölçüsü" kullanılmıştır.
3. Nazım birimi "dörtlük"tür.
4. Dönemine göre arı bir dili vardır.
5. Dizelere genel olarak yarım uyak hakimdir.
6. Daha çok doğaaşk ve ölüm konuları işlenmiştir.
7. Bu döneme yönelik elimizdeki en eski kaynak Kaşgarlı Mahmut'un "Divan-ı Lügat-it Türk" adlı eseridir.

Sözlü Dönemin Ürünleri

1. Koşuk: Sığır denilen sürek avlarında söylenen şirlerdir.Konusu daha çok doğaaşkşavaş ve yiğitliktir.Bu tür daha sonra halk edebiyatında koşma adıyla anılmıştır.
2. Sav: Dönemin özlü sözleridir.Bugünkü atasözlerinin ilk biçimi niteliğindedir.
3. Sagu: "Yuğ" adı verilen ölüm törenlerinde ölen kişinin erdemlerini ve onun ölümünden duyulan hüznü dile getiren şiirlerdir.
4. Destan: Toplumu derinden etkileyen olaylar sonucunda halk arasında kendiliğinden oluşan uzun nazım türüdür.

Eski Türk Şiiri
İslamiyet öncesi Türk şiiri hece ölçüsüyle yazılmıştır. Yedili sekizli onikili ölçülere çok rastlanır. Kafiye önemlidir dize başlarında da kafiye yapılır. Nazım birimi dörtlüktür. İslamiyet öncesi Türk şiirinin dili Öz Türkçedir. Şiirler Türklerin o çağdaki dünya görüşleriniyaşantılarını duygularını düşüncelerini doğal bir dille anlatırlar. Şiirlerde doğa aşkkahramanlık cesaret binicilik at sevgisi askerlik ölüm en çok işlenen konulardır.

Çin kaynaklarında M.Ö. II. yüzyıla ait eski Türk şiir çevirilerine rastlanmaktadır.

İlk Türk Şairleri
İslamiyet öncesindeki Türklerde şairlere baksı kam ozan gibi adlar verilirdi. Kaşgarlı Mahmud'un Divânü Lûgati't Türk adlı eserinde ve Turfan kazılarında ele geçirilen metinlerde adlarına ve şiirlerine rastlanan ilk Türk şairleri Aprın Çor Tigin Çuçu Ki-ki Kül Tarkan Asıg Tutung Pratyaya Şiri Kalun Kayşı Çisuya Tutung'dur.

İlk Türk Şiiri
İslamiyet öncesi Türk şiirinin şairi bilinen ilk örneklerini Uygurlar'da bulmaktayız. Aprın Çor Tigin'in yazdığı "Bir Aşk Şiiri" adlı ilk Türk şiirinin son parçasının aslı ve çevirisi şöyledir:

Eski Türkçe İle
Türkiye Türkçesi İle

Yaruk tengriler yarlıkazun
Yavaşım birle
Yakışıpan adrılmalım
Küçlüg biriştiler küç birzün
Közi karam birle
Külüşügin oluralım. Nurlu tanrılar buyursun
Yumuşak huylum ile
Birleşip bir daha ayrılmayalım
Güçlü peygamberler güç versin
Kara gözlüm ile
Gülüşerek yaşayalım.

Benzer Konular
	Konu Başlığı	Başlatan	Yanıtlar	Görüntü	Son Mesaj
	Sözlü Geyik Muhabbeti	Sahin07	5	1877	Nisan 29, 2008, 06:51:22 ÖS Gönderen : xxRuzqaRxx
	Atatürk'ün Sözlü Atatürk Köşesi	HaYaL	1	1533	Haziran 20, 2008, 06:38:24 ÖS Gönderen : Musty*
	İslamiyet Öncesi Sözlü Edebiyat Dönemi Edebiyat	[MasaL]	0	858	Ağustos 04, 2008, 04:27:18 ÖS Gönderen : [MasaL]
	Sözlü Tarih Nedir? Sözlü Tarih Hakkında Dünya Tarihi	Asortik Hatun	0	885	Mayıs 22, 2013, 11:35:23 ÖS Gönderen : Asortik Hatun
	Islamiyetten Önce Sözlü Edebiyat Ürünleri Edebiyat	imge34	1	817	Ağustos 28, 2013, 04:08:20 ÖÖ Gönderen : kitapkurdu11