Sigaraya Karşı Korumasız Mıyız

Dünya Sağlık Örgütü dünya nüfusunun sadece yüzde 5'inin sigaraya karşı hukuki olarak gerçek anlamda korunduğu belirtiliyor.

Tütün kullanımı üzerine bir rapor yayınlanan Dünya Sağlık Örgütü, her yıl beş milyon kişinin sigara nedeniyle hayatını kaybettiğini açıkladı. Dünya ülkelerinin daha sıkı önlemler almaması halinde durumun daha da vahim bir hal alacağını uyarısında bulunan DSÖ, dünya nüfusunun yüzde 95'inin hukuki açıdan sigarayı yasaklama konusunda yetersiz ya da korumasız olduğuna dikkat çekti.

Dünya genelinde çeşitli ülkelerin sigaranın daha fazla kullanımını önleme konusundaki uygulamalarına yer verilen raporda, dünya nüfusunun sadece yüzde 5'inin sigaraya karşı hukuki olarak gerçek anlamda korunduğu belirtiliyor.

DSÖ, geçtiğimiz yıl açıkladığı önlem raporunda, sigara kullanımını önlemek ve insanları bu tehlikeden korumak için bazı uygulamaların yerine getirilmesi gerektiğini açıklamıştı. DSÖ, bu anlamda tütün üretimi ve satışına konulan verginin artırılması, tütün içerikli reklamların yasaklanması ve insanların hukuki olarak korunması gibi uygulamaların zaruri olduğunu duyurmuştu.

“DSÖ politikaları etkileyici değil”

İnsanların tütünün zararları konusunda daha fazla bilgilendirilmeleri gerektiğini düşünen DSÖ Direktörü Douglas Bettcher, "Bu insanlardan sorumlu olan hükümetlerin de DSÖ'nün taleplerini yerine getirmeleri gerekir" diyor.

Ancak uzmanlar DSÖ'nün sigara kullanımını önleme konusundaki çalışmalarının yeteri derecede etkileyici olmadığı görüşünde. DSÖ'nün bu alandaki çalışmalarını yetersiz gören Demokrasi Enstitüsü uzmanı Patrick Basham, "DSÖ'nün politikaları delilden çok umut ve niyet üzerine kurulu” diyor. Öte yandan Türkiye de sigaraya karşı alınan önlemler çerçevesinde kapalı alanlarda sigara yasağı uygulamasını başlatmıştı.

Kamuda sigara yasağını ihlal iddiaları

Türkiye'de 19 Mayıs 2008'de yürürlüğe giren kapalı alanlarda sigara yasağının çeşitli kamu kuruluşlarında ihlal edildiğine yönelik Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu'na (TAPDK), çok sayıda şikayet iletildi.

Edinilen bilgiye göre, hastane ve yasağı takiple görevli belediyelerin de aralarında bulunduğu çeşitli kamu kuruluşlarının sigara yasağını ihlal ettiği yolunda TAPDK'ya bildirimde bulunuldu.

Aynı şekilde, özel sektör tarafından işletilen hava limanlarındaki restoranlarda da yasağın uygulanması konusunda ciddi sıkıntı yaşandığı ifade edildi.
Yasak ihlalleri Türkiye ile Dünya Sağlık Örgütü'nün değerlendirme toplantılarında da gündeme geldi. Toplantılarda, yasak konusunda kamu kuruluşlarında ciddi bir sıkıntının var olduğu, sigara yasağına uymayanlara verilecek cezaları kimin keseceği konusunda da tereddütler bulunduğu ortaya kondu.

Yasak toplantısında, yasak uyarısı
Bu arada Dünya Sağlık Örgütü'nün Türkiye'deki sigara yasağı uygulamasını yerinde incelemek amacıyla Türkiye'de geçen ay yaptığı ziyaret sırasında, traji komik bir olay yaşandı.

Edinilen bilgiye göre, heyet üyeleri temasları kapsamında Maliye Bakanlığı'na da bir ziyarette bulundu. Ziyaret sırasında, bir Maliye bürokratı hemen sigarasını yakınca, heyet üyeleri arasında kısa bir şaşkınlık yaşandı.

Kanun gereği, kapalı alanlarda sigara içilmesinin yasak olduğuna dikkat çeken bir heyet üyesi, bürokrata, ''Burada yasak yok mu? Nasıl sigara içiliyor?'' diye sordu. Bu durum üzerine, Maliye bürokratı sigarasını söndürürken, heyet üyeleri de yaşadıkları bu olayı ilgili kuruluşlara aktardı.

"İhlallere hemen karşılık verilmeli"
Öte yandan, Sağlık Bakanlığı Tütün Kontrolü Ulusal Komite Üyesi ve Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nazmi Bilir de sigara yasağının başarılı olabilmesi için, ihlallere hemen karşılık verilmesi gerektiğini belirtti.

19 Mayıs 2008 tarihinde yürürlüğe giren kapalı alanlarda sigara yasağının ilk günlerinde, yasağa daha fazla riayet edildiğini, ancak zaman içerisinde ihlallerin arttığını kaydeden Bilir, ''Bugün alış veriş merkezine gidiyorsunuz, sigara içilmesi yasak ama içiliyor, taksiye biniyorsunuz, yasak ama içiliyor, binaya giriyorsunuz yasak ama içiliyor. Bunun temeli denetim yetersizliği. İhlaller yapıldığında karşılık görmüyor'' dedi.

Dünya Sağlık Örgütü temsilcilerinin de aynı tespitlerde bulunduğunu kaydeden Bilir, şöyle devam etti: ''Gelen yabancı heyetten birisi anlattı. Ankara'da kaldığı otelden dolaşmak için çıkmış, Karum Alış Veriş Merkezi'ne girmiş. Bana (alt kattaki kafelerde sigara içiliyor) dedi. 19 Mayıs'ı takip eden günlerde buralarda içilmiyordu. Ama aradan bir müddet geçti, içilmeye başladı. İlk ihlalde de karşılık görmedi, ikincide de, üçüncüde de görmedi. Bu şekilde ihlaller arttı. Bunun ardından diğer alış veriş merkezlerinde de ihlaller başladı. Birinci ihlalde karşılık görseydi, zincir şekilde öbürlerini de kontrol etmiş
olurdunuz.

“Siz nasıl başardınız?”
Görüşmeler sırasında ABD'den gelen bir temsilciye “Orada nasıl başarılı oldunuz” diye soruldu. Verdiği cevap çok netti: “İlk ihlalde karşılık verildi.” Zaten ilk ihlalde karşılık verilmeyince, ikincisi, üçüncüsü, beşincisi geliyor.

Sigara içilen bir taksiye ceza yazılsa ki ağır bir cezası var, örnek ceza olur, bütün taksiler anında hizaya girer. İhlal olduğunda, başlangıçta önlem alınır ve tepki gösterilirse, olay orada kontrol edilir ve etkisi zincirleme yayılır.''

Bilir, restoran, kafe ve kahvehanelerdeki sigara yasağının 19 Temmuz 2009'da uygulamaya konulacağına da dikkat çekerek, yasağın bu alanlarda da devreye girmesi ile birlikte aykırılıklara daha fazla tepki gösterilmesi gerektiğini ifade etti. Bilir, bu şekilde yasak konusunda çok daha olumlu netice alınacağını sözlerine ekledi.