Seyahat Hastalıkları Ve Tatilciler Için Sağlık Önerileri

Okulların kapanış zili çaldı, şimdi tatil zamanı. Ancak uzak ya da yakın her türlü seyahat bazı sağlık sorunlarını da beraberinde getiriyor. Önlem alarak riski en aza indirmek ise sizin elinizde.

Anadolu Sağlık Merkezi Seyahat Hastalıkları Kliniği’nden Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Elif Hakko, keyifli ve sağlıklı bir tatil geçirebilmek için yapılması gerekenleri anlattı.

Tatile çıkmadan önce başınıza gelebilecek tehlikeleri önlemek için Seyahat Hastalıkları Klinikleri’ne uğramakta fayda var. Bu kliniklerde öncelikle seyahat edilecek bölgenin riskleri belirlenip kişiye özel önlemler alıyor. Hangi aşıların yapılacağı, sıtmaya karşı nasıl bir koruma sağlanacağı, turist ishali olursa neler yapılması gerektiği, diğer tehlikelerden nasıl koruyanabileceği anlatılıyor. Kişinin kronik hastalığı, örneğin diyabeti varsa, saat farkının olduğu ülkeye yapılan seyahatte, insülin dozlarını ve beslenmesini nasıl ayarlayacağı belirleniyor. Gideceği ülkede başvurabileceği sağlık kuruluşları tespit ediliyor. Yabancı dili yoksa o bölgedeki Türk doktorlarla temasa geçmesi sağlanıyor. Yurt dışına seyahat edilecekse mutlaka bir sağlık sigortası yaptırılmalı. Kişiler seyahatten döndükten hemen sonra ateşli hastalık ya da ishal geçirirlerse, bunların da seyahatle ilgili olabileceğini düşünerek doktora başvurmalı.

AŞILARINIZI VE KONTROLLERİ YAPTIRMADAN GİTMEYİN
Seyahat hastalıklarından korunmanın en önemli yolu aşılar. Aşıların seçilmesi seyahat edilecek ülkeye, kişinin bağışıklık durumuna, aşının kendisinin göstereceği yan etkilere göre yapılıyor. Ayrıca gittiğimiz yerde yediklerimize ve içtiklerimize dikkat etmek, sinek ve böceklerin çok olduğu yerde olabildiğince kapalı giysiler giymek, sinek kovucu spreyler kullanmak, elleri sık sık yıkamak, temizliğinden emin olmadığımız yerlerde yemek yememek, musluk suyu içmemek, dövme, akupunktur ve piercing yaptırmamak da hastalıklardan korunmak için çok önemli.

KALKIŞ VE İNİŞLERDE BEBEĞİNİZİ EMZİRİN
Uzun uçuşlarda kabin basıncı yükseldiği ve nem oranı düştüğü için solunum derinleşip sıklaşıyor. Sonuçta kan kalbe geri dönemiyor ve bu bacak damarlarında tıkanmalara neden olabiliyor. Bu nedenle uzun uçuşlarda tıkanmaları önlemek için ara ara uçak içinde yürümek ve doktor önerisiyle kan sulandırıcılar almak gerekebilir. Basınçtan en çok etkilenen organların başında kulaklar geliyor. Basınç kulak zarında delinmelere neden olabilir. Bunu önlemek için ciklet çiğnenebilir, esneme yararlıdır. Çocuklara bir şeyler içirebilir. Bebekler kalkış ve inişlerde emzirilebilir.

Tatilde riskleri belirleyen en önemli faktör gidilecek ülke ve o ülke içinde de özellikle gezilecek yerler. (kırsal, kentsel alan). İş seyahatlerinde risk daha azken, turistik gezilerde artar. Bebekler, çocuklar ve yaşlılar seyahatler sırasında kapılan enfeksiyonlara daha açıktır. Kronik hastalığı olan kişiler (şeker, kalp, kanser gibi) risk grubuna dahildir. Aynı şekilde gebe kadınlar da diğer kişilere göre daha fazla risk taşır.

CİNSEL İLİŞKİDE PREZERVATİF KULLANILMALI
Turistlerin yüzde 19-26’sı seyahatlerinde yeni bir cinsel partnerle seks yaptıklarını ifade ediyor. Cinsel temasla bulaşan hastalıkların en önemlisi AIDS. Ve tabii bel soğukluğu, hepatit B ve diğerleri... Bunların içinde sadece hepatit B’den aşı ile korunulur. Tek korunma yöntemi ise prezervatif kullanımı olmasına rağmen kullanım oranı ise sadece yüzde 25. Para karşılığında seks yapanlar, AIDS ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından risk taşıyor. Bu nedenle prezervatif kullanılmalı. Ancak bununla bile yüzde 3-5 yırtılma ve dökülme nedeniyle risk var.

SITMA VE SARI HUMMAYA DİKKAT
Seyahat sırasında en sık karşılaşılan hastalıklar, virüs, bakteri ya da parazit enfeksiyonları... Enfeksiyonlar, seyahat edilen bölgeye göre değişiklik göstermesine rağmen en sık turist ishali, sıtma, sarı humma, kolera, hepatit A ve B, tifo, zatürre ve griple karşılaşılıyor. Bunların yanında güneş yanıkları ve güneş çarpması, gidilen bölgenin ekolojik yapısına bağlı olarak gelişen alerjik deri enfeksiyonları, kıtalararası yapılan yolculukta saat farkından dolayı yaşanan uyku bozuklukları (jet-lag), uzun yolculuklarda hareketsiz kalmaktan dolayı “economy class sendromu” adı verilen ve ölümle sonuçlanabilen pıhtılaşma bozuklukları da seyahat hastalıkları arasında sayılıyor.

Valizinizde mutlaka bulunması gerekenler
Sürekli kullanılan ilaçların reçetesi ve ilaçlar
Sıtma ilaçları Antibiyotik (doktor önerisine göre), Dekonjestan ve antihistaminik ilaçlar Ağrı kesiciler Aspirin Kortizonlu krem, mantar kremi Sinek kovucular Güneş kremleri Dijital termometre İlk yardım gereçleri Alkol bazlı el dezenfektanları ve mendiller Suni gözyaşı Prezervatif

Araç tutmalarına karşı en etkili ve kolay çözümler
Yaz tatili geldi ama sevinemiyorum. Eşim seyahat etmek isteyecek ama beni araba tutuyor. Hastalanmadan nasıl yolculuk yaparım? Pınar M./İstanbul
Taşıt tutması ya da diğer adıyla 'hareket hastalığı' yaz tatiline çıkmak isteyenleri yakından ilgilendiren bir sağlık sorunu. Burada bilmeniz gereken; yaz tatiline çıkarken tercih ettiğiniz ulaşım aracı ister araba, ister deniz taşıtı ya da uçak olsun hareket hastalığına tutulabileceğinizdir.

ÖNLERİ SEÇİN!
Ne kadar sık seyahat ederseniz, bu duruma o kadar alışıp rahatlayacağınızı da bilmelisiniz. İşte bu konuda işinize yarayacak tavsiyeler:

Taşıt hareketi durduğunda şikayetler azalır.
Önceden ne kadar doğru bir seyahat planı yaparsanız, tatilinize o kadar rahat başlarsınız. Eğer gemi veya tekneyle seyahat edecekseniz ön veya orta kamaraları seçmelisiniz.
Uçakta yerinizi kanat üstü veya kanatların ön kısmında ayırtmalısınız. Uçağa binince havalandırmayı yüzünüze doğru ayarlamanız sizi rahatlatacaktır.

KİTAP OKUMAMALISINIZ!
Trende yüzünüz ön tarafa gelecek şekilde, ön kısımlarda ve pencere yanına oturmalısınız.
Araba seyahatlerinde ön koltuklarda oturun.
Hareket eden taşıt sizi rahatsız ediyorsa, ufuk çizgisine ya da uzakta, hareketliliği az bir yere odaklanın.
Seyahat sırasında kitap okumamalı, sigara içmemelisiniz.
Baharatlı ve aşırı yağlı yiyecekler ile alkol alımı, yolculuk sırasında midenizi rahatsız edecektir.
Seyahate çıkmadan önce ve mola yerlerinde aşırı yemek yememeye özen göstermelisiniz.
Aldığınız bütün önlemlere rağmen her seyahatinizde rahatsızlık hissediyorsanız mutlaka doktorunuza danışmalısınız. Doktorunuz size hareket hastalığı için kullanılan ilaç veya bantlardan tavsiye edebilir.

Tatilcilere uyarılar...
Denizde veya havuzda boğulma vakalarının çok sık yaşandığı yaz aylarında, iyi yüzme bilenlerin, tanımadıkları yerlerde dalga, akıntı ve girdaba kapılabilecekleri, ayrıca kramp girmesi sonucu boğulma tehlikesi geçirebilecekleri belirtildi. Böcek sokmalarına karşı uyarılan tatilcilere, böceklerin insanlar için hayatı tehdit edici bir başka sorun olduğu yönünde bilgiler verildi. Tatilcilere, "Nabzın alınamaması ve kan basıncının düşmesi, bilinç bulanıklığı ve kalp durması, hayatı tehdit eden bulgular arasında yer alıyor. Akrep sokmaları, tansiyon yükselmesi ve kas spazmları gibi ciddi reaksiyonlara sebep olabiliyor. Güneş çarpması ise kızgın güneş altında uzun süre kalanlarda ve daha çok çocuklarda görülüyor" şeklinde tavsiyelerde bulunuldu.

Konuya ilişkin bir açıklama yapan Uzm. Dr. Hasan Aslan, suda boğulmanın, yaz aylarında çok sık görülen bir kazayla ölüm sebebi olduğuna dikkat çekerek, iyi yüzme bilenlerin de tanımadıkları bölgelerde yüzerken dalga, akıntı, girdap ve kramp girmesi gibi sebeplerle boğulma tehlikesiyle karşılaşabileceği uyarısında bulundu. Kişi yüzme bilmiyorsa veya tecrübesizse su kanalları, göletler ve havuzlarda boğulabileceğini vurgulayan Uzm. Dr. Aslan, küçük çocukların deniz kıyısında, suyun derin olmadığı yerlerde kolayca bu tehlikeyle karşı karşıya kalabileceğini belirtti.

Denizde veya başka yerde, boğulmak üzere olan birinin yardımına giderken, suya atladıktan sonra kazazedeye doğru yüzülmesi gerektiğini ifade eden Aslan, "Amacınız, hiç vakit kaybetmeden onu sudan çıkarmak olmalı. Sudan çıkardıktan sonra, bilinci yerindeyse ve solunum güçlüğü yoksa onu sakinleştirip ısıtın. Kazazede baygın olmakla birlikte solunumu varsa, kendisini yan yatırın, bu sayede, yuttuğu su dışarı çıkabilir ve suyun akciğerlere gitmesi önlenebilir. Ağızdan ağza suni solunum yapılırken, göğüs kafesine düzenli aralıklarla bastırılarak kalp masajı uygulanır. Ancak kalp masajı, sadece kalp atımı ve nabız alınmadığı hallerde yapılmalıdır. Boğulan kişi, akciğerlerinde suyun yol açtığı hasarı değerlendirmek amacıyla mutlaka hastaneye kaldırılmalı ve 48 saat süreyle kontrol altında tutulmalıdır" dedi.

Böcek sokmaları
Böcek sokmalarının, özellikle yaz ve sonbahar başlarında tarlada çalışan, tatil ve piknik yapan insanlar için keyif kaçırıcı bazen de hayatı tehdit edici bir sorun olduğunu kaydeden Uzm. Dr. Aslan, "Böcek sokması olan bölgeden uzakta şişme, kızartı, ürtiker, kaşıntı, kolik şeklinde karın ağrısı, kusma, ishal, göğüste sıkışma hissi, nefes almada zorluk, hırıltılı solunum, at sesi (larinks ödemi bulgusu), dilde şişme olabilir. Bu bulgular, ciddi alerjik reaksiyon ve anafilaksi bulgularıdır ve birkaç dakika içinde ortaya çıkar. Nabzın alınamaması ve kan basıncının düşmesi, bilinç bulanıklığı ve kalp durması, hayatı tehdit eden bulgulardır" diye konuştu.

Aslan, karıncayla sokulmadan 30-60 dakika sonra yerel kaşıntı ve küçük su toplamış kabarcık (vezikül) ortaya çıktığını bildirerek, "Bunu 8-24 saat sonra püstül oluşumu izler. Karınca sokmasından sonra ikincil enfeksiyonlara engel olmak için bol su ve sabunla yıkanmalı, içi su dolu kabarcık sıkılmamalıdır. Topikal steroidli merhemler ve ağızdan H1 antihistaminikler kaşıntıyı azaltmak için kullanılabilir" değerlendirmesini yaptı.

Akrep sokmalarında da yara üzerine konan küçük bir buz parçasının ağrıyı azaltabileceğini söyleyen Uzm. Dr. Aslan, "Yara temizlendikten sonra üzerine kortizonlu veya antihistaminik merhemler sürülebilir. Akrep sokmaları, tansiyon yükselmesi ve kas spazmları gibi ciddi reaksiyonlara sebep olabileceği için mutlaka bir sağlık merkezine başvurulmalıdır. Ağır vakalarda akrep panzehiri (antiskorpiyonik serum) uygulanabilir. Zehirli yılan sokmalarında da, sokulan kısım kalp seviyesinin altında tutularak hasta en yakındaki sağlık merkezine götürülmelidir" diye konuştu.

Uzm. Dr. Hasan Aslan, güneş çarpmasının ise kızgın güneş altında uzun süre kalanlarda ve daha çok çocuklarda görülen bir yaz hastalığı olduğunu hatırlatarak, "Şiddetli baş ağrısı, bulantı, kusma ve yüksek ateşle kendini gösterir. Hasta serin bir yere götürülmeli, vücudu sıkan giysiler çıkarılmalı, başına soğuk kompres veya buz torbası konulmalıdır. Ateş çok yüksekse, vücut ıslak bir çarşafla sarılmalı, hasta havadar bir yerde tutulmalı ve serin bir cankurtaranla hastaneye taşınmalıdır" ifadelerini kullandı.