 |
|
|
İntihar Kulübü, Robert Louis Stevenson’ın en ilginç romanlarından. Bir grup üniversite öğrencisinin bir araya gelip ‘intihar kulübü’ kurmalarının hikayesini anlatan roman, Dövüş Kulübü kitabına da ilham kaynağı olmuştu.
"Erdemli olmanın ilk şartı,” demişti Gustave Flaubert, “burjuvalardan nefret etmektir.” Burjuva derken kastettiği, on dokuzuncu yüzyılda üretim ve satış gücüyle buna bağlı burjuva kültürünün yayıldığı sahayı olağanüstü biçimde artırıp genişleten, egemenliğini kesin biçimde sağlayan ve şimdi de alt sınıflardan kendilerini taklit eden kişiler yaratmasını bekleyen üst orta sınıf ve onun topluma yaydığı hayat anlayışıydı.
Hayatın telos’unun (amacının) maddi zenginlik birikimi yapmak olduğunu vaaz eden burjuva ideolojisine karşı geliştirilen dinî ve seküler tepkiler arasında, nihilizmin özel bir yeri vardır. Flaubert’in son yıllarında Avrupa’da gittikçe yükselen nihilist terörün uygulayıcıları, halklar üzerinde baskı kuran gaddar yöneticileri öldürmek için kendi hayatlarını da feda etmeye hazırdılar. İngiliz edebiyatının Viktoryen dönemin sonlarında yazan romancılarında bu nihilist teröristlere karşı hep büyük bir ilgi vardı. Joseph Conrad, Batılı Gözler Altında ve Gizli Ajan gibi en ‘kozmopolit’ kitaplarını nihilist teröristlerin çevrelerine yaydığı merak uyandıran, heyecan verici havayı arkasına alarak yazmıştı. Conrad’dan yedi sene önce doğup çok genç yaşta, 44’üncü yılında, beyin kanaması geçirip ölen Robert Louis Stevenson’ın da Avrupa’da yükselen nihilizme ilgisi büyüktü.
Burjuva toplumunun karşısında
Doktor Jekyll’ın özel bir karışım vasıtasıyla dönüştüğü Bay Hyde, burjuva adab-ı muaşeretinin kısıtlayıcı dünyasından ölesiye sıkılmış bir anarşisttir. Oturmasını kalkmasını, nasıl dost ağırlayıp mektup yazılacağını iyi bilen Jekyll, burjuva adab-ı muaşeretinin kurallarını takip ettiği için medeni biri olarak görülür ve bu kuralların tam tersi davranışlarda bulunduğu vakit, hemen barbar ilan edilir. 1878 yılında on dokuzuncu yüzyılın en önemli dergilerinden -Bir İngiliz Afyonkeşin İtirafları da ilk burada tefrika edilmiştir- London Magazine’de çıkan üç farklı hikayenin bir araya geldiği İntihar Kulübü’nde de kendilerini yok etme isteğiyle bir araya gelmiş bir grup insan, intihar kulübü dedikleri bir mekanda, kötücül bir adamın başkanlığında toplanırlar. Stevenson için de, Conrad için olduğu gibi, nihilist topluluklar burjuva topluma zarar vermeye ant içmiş kişilerin oluşturdukları kötülük alanlarıdır -merak uyandırmaları ve toplumu sarsmaları, yazarlara heyecanlı maceralar yazma imkanı verir, ama geç Viktoryen dönem yazarları böyle kulüpleri ‘destekleyecek’ cesarete pek çok sebep yüzünden sahip değillerdi.
Solcu anarşizm, bu dönemde hâlâ pek çok kişi tarafından aptalca bir isyancılık olarak görülüyor ve felsefi kökenleri az kişi tarafından biliniyordu. Ama Stevenson gibi entelektüel bir yazarın ölüme meyilli radikalizmle arasına mesafe koymasının asıl sebebi, insan psikolojisinin dengeleri üzerine kendince ulaştığı bir anlayıştı. Stevenson’un yazdığı maceralar, hem bireyin hem de toplumun psikolojik tutarsızlıklarını, nevrozlarını ve yeniden dengeye ulaşma çabalarını yansıtıyordu: İntihara meyilli karakterin bir macera hikayesindeki işlevinin ötesinde sahip olduğu özel önem de buydu.
Kendi olmamak isteyen ya da hiç var olmak istemeyen karakterler Stevenson için tek tek insanlar kadar toplumun yaşadığı krizin de yansımalarıydı. Ve bir liberal olarak Stevenson, yazarlığı bu krizleri yansıtan bir iş olarak görüyordu, destekleyen değil. Tefrika ettiği hikayelerinde bir heyecan unsuru olarak Stevenson İntihar Kulübü’ndeki bu tür eksantrikleri çok kullandı.
Bohemya’dan Prens Florizel’le ahbabı Albay Geraldine, günlerden bir gün Londra’da çevresindekilere bedavaya turta dağıtan bir adamla karşılaşırlar. Bir nevi Alis tavşanı olan bu karakterin izinden giderek ulaştıkları İntihar Kulübü, İngiliz ahlakını ayaklar altına alan yapısıyla onlar için bir şer yuvasıdır ve kitap boyunca devam eden hikaye de burayı kapattırıp başkanı yakalatmayı başarıp başaramayacakları üzerinedir. Son mücadelenin bir düello olarak sunulması da bu açıdan ilginç; Doktor Jekyll ve Bay Hyde’da benzer bir mücadele aynı bedenin kendi içinde yaşanıyordu -Britanya’nın ‘politik bedeninin’ kendi içinde- ve karamsar bir şekilde kötücül tarafın yok edilişi, politik bedenin tamamının yok edilmesini gerektiriyordu.
Dövüş Kulübü’ne ilham oldu
Stevenson üzerine yazdığı bir yazıda Vladimir Nabokov, yazarın ölüm anıyla eseri arasında bir bağlantı kurar ve tam beyin kanaması geçirmeden önce Stevenson’un elindeki şarap şişesini yere düşürüp karısına “Ne oldu bana, bu tuhaflık ne, yüzümde bir değişiklik mi var?” demesine dikkat çeker. Bu dönüşüm, insanın bir başka şekle bürünüvermesi, Stevenson için korkunç bir fantezi ve bereketli bir edebiyat malzemesiydi. Onun korkularını gerçek çıkaracak biçimde, nihilist teröristlerden de sonra, 1977 yılında San Francisco’da bir grup üniversite öğrencisi bir araya gelip İntihar Kulübü’nü kurdular. Ama intihar etmektense, bu gençler San Francisco’dakilere eşek şakaları yapıyor, insanları kandırıp metroya çıplak vaziyette binerek toplumda ‘infial’ yaratıyorlardı. İntihar Kulübü’nün takipçisi Kakafoni Topluluğu ise 1986 yılında kuruldu; üyeleri arasında Dövüş Kulübü kitabının yazarı Chuck Palahniuk da vardı. Dövüş Kulübü’nde anlatılan yöntemlerle bu kulübün üyeleri burjuva topluma isyan ettiler.
Bu açıdan bakınca, Dövüş Kulübü’nün kahramanının tıpkı Stevenson’un en ünlü karakteri gibi çift kişilikli olması da çok anlamlı. İntihar Kulübü kitabıyla başlayan edebi döngü, böylece yine bir yıkımla, Dövüş Kulübü’nün anlatıcısının kendini yok edişiyle son buluyo
|
| WwW.WeBCaNaVaRi.NeT | > .::| $ Eğitim & Öğretim $ |::. > Kitaplar Hakkında Bilgi ve Özetler (Moderatörler: WeBCaNaVaRi, mnıl, sanane_61)
Konu: İntihar Kulübünden Dövüş Kulübü’ne
Yazdır
Gelişmiş Arama
Mayıs 31, 2013, 04:23:33 ÖS