Japon heyeti barış antlaşmasını imzalıyor

8 Eylül 1951

Çeşit Barış Antlaşması

İmzalanma 8 Eylül 1951

Yer San Francisco

İmzacı devletler

 ABD

 Japonya

Dilleri İngilizce, Japonca

San Francisco Barış Antlaşması (İngilizce: Treaty of Peace with Japan, Japonca: 日本国との平和条約), II. Dünya Savaşının ardından Müttefik Kuvvetler ile Japonya arasında 8 Eylül 1951’de San Francisco Kaliforniya’da imzalanan antlaşma.[1] 49 ülke arasında imzalanmış ve 28 Nisan 1952 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Antlaşmayla II. Dünya Savaşı resmen sona ermiş, Japonya’nın emperyalist bir güç olarak konumu lağvedilmiştir. Ayrıca antlaşmayla Japonya’nın elindeki müttefik savaş esirlerinin maruz kaldıkları insan hakları ihlallerinden dolayı tazmin edilmeleri karara bağlanmıştır. Bu antlaşmayla beraber Japonya’nın ABD ile ikili ilişkileri yeni bir aşamaya geçmiş ve modern Japonya tarihi bu doğrultuda şekillenmiştir.[2]

İmzacı ülkeler

İmzacı ülkeler şöyledir: Arjantin, Avustralya, Belçika, Bolivya, Brezilya, Kamboçya, Kanada, Kolombiya Şili, Kosta Rika, Küba, Çekoslovakya, Dominik Cumhuriyeti, Ekvador, Mısır, El Salvador, Etiyopya, Fransa, Yunanistan, Guatemala, Haiti, Honduras, Endonezya, İran, Irak, Japonya, Laos, Lübnan, Liberya, Lüksemburg, Meksika, Hollanda, Yeni Zelanda, Nikaragua, Norveç, Pakistan, Panama, Paraguay, Peru, Filipinler, Polonya, Suudi Arabistan, Sovyetler Birliği, Sri Lanka, Güney Afrika, Suriye, Türkiye, İngiltere, ABD, Uruguay, Venezuela, Vietnam.

Burma, Hindistan ve Yugoslavya ise çağrılı olmalarına rağmen katılmazlar.[3] Çin İç Savaşı yeni sonuçlandığı için ve Tayvan ile Çin Halk Cumhuriyetinin hangisinin yasal temsiliyet sahibi olduğu konusunda uluslararası kamuoyu nezdinde belirsizlik olduğu için iki ülke de antlaşmaya çağrılmamıştır.[4] Kuzey Kore de çağrılmayan ülkeler arasındadır. İtalya ise Haziran 1945’de anti-faşist Badoglio hükümeti Japonya’ya savaş ilan etmesine rağmen davet edilmeyecektir. Savaş zamanında bağımsız bir ülke olarak var olmayan ancak sonradan bağımsızlığını kazanan ve Japon işgaline karşı savaşan Pakistan da katılacaktır.

Sovyetler Birliğinin muhalefeti

Sovyetler Birliği Konferansa katılır ve Sovyet delegasyonu Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrey Gromiko liderliğinde görüşmelerde yer alır. Konferansın başından itibaren Sovyetler Birliği özellikle ABD ve İngiltere tarafından hazırlanan antlaşma taslağına muhalefet ederler.[5] Sovyetler Birliği temsilcisi Gromyko 8 Eylül 1951 günü uzun bir yazılı açıklama yaparak antlaşmaya karşı olma sebeplerini açıklar.[6] Buna göre;

Anlaşma Japonya’da militarizmin yeniden yükselmesine karşı bir önlem içermemekte
Japon saldırganlığının en büyük mağduru olan komünist Çin Halk Cumhuriyeti konferansa davet edilmemekte

II. Dünya Savaşının yükünün büyük kısmını çeken Sovyet Birliğinin anlaşma taslağının hazırlanması sürecine dahil edilmemesi

Anlaşmaya göre Japonya neredeyse bir Amerikan üssü olması ve Sovyetler Birliğine karşı kışkırtılması

Anlaşmanın daha önce müttefikler tarafından kendi aralarında yapılan protokole aykırı olarak ayrı bir barış anlaşması olması

Anlaşmanın Çin Halk Cumhuriyeti’nin aleyhine ve Tayvan lehine hükümler içeriyor olması
Anlaşmaya göre birçok Japon adasının ABD ile ilgisi olmamasına rağmen ABD’ye devredilmesi

Anlaşmanın Yalta Konferansı hükümlerini çiğneyecek şekilde Güney Sahalin ve Kuril Adalarındaki Sovyet egemenliğini tanımaması olarak sıralanabilir.

İmza süreci

Konferans sürecine katılan 52 ülkeden 49’u anlaşmayı imzalayacak; Çekoslovakya, Polonya ve Sovyetler Birliği imzalamayacaktır. Kolombiya, Endonezya ve Lüksemburg ise anlaşmayı imzalasalar da onaylamayacaklardır. Anlaşmaya davet edilmeyen Tayvan 28 Nisan 1952’de Japonya ile ayrı bir barış anlaşması imzalayacaktır.

Japonya’nın denizaşırı sömürgelerinin durumu

Antlaşmaya göre Japonya; Kore, Tayvan, Hong kong, Kuril Adaları, Pescadores ve Spratly Adaları, Antarktika ve Sahalin Adalarındaki haklarından feragat etmektedir.
Antlaşmanın 3.maddesi gereğince Bonin ve Ryukyu takım adalarının denetimi ABD’ye geçmiştir. Takım adalara dahil olan kentler arasında Okinawa da bulunmaktadır.

Antlaşmanın 11.maddesi gereğince Japonya, Uzak Doğu Uluslararası Askerî Ceza Mahkemesi ve diğer mahkemelerin kararlarını kabul etmeyi taahhüt etmekte ve Japon vatandaşlarıyla ilgili verilen kararları uygulamayı kabul etmektedir.

Antlaşmaya göre savaş esirleri ülkelerine dönecek, ülke Birleşmiş Milletler Antlaşması izinde gelecekte askeri saldırgan politikaları reddetmekte ve sadece savunma amaçlı bir ordu barındıracaktır.

Sovyetler Birliği antlaşmayı imzalamayacak, Japonya ile 1956 yılında savaş halini ortadan kaldıran ortak bir bildiri imzalansa da barış antlaşması imzalanmayacaktır. Antlaşma Sovyetler Birliğinin 1991 yılında dağılmasından sonra Rusya ile de imzalanmayacak ve toprak talepleri sorunu devam edecektir.

Müttefik devlet mensuplarının savaş esirlerinin tazmini

Japonya’nın denizaşırı malvarlığının devri

Antlaşmanın 14.maddesi uyarınca Japonya’nın ada haricindeki sahip olduğu firma, kurum ve özel kişilere ait tüm varlıklara Müttefiklerce el konmuştur. Bu kapsamda Çin Halk Cumhuriyeti Mançurya ve Moğolistan’daki demiryolu ve madenlere el koyacaktır. Japonya’nın; Kore, Tayvan ve Çin’de el konulan varlıklarının toplam değeri 25 milyar dolar mertebesindedir.

Savaş esirlerinin tazmini

Antlaşmanın 16.maddesine göre Japonya savaş sırasında esir ettiği Müttefik personelinin maruz kaldığı zorlukları tazmin etmek amacıyla Kızıl Haç örgütüne 4,5 milyon pound ödeme yapacaktır.

Japon işgalindeki Müttefik topraklarının durumu

Antlaşmanın 14.maddesine göre Japon işgali altında bulunan ve bu yüzden maddi hasara uğrayan kentler için tamir bedeli ödemekle mükellef olan Japonya, Burma, Filipinler, Endonezya ve Vietnam’a toplamda 1 milyar doların üzerinde ödeme yapar. Bu tazminat kapsamındaki en son ödeme Filipinler’e 22 Temmuz 1976’da yapılacaktır.