Samsun Havza Ilçesi

Havza, Samsun'un Amasya'ya komşu olan bir ilçesidir. İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerini Karadeniz bölgesine bağlayan yolların kesişme bölgesinde bulunan ilçenin, Kuzeyinde Bafra, Güneyinde Suluova, Doğusunda Kavak, Batısında Vezirköprü, Güneybatısında Merzifon, Güney doğusunda Ladik ilçeleri ile komşudur.Yüzölçümü 788 km². olup, bunun 765 km².si kırsal kesime, 23 km².si ilçe merkezine aittir. Rakımı ise 675 m. dir. Havza'da toplam 79 köy vardır.

İlçenin toplam nüfusu 52.953 olup, bunun 19.385'i ilçe merkezinde 33.568'i ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır

Havza:

* Samsun'a 84 km.
* Amasya'ya 53 km.
* Merzifon'a 24 km.
* Suluova'ya 15 km.
* V.köprü'ye 29 km.
* Ladik'e 32 km.

İlçeden ulaşım karayolu ve demiryolu ile yapılmakta olup, Samsun-Ankara devlet karayolu ilçe merkezinden geçmekte, Samsun-Amasya-Sivas demiryolunun 5 kilometresi ilçe merkezi sınırları içerisindedir.

Havza”nın isim olarak kökenin Hititlerin Amasya Valisi olan Kavuzhan’dan kaynaklandığı rivayet olunmakta ve bu ismin zamanla halk ağzında ve söyleyiş kolaylığı sebebiyle “Havza” haline geldiği ileri sürülmektedir. Havza’nın tarihi, kuruluş itibariyle çok eskilere dayanmaktadır. Milattan önce 2000’li yıllarda, Kızılırmak ve Yeşilırmak deltaları arasında kurulmuş olup, kuruluşu Hitit Uygarlığı dönemine uzanmaktadır. M.Ö. VII. yüzyılda Samsun’un İonyalılar’ca kıyı kenti olarak kuruluşundan bir süre sonra , Miletliler’in etki alanına giren bölge, daha sonra Kafkaslardan gelen [Kimmerler]’in istilasına uğramış, yapılan savaşlar sonuncunda ise, önce [Persler] tarafından idare edilmiş, Büyük İskender’in Anadolu’yu istilasından sonra Makedon İmparatorluğu’nun egemenliğine girmiştir. M.Ö. I.Yüzyılda Roma istilasına uğrayan Havza, daha sonra Roma İmparatorluğu’nun bölünmesiyle, Doğu Bizans İmparatorluğu’na dahil olmuştur.

Havza, 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Türk hakimiyetine girmiş ise de [Haçlı Seferleri] sonucu sık sık el değiştirmiştir. XIII. Yüzyılda Selçukluların eline geçen bölge, Selçuklu Hanedanlığının çöküşünden sonra Canik Beyliği’ne ve daha sonra da 1414 ‘de Osmanlı Yönetimine geçmiştir. 1881’ e kadar kadı ve müftü ile yönetilen Havza, 1882’de kaymakam ve belediye başkanı tarafından yönetilen bir ilçe haline getirilmiş, 1925 yılında Amasya’dan ayrılarak Samsun’a bağlanmıştır

25 Mayıs 1919 tarihinde Havzaya gelen Mustafa Kemal Atatürk 13 Haziran 1919'a kadar Havza'da kalmıştır. Bu nedenle Havzalılar Mustafa Kemal Paşa için "Mustafa Kemal Selanik'de doğdu, fakat Atatürk Havzada doğdu" diye bahsederler. 13 Haziran 1919’da Havza’dan ayrılan Mustafa Kemal, 24 Eylül 1924’de ikinci, 18 Eylül 1928’de üçüncü ve son olarak 22 Kasım 1930’da dördüncü kez Havza’yı ve Havzalıları onurlandırmışlardır. 24 Eylül 1924 tarihinde, Havza’yı ziyaretlerinde Havzalılara şu şekilde hitap ederek, Havza ve Havzalıların adını Cumhuriyet tarihimize altın harflerle yazmışlardır: " Muhterem Havzalılar! İlk cür'eti, ilk cesareti gösteren; ilk teşkilatı yapan sizlersiniz. İnkılap ve Cumhuriyet tarihinde kahraman Havza'nın ve Havzalıların büyük bir yeri vardır ". Havza'da Atatürk Anıtı'nın bulunduğu meydanda Atatürk'ün bu sözünü görebilirsiniz. Ayrıca Havza şehir merkezi girişinde Atatürk'ün şu sözü de yer almaktadır: " Havza kaplıcalarında şifayap oldum". Atatürk Havza'da bulunduğu süre boyunca şifalı kaplıcalardan faydalanmış ve sıhhat bulmuştur. Şehrin merkezi bir yerinde "Atatürk Evi" denilen, Atatürk'ün Havza'da bulunduğu zamanlarda kullandığı müze ev ziyaretçilerini beklemektedir.

Havza'nın Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu aşamasında kayda değer bir yeri vardır. Kurtuluş Savaşı'nı başlatan ilk genelge Havza'da yayınlanmıştır. M. Kemal'in Havza'ya geldiği 25 Mayıs tarihi ilçede her yıl bir şenlik havasında kutlanmaktadır.

Kaplıcalarıyla ünlü olan ilçede çok sayıda kaplıca vardır. Kaplıcanın su sıcaklığı 55oC'dir.