Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Российская Советская Федеративная Социалистическая Республика
(Rusça)

Tarih
- Kuruluş tarihi 1917
- Yıkılış tarihi 26 Aralık, 1991
Yüzölçüm
- 1989 17.075.200 km² (6.592.772 sq mi)
Nüfus
- 1989 est. 147.386.000


Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti, (RSFSC) (Rusça:Росси́йская Сове́тская Федерати́вная Социалисти́ческая Респу́блика; Rossijskaja sowetskaja federatiwnaja sozialistitscheskaja respublika) Sovyetler Birliği'nin en büyük cumhuriyetidir.

Ekim Devrimi'nin ardından 7 Kasım 1917'de kurulmuştur, 1922 tarihinde yeni oluşturulan Sovyetler Birliği'nin bir parçası olmuştur. 12 Aralık 1991 tarihinde yerine kurulan Rusya Federasyonu yasal varisidir.


Tarih

1917 tarihli Şubat Devrimi ile Rusya İmparatorluğu sona ermiştir. Sovyet rejiminin kurulmasından sonra, işçi, köylü, asker sovyetleri Ocak 1918'de III. Tüm-Rusya Kongresi’nde, Rusya Sosyalist Federatif Sovyet Cumhuriyeti-RSFSC olarak ilan edildi.

1917 Ekim Devrimi'nden sonra Temmuz 1918'de, Sovyet V. Kongresi, RSFSC’nin ilk anayasını onayladı. İç Savaş yıllarında (1918-1922) ve sonrasında, RSFSC sınırlarında birtakım özerk cumhuriyetler kuruldu: Türkistan (1918), Başkır (1919), Tatar (1920), Karelya (1923), Dağıstan (1921) ve Yakut (1923). Aynı zamanda özerk bölgeler de kuruldu. 30 Aralık 1922'de, SSCB Sovyetleri I. Kongresi'nde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin kurulması karara bağlandı. Bu karara göre SSCB, ulusların kendi yazgılarını özgürce belirleme ilkesine dayanarak oluşturulmuş, "çokuluslu federal ve birleşmiş bir devlet"'ti. Yeni federasyon, İç Savaş’ın ardından yeniden kazanılan toprakları da içermekteydi: Türkistan, Batı Sibirya gibi. Ancak 1924’de Türkmenistan ve Özbekistan, RSFSC’den ayrılırken birçok ulusal topluluk RSFSC’ye katıldı. Nüfusun eşit olmayan biçimde dağıldığı Rusya Federasyonu’nda dört bölgesel bütün yer almaktadır: Rus ovası, Ural ve Batı Sibirya, Orta Sibirya, Doğu Sibirya. Çarlık Rusyası'nın iki tarihsel ve siyasal başkenti (Leningrad ve Moskova), bu cumhuriyetin toprakları içindedir. 1925’de RSFSC, 10 özerk sovyet sosyalist cumhuriyet ve 13 özerk bölgeden oluşmaktaydı. Bu arada 1924-1926 yılları boyunca RSFSC, üstünde daha çok Beyaz Ruslar’ın oturduğu önemli büyüklükteki toprakları Biyelorusya’ya verdi. Tüm Rusya Sovyetleri’nin XII. Kongresi’nde (Mayıs 1925) ise, SSCB Anayasası’na uygun duruma getirilen ikinci bir RSFSC Anayası kabul edildi. 1928-1929 arasında yapılan yeni bir yönetsel daha gerçekleştirildi: Önem sırasına göre yazılırsa Oblastlar, Kraylar ve Okruglar oluşturuldu. Şubat 1926’da Özerk Kırgız Bölgesi, Kırgız SSC’YE dönüştü. Ocak 1937’de, XVII. Kongre sırasında RSFSC’nün anayasası onaylandı; böylece, SSCB’nin yeni anayasasıyla (1936) uyum sağlamış oluyordu.

O sırada RSFSC birtakım değişiklikler sonucunda 17 özerk cumhuriyet ve 6 özerk bölgeyi içine alıyordu. Sovyet-Fin Savaşı, bu arada belirli bir değişme daha getirdi. Savaş içinde (Ağustos 1941), özerk Volga Sovyet Soyalist Cumhuriyeti kaldırıldı. Savaşın bitiminde, Batıdan ve Uzakdoğu’dan kimi topraklar katıldı (Köninsberg bölgesi, Kuril Adaları, Güney Sahalin Adası vb). Ayrıca, 1954’de RSFSC içinde bulunan Kırım Bölgesi Ukrayna SSC’ye bağlandı: 1956’da da, Karelya-Finlandiya SSC, Karelya Özerk Cumhuriyeti'ne dönüştü.

SSCB’nin dağılmasından önce 31 özerk SSC, il ve eyaleti kapsardı. Bağlı onsekiz özerk sosyalist sovyet cumhuriyeti şunlardı: Başkırtistan, Buriyatistan, Karelya, Dağistan, Yakutistan, Kabardino, Balkar, Kalmuk, Komi, Mari, Mordovya, Kuzey Osetya, Udmurtsiya, Tatar, Çeçen-İnguş, Çuvaş, Tuva.


Yönetim
Her federe cumhuriyet kendi anayasına ve ‘’isterse RSFSC’den ayrılma’’ hakkına sahipti. Hepsinin federal devletin siyasal organlarına benzer organları vardı. Ayrıca, cumhuriyetler kendine özgü başka yönetim birimlerine de sahipti.
Ekonomi

RSFSC'nin ana çekirrdeğini oluşturan Moskova havzasında, Sovyet sanayi üretiminin üçte biri üretilmektedir. Ancak, hammadde ve enerji kaynakları bu bölgede bulunmaz. Büyük ırmaklar, hidroelektrik enerji üretiminin yoğunlaştığı havzalar olmuşlardır. Buna karşılık demir-çelik, makine (otomotiv) kimya ve dokuma sanayileri de, Moskova havzasında yer almıştır. Leningrad, SSCB'nin en büyük liman kentiydi. Urallar, Sovyet sanayisinde önemli yer tutardı. Bu da, Batı Sibirya'nın kalkınmasını olanaklı kılmıştı. Doğu Sibirya ve Güney Sibirya fazla kalkınamamıştır.