İnsan zaman zaman sebepsiz iç sıkıntılar yaşar. Yaşanılan eğer bir psikolojik rahatsızlık değilse bu durum kabz halini bize hatırlatır. Doç. Dr. Necdet Tosun, kabz halindeki kişinin tutuk, durgun ve sıkıntılı olacağını söylüyor. Bu hali yaşayanlar tefekküre, ibadete, tevbe-i istiğfara, Allah'ın kullarıyla ilgili sevgi ve merhametini anlatan ayetleri okumaya yönelmeli.

Değişik dönemlerde hemen herkeste bezginlik, bıkkınlık, ümitsizlik görülebilir. Hiçbir sebep yok iken insan, içine girdiği atmosferin etkisiyle ruh semasının yıldızlarının birer birer kayıp döküldüğünü hissedebilir. Gönül darlığına düşer, adeta boğulacakmış gibi olur. Bu yaşanan iç sıkıntısı, psikolojik bir rahatsızlığın belirtisi de olabilir. Bu sıkıntıları destekleyen farklı belirtiler söz konusu ise mutlaka bir uzmana başvurarak tedavi yolları aranmalıdır. Dini anlamda ruhen sıkıntı, daralma anlamına gelen kabz hali insanları zaman zaman içine alan bir durumdur ki; bunun için ruhumuzu rahatlatacak ibadete, duaya, Allah'a teslimiyete daha özen göstermeliyiz.

Kalbinin kasvet bağladığına ve karanlıklar içinde kaldığına inanan bir insan, şayet kendisini ümitsizliğin pençelerine teslim etmezse ve vicdan lisanıyla sürekli "Tut beni Allah'ım, tut ki edemem Sensiz!" diyerek Cenâb-ı Hakk'ın inâyetine sığınırsa, o kasvetli zaman diliminin boğuculuğuna rağmen, bast halinde ulaşamayacağı noktaların çok ötesine vâsıl olabilir. Zira, esas kulluk, kabz halinde, onun tuzaklarına düşmeden, sadâkatle ortaya konulan kulluktur. İşte böyle sıkıntılı anlarında kulluğunu aksatmayan bir insan çok daha fazla sevap kazanmış olacaktır. Bu açıdan, mü'min, inişli çıkışlı bu yolda içinde bulunduğu halin kabz ya da bast olduğuna bakmadan mütemadiyen yürümeli ve her zaman kendisine yakışan sadâkat ve vefanın gereğini sergilemelidir. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim üyelerinden Doç. Dr. Necdet Tosun, Allahü Teala'nın bazen azametini hatırlatmak için insanları kabz haline soktuğunu belirtiyor. Necdet Tosun, kabz hali ile ilgili merak edilen sorulara cevaplar verdi.

Kabz ne demektir?

Kabz, sözlükte daralma, tutukluk, sıkılma ve tasalanma gibi anlamlara gelir. Tasavvufî bir terim olarak kabz, sûfînin manevî bir tutukluk içinde bulunması hâlini ifâde eder. Kabzın tersi olan bast ise gönül genişliği, rahatlık ve neşe demektir. Kabz ve bast tasavvuf yolunda sûfîlerin zaman zaman yaşadığı ve gelip geçen hallerdir. Dâimî değillerdir.

Kabz hali niçin yaşanır?

Kabz hâli, korkunun neticesidir. Cehennem azabıyla ilgili âyet ve hadislerin ya da Allah Teâlâ'nın Celâl sıfatlarını tefekkür etmenin sonucunda bazı kişilerde kabz hâli oluşur. Sûfîlere göre kabz ve bast hâli, kula Allah tarafından gelir. Nitekim, "Darlık veren de, bolluk veren de Allah'tır." âyetinin buna işâret ettiği kabul edilir. Cennet'i, Allah Teâlâ'nın nimetlerini ve Cemâl sıfatlarını düşünmekten bast hâli yani ferahlama ve neşe meydana gelir. Allah Teâlâ, kullarına bazen azametini hatırlatıp onları kabz hâline sokar, bazen de lütfunu hatırlatıp onları bast hâline geçirir.