Rize Güneysu Ilçesi

A- Tarihi :

Güneysu Rize İline bağlı eski bir bucak merkezi iken, 15 Temmuz 1987 yılında yürürlüğe giren 3392 sayılı kanunla İlçe olmuştur. Güneysu 1987 yılından önce Rize merkez’ e bağlı olduğundan İlçenin tarihi Rize’nin tarihi ile birlikte anlatılmaya çalışılacaktır. Güneysunun tarih öncesi çağlarıyla ilgili yapılan araştırmalara göre, bölge yontma taş çağından sonra iskan görmüştür. Güneysunun M.Ö 650-500 yıllarında miletliler tarafından küçük bir liman ve pazaryeri olarak kurulduğu tahmin edilmektedir. Güneysu, M.Ö 606 yılında kısa bir süre için medlerin hakimiyeti altına girmiş, daha sonda sırasıyla Pensler’ in, pontus Devleti’ nin, Roma İmparatorluğunun, Bizans imparatorluğunun ve Trabzon Rum Devleti’ nin egemenliğine girmiştir. Malazgirt zaferinden sonra bir ara Selçuklular’ ın yönetimine girmiş ise de Trabzon Rum Devleti bölgeye tekrar hakim olmuştur. 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet’ in Trabzon’ u fethinden sonra, Güneysu Osmanlı İmparatorluğuna katılmıştır.

Güneysu İlçesinin eski adı ‘’ POTOMYA’’dır. Bu adı; İlçenin içinden geçen ve Salarha deresi ile birleşerek Taşlıdere mevkiinden Karadenize akan Potomya Deresin’ den almıştır.

B- Coğrafyası :

Güneysu, Rize’ nin güneydoğusunda Taşlıdere’ nin denizle birleştiği noktadan güneye doğru gidildikçe 9. kilometrede yer alan ve 107 kilometrekare alana sahip, Rize’ nin iç kesim İlçelerinden biridir. Doğudan Çayeli, Batıdan İkizdere, Kuzeyden Rize merkez ve Güneyden Erzurum hudutları (Kaçkar Dağları) ile çevrilidir. Güneysu İlçesi, karos Dağı’ nın güneyinde, Kıbledağı ve Ayane tepelerinin eteğinde kurulmuştur. İlçede yükseklikleri 2000 metrenin altında kalan bir çok tepe mevcuttur. İlçenin en yüksek tepesi Kıbladğı tepesidir. Bu tepeler herhangi bir özelliğe sahip değildirler. Güneysu ilçe merkezinin deniz seviyesinden yüksekliği 152 m.’dir.

İlçe engebeli bir arazı yapısına sahiptir. Arazinin tümü bitki örtüsü ile kaplıdır. Ç ıplak araziye rastlamak mümkün değildir. Düzlük denilebilecek arazi hemen hemen hiç yoktur. Bölgede göze çarpan vadi aralarından büyük küçük çok sayıda dere akmaktadır. Ballıdere, İslahiye, Kıbledağı ve Gürgen dereleri ilçe merkezi civarlarında birleşerek Potamya çayını meydana getirmektedir. İlçe dört mevsim ılıman ve yağışlı bir iklime sahiptir.

C-Ulaşım :

İlçede ulaşım karayolu ile sağlanmaktadır. İlçe Rize merkez ‘e 15 Km. komşu İlçe Çayeli ne 22 Km. uzunluğundaki karayoluyla bağlıdır. Rize- Güneysu arası yolcu taşıma hizmetleri minibüslerle sağlanmaktadır. Güneysu dan diğer İlçelere yolcu taşımacılığı yapılmaktadır. Rize- Güneysu arasında karşılıklı olarak 10 dakika aralıklarla duraklardan hareket etmektedirler. Ayrıca ilçenin tüm köylerinden Rize merkeze yolcu taşınmaktır. İl merkezinden ilçenin herhangi bir köyüne tek vasıta ile ulaşmak mümkündür. Güneysu köylerinden yolcu taşımacılığı yapan minibüslerin İl merkezindeki dolgu sahasında ayrı ayrı durakları bulunmaktadır.

D-Turizm Kaynakları :

İlçemizde turizm alanında İlçe Merkezinden 16 km. uzaklıkta bulunan ve geniş düzlüğe sahip han düzü yaylası yaz aylarında dağ ve yaylacılık turizmiyle ilgilenen vatandaşlar tarafından ziyaret edilmektedir. Yaylada henüz ziyaretçilere hizmet verebilecek nitelikte alt yapı oluşmamıştır. Bu yaylada, ilki 1999 yılında olmak üzere her yıl düzenli olarak Ağustos ayı içerisinde yayla şenlikleri düzenlenmektir. Bu yaylada konaklama tesisleri olmadığından daha çok günübirlik ziyaret edilmektedir. Yolu düzgün olup her çeşit vasıtayla ulaşmak mümkündür. Bunun dışında turistik restoran niteliğinde bir anda 150 Kişiye hizmet verebilecek kapasiteye sahip İlçe Merkezinde alabalık çiftliği bulunmaktadır. Ayrıca Asmalıırmak köyü ile Gürgen köyünde sadece alabalık satan 2 ayrı balık çiftliği vardır. Başköy ve Çamlıca köylerinde çeşitli hastalıklara iyi geldiği tecrübe edilen ılıcalar mevcuttur. Rize’den Başköy ve Çamlıca köylerindeki ılıcalara tek vasıta ile ulaşmak mümkündür. Rize, Başköy arası 24 Km.’ dir bunun 14 Km.’ si asfalt 7.5 Km.’ si beton, 2.5 Km.’ si stabilize yoldur. Çamlıca köyü Rize Merkez’ e 20 Km. uzunluğunda karayoluyla bağlıdır. Bu yolun 14 Km’si asfalt, 3 Km’si beton ve 3 Km’si de stabilizedir.

E- Ekonomik Durum :

Halkın büyük bir bölümü geçimini çaydan ve buna bağlı olarak gelişen sanayi kuruluşlarında çalışarak elde ettiği ücretle sağlamaktadır. 10700 hektarlık İlçe arazisinin 3784 ‘lük bölümünde tarım arazisidir. Tarım arazisinin 3500 hektarlık kısmında çay tarımı yapılmaktadır. Yerleşim alanları civarındaki arazinin büyük bir bölümü çay tarımına ayrıldığı için son yıllarda hayvancılık sektöründe büyük bir gerileme olmuştur. Bazı aileler tarafından ev ihtiyacını karşılamak amacıyla hayvancılık yapılmaktadır.

İlçede Kamuya ait 2 özel sektöre ait 40 civarında çay fabrikası ile atölyesi mevcuttur. Bu tesisler önemli ölçüde istihdam sağlamaktadır. Ayrıca son yıllarda taşımalı eğitim ve İlçenin İl merkezine yakın oluşundan dolayı yolcu sayısında meydana gelen artış taşımacılık sektörünün gelişmesinde etkili olmuş ve 100’ e yakın aile geçimini bu yolla sağlamaktadır. Bunun dışında 150’ye yakın aile arıcılıkla uğraşmaktadır. Bu aileler yaklaşık 4000 civarında arı kovanına sahiptir. Yıllık bal üretimi 40-50 ton arasında değişmektedir.

F- Sosyal Durum :

İlçe halkının sosyal yaşamı geleneksel bir özellik arz etmektedir. Her nekadar kent yaşamının izlerine rastlanmakta ise de İlçede hakim olan yaşam tarzı geleneksel köy yaşamıdır. Ekonomik düzeyle ilgili olarak konutların çoğu, arsa sıkıntısı da göz önünde bulundurularak çok katlı betonarme olarak inşa edilmiştir. İlçenin tüm köylerine yol, su, elektrik hizmeti götürülmüştür. Beyaz eşya kullanımı anadolunun diğer İlçelerine oranla yüksektir. İlçede sağlık hizmetleri, Sağlık Bakanlığına bağlık bir sağlık ocağı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı bir sağlık istasyonunda verilmektedir. İlçede 5 doktor tarafından sağlık hizmetleri verilmektedir.

G- Eğitim Durumu :

İlçede eğitim 1980 yılından sonra hız kazanmaya başlamıştır. Okuma oranı % 90 civarındadır. Eğitim alanında ikisi birleştirilmiş olmak üzere 8 ilköğretim okulu, 2 lise, 1 özel ilköğretim okulu, 1’ de özel lise tarafından eğitim faaliyetleri sürdürülmektedir.