Rivonia Davası, 1963 ve 1964 yıllarında Güney Afrika'da görülmüş olan ve Afrika Ulusal Konseyi'nin 10 önderinin apartheid rejimini yıkmak amacıyla giriştikleri 221 eylemi konu alan dava.

Köken

Dava, adını 19 ANC önderinin 11 Temmuz 1963 tarihinde tutuklanmış oldukları yer olan Rivonia kasabasından almıştır. Arthur Goldreich'a ait olan Liliesleaf Çiftliği önceleri Afrika Ulusal Konseyi üyeleri için bir gizlenme yeri olarak kullanılmıştır. Nelson Mandela'nın Ekim 1961'de buraya geldiği, bahçıvan ve aşçı olarak çiftlikte bir süre kaldığı bilinmektedir.

Tutuklamalar

Tutuklananların bir bölümü şunlardır:

* Walter Sisulu
* Govan Mbeki
* Raymond Mhlaba
* Andrew Mlangeni
* Elias Motsoaledi, sendikacı ve ANC üyesi
* Ahmed Kathrada
* Billy Nair
* Denis Goldberg, Cape Town doğumlu mühendis ve Demokratlar Konseyi önderi
* Lionel "Rusty" Bernstein, mimar ve Komünist parti üyesi
* Bob Hepple
* Arthur Goldreich
* Harold Wolpe, avukat ve aktivist
* James "Jimmy" Kantor, Harold Wolpe'un kayınbiraderi

Goldberg, Bernstein, Hepple, Wolpe ve Goldreich beyaz Yahudi; Kathrada ve Nair Hint; Sisulu, Mbeki, Motsoaledi ve Mhlaba Xhosa (siyahi) kökenliydiler. Sisulu'nun babasının ise Victor Dickenson adında bir Avrupalı yargıç olduğu bilinmektedir.

Hükümet, tutuklamaların üzerinden 90 günlük bir süre geçmiş olmasına karşın davayı başlatmamış, bu süre içinde tutukluların dış dünyayla olan bağları tümüyle kesilmiştir. Bu sırada, bir gardiyanı rüşvetle aldatan Goldreich ve Wolpe 11 Ağustos'ta tutukevinden kaçmış; bu, Goldreich'i "başkomplocu" olarak tanımlayan polisi iyice kızdırmıştır.

Avukatlar, iddianamenin hazırlandığı 9 Ekim tarihinden iki gün öncesine değin sanıklarla görüştürülmemiştir. Ünlü Afrikancı avukat Bram Fischer'ın başını çektiği savunma kanadını Harry Schwarz, Joel Joffe, Arthur Chaskalson, George Bizos ve Harold Hanson oluşturmuştur. Hepple, ekim ayı sonunda cezasını çekmeye zorla ikna edilmiş, ancak hükümlü hapisten kaçtıktan sonra ülkeyi terk etmiştir.

Davanın başhakimliğini Transvaal eyalet hakimi Dr. Quartus de Wet üstlenmiştir. Aynı eyalette hukuk danışmanı olan Dr. Percy Yutar ise davada başsavcı olarak görev almıştır.

26 Kasım 1963'te başlayan dava, ilk iddianamenin yetersiz bulunmasından ötürü 3 Aralık'ta yeni iddianameyle görülmeye devam etmiştir. On sanığın tümü suçsuz olduklarını öne sürmüş, ancak hiçbirinin itirazı kabul edilmemiştir. Dava 12 Haziran 1964'te son bulmuştur.

Sanıklar

* Nelson Mandela
* Walter Sisulu
* Govan Mbeki (Güney Afrika eski devlet başkanı Thabo Mbeki'nin babası)
* Raymond Mhlaba
* Elias Motsoaledi
* Ahmed Kathrada
* Denis Goldberg
* Andrew Mlangeni
* Billy Nair
* Wilton Mkwayi
* Lionel "Rusty" Bernstein (suçsuz bulunmuştur)
* Harold Wolpe
* James Kantor

Savunma avukatları

* Harry Schwarz
* Arthur Chaskalson
* Bram Fischer
* Joel Joffe
* Nat Levy
* Harold Hanson
* John Coaker

Suçlamalar

Sanıklara yöneltilen suçlamalar şöyledir:

* Gerilla savaşında kullanılmak üzere patlayıcı madde üretiminde görev alan kişileri eğitmek
* Yabancı askeri birimlerin ülkeyi işgal etmelerine yardımcı olmak
* Cezayir, Etiyopya, Liberya, Nijerya, Tunus ve diğer ülkelerden mali destek sağlamak

Kantor, ilk soruşturmanın ardından suçsuz bulunmuştur. Dava, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ve birçok farklı devlet tarafından kınanmış; Güney Afrika Hükümeti uluslararası yaptırımlarla yüz yüze kalmıştır.

Sonuç

“ Bu, kendi dertleri ve deneyimlerinden esinlenen Afrikalıların savaşımı, yaşama hakkı için verilen bir savaşım. Ben, herkesin uyum içinde yaşadığı, eşit fırsatlara sahip olduğu demokratik ve özgür bir toplum idealini savunuyorum. Bu, uğruna yaşayacağım ve başarıya ulaşacağını umduğum bir ideal ve gerekirse bu ideal için ölmeye de hazırım. ”

— Nelson Mandela'nın mahkeme kürsüsündeki konuşmasından, Haziran 1964

Tüm sanıkların idamı istenmiş; ancak bu karar, yoğun uluslararası tepkiler ve savunma kanadının hukuki manevraları sonucunda değiştirilmiştir. Görüşü yeniden istenen Harold Hanson, Afrikalıların yaşam savaşımını önceki durumlara benzetmiş ve sanıkların ihanet suçunu işledikleri durumda bile idam cezası verilemeyeceğini öne sürmüştür. Sekiz sanığın cezası ömür boyu hapse çevrilirken Lionel Bernstein suçsuz bulunmuştur.

Denis Goldberg, Robben Adası yerine 22 yıl kalacak olduğu Pretoria Merkez Tutukevi'ne gönderilmiştir. Nelson Mandela ise yaklaşık 30 yılını hapiste geçirmiş ve devlet başkanı F.W. de Klerk tarafından 11 Şubat 1990'da affedilmiştir.