Psikoz nedir, psikoz bir takım belirtilerin bir arada görülmesidir. Psikoz krizindeki kişinin gerçeklik duygusu çarpıklaşmakta, kişilik değişimleri olmaktadır. Psikoz belirtileri gösteren kişiler bu yaşadıklarının farkında olmazlar. Buna neden olan gerçekle hayal dünyasının birbirine karışmış olmasıdır. Şizofreni ve psikoz halk arasında aynı anlamda kullanılmış olsa da, psikoz belirti kümesinden oluşmaktadır. Şizofreni, bibolar bozukluk, psikotik depresyon ve bazı hastalıklarla birlikte izlenebilir. Belirtiler herkeste farklı olduğundan, psikoz değişik şekillerde yaşanabilir. Belirtiler toplumsal, kişisel ve mesleki sorunlar olarak yaşanır.

Psikozun erken belirtileri nelerdir?
•Uyku düzeninde değişikler olması
•İştahta değişimler olması
•Akıl dışı sözler söylenmesi
•Kişisel temizlik ve bakımın kötüleşmesi
•Belirli düşüncelerde ve hareketlerde saplantı olması

Psikozun ileri aşamalardaki belirtileri nedir?

Kişilerde görülen sanrılar ve varsanılar önemli psikotik belirtiler arasındadır. Var olmayan şeyleri görmek, hissetmek, duymak, koklamak ve tatmak varsanılardır. Kişiler gözleriyle hayaller görebilir, kafasında sesler duyabilir, olmayan şeyleri hissedebilir. Birilerinin kendisine dokunduğunu düşünür. Sanrılar değiştirilmesi zor yanlış inanışlardır. Eşinin kendisini olmayan biriyle aldatmasını düşünmeleri gibi saçma olaylara inanabilirler. Bunlar kişileri huzursuz eder, karşısındaki kişilere düşmanca davranmalarına neden olur. Gerçekle hayali karıştırabilirler. Kendilerini bir film yıldızı sanabilirler, toplumsal önder gibi görebilirler, bazen kendilerini Allah zannedebilirler. Televizyon izlerken kendileri hakkında konuşulduğunu zannedebilir, şarkılarda gizli mesajlar ararlar. Onlar başkalarının düşüncelerini okuyabiliyordur ya da kendi düşüncelerini kimse bilemiyordur. Sanrılar paranoya şeklinde yaşanabilir. Başkaları tarafından kontrol edildiğini, takip edildiğini, kendisine tuzak kurulduğunu düşünebilir. Kuşkucu olabilirler, kendilerinin eziyet gördüğüne inanabilirler. Kişiler düzensiz davranış ya da konuşma özelliği gösterebilir, konudan konuya hızlı geçiş yapabilir ve kendisini ifade etmekte güçlük çekebilir. Anlamsız konuşmalar yaparlar, günlük rutin işleri yaparken güçlük çekebilirler. Yeni düşünce üretimi kaybolabilir. Duygular değişme gösterebilir, fazla konuşmayabilir. Yaşanan bu belirtiler birkaç saatten, birkaç aya kadar devam edebilir. Eğer tedavi edilmezse yıllarca devam edebilir.

Psikozun özellikleri nedir?

Herkes psikoza girebilir:  Kişilerin hepsi gerçeklikten kopabilir, zorlanabilir. Aşırı duyarlı olan ya da hassas ve kırılgan yapıda olanlar yaşamlarında daha fazla bunalıma girerek zorlanma yaşayabilir. İnsanların yaşamında dengeli ve dengesiz olduğu dönemler vardır. Belli dönemlerde kendilerini yeniden yönlendirmek zorunda kalabilirler. Bu dönemler;
•Ergenlik dönemi ve baba evinden ayrılma zamanında
•Eğitimleri bittikten sonra, iş hayatına başladıkları dönemde
•Bir partneri olduğunda ve çocukları olduğunda
•İlişkileri bitince ve görev değişimi yaşadıklarında kendilerini yeniden yönlendirmek zorunda kalabilirler.

İnsanların çoğunluğu herkes açısından tehlikeli olan dönemlerde psikotik olabilir. Bu kişiler diğerlerinden daha duyarlı tepki verirler. Bunalımlardan kaçınmak hayattan kaçmak anlamındadır. Bunalımların arkası depresyondur. Bunalımlara karşı daha dikkatli yaklaşılmalı, yaşama refakat etmesi sağlanmalıdır. Yoksa depresyon oluşumuna katkı sağlanmış olur.

Psikozlar herkeste farklı olur: Herkes diğerinden farklı olduğu gibi, psikozlarda birbirinden farklıdır. Psikoz kişilerin sosyal bağlantıları bağlamında anlaşılacak bir süreçtir. Her belirtinin kendine özel bir gelişimi vardır.

Şizofrenik (bilişsel) ve duygusal psikozlar

Herkeste her psikoz farklı ve kişisel içeriklerle doludur. Psikiyatride kararlar önce biçimsel boyutlara ve ruhsal alanın yoğun etkisi altında bulunmasına göre alınmaktadır. Aralarındaki farklar ise;
•Şizofrenik (bilişsel) psikozlar: Önce algılama, dil ve düşünce değişmişse
•Duygusal psikozlar: Önce ruh hali, motivasyon ve yaşam şekli değişmiş ve bilişsel değişikler devam ediyorsa

Aynı anda ruh hali ve algılama tamamıyla birbirinden ayrılamaz. Bunlar karşılıklı olarak birbirini etkiler.

Psikoz türleri nelerdir?
•Şizofreni: En iyi bilinen psikozdur. Genç yaşlarda başlama özelliği vardır. Kişinin kulağına gelen sesler, hayaller ve tuhaf düşünceler belirtileri arasındadır. Bazı kişilerde heykel gibi saatlerce durma, amaçsız hareketler görülebilir.
•Paranoya: Bu ruhsal bozuklukta aşırı şüphecilik vardır. İleri yaşlarda ortaya çıkmaktadır. Kişilerin yaşamı gerçek dışı düşüncelerle doludur. Gerçek dışı tehlikeler için kendilerini korumaya alırlar. Haksızlıklara uğradıklarını düşünerek, bunun için savaşırlar. 
•Kısa psikoz: Paranoya ve şizofreni gibi psikozlar uzun yıllar devam edebilir. Bazıları ise ani başlayarak, bir kaç haftada düzelebilir. Ağır travmalardan, işkenceden, yıkıcı bir olaydan sonra başlayan psikozların seyri diğerlerine göre daha iyidir.
•Paylaşılmış psikoz: Bunda psikotik olmayan birinin, psikotik olan bir kişinin düşüncelerini paylaşması söz konusudur. Kişinin gerçek olmayan düşünceleri, aile üyeleri tarafından kabul edilir.