Plastik Ambalaj Nedir

Plastik, petrokimya sanayinde , petrol esanslı ürün veya yan ürünler ile doğal gazı ham madde olarak kullanıp bunların kimyasal dönüşümleri ile elde edilen önemli madde gruplarından birisidir [13].

Hafif olmalarının yanında; paslanmaz, korozyona uğramaz olmaları, yüksek ısı ve elektrik izolasyonu sağlamaları, kolay hasara uğramamaları, esnek ve yumuşak olmaları ve kolay şekil verilebilme gibi özellikler, plastikleri vazgeçilmez paketleme malzemesi yapmıştır [13].

Plastik ürünler; kimyasal yapısı ve kullanım alanları göz önüne alındığında, termoelastik plastikler, termosed plastikler alaşımlar ve termoplastikler gibi birçok türleri bulunmaktadır. Ayrıca, plastikleri, geri kazanıldığında; eritilerek yeniden işlemeye elverişli olan termoplastikler ve eritilemeyen termosetler olarak iki ana guruba ayırmak da mümkündür [13].

Bu türlerin başlıcaları PET (Polietilentetraftalat), PVC (Polivinilklorür), PP (Polipropilen), PS (Polistren) ve PE (Polietilen)’dir. Bu isimler, ambalajların değişik kimyasal yapılarından kaynaklanmaktadır. Şimdi hep birlikte bu plastik türlerine bakalım

• Polietilen (PE) Evlerimizde en çok kullandığımız plastik türüdür. Çamaşır suyu, deterjan ve şampuan şişeleri, motor yağı şişeleri, çöp torbaları gibi birçok kullanım alanı vardır. Geri dönüştürülmüş PE’den deterjan şişeleri, çöp kutuları ve benzeri ürünler üretilebilir.

• Polivinilklorür (PVC) Su ve sıvı deterjanların, bazı kimyasal maddelerin, sağlık ve kozmetik ürünlerinin ambalajlarında kullanılır.Kullanılmış PVC ambalajlarından kirli su boruları, marley ve çeşitli dolgu malzemeleri üretilir.

• Polipropilen (PP) Polipropilenden deterjan kutularının kapakları, margarin kapları gibi ambalaj malzemeleri üretilir. Ayrıca dayanıklı olması ve geri dönüştürülebilirliği nedeniyle otomotiv sektöründe de önemli bir kullanım alanı bulmaktadır. Geri dönüştürülmüş PP’den sentetik halı tabanı, çeşitli plastik oyuncak ve kırtasiye malzemeleri üretilir.

• Polistren (PS) Evlerden kaynaklanan ambalaj atıkları içerisinde en az rastlanan ambalaj türüdür. Yoğurt ve margarin kaplarında yoğun olarak kullanılan polistrenin geri kazanımı, PE ve PP de olduğu gibi yaygın bir şekilde yapılmaktadır.

• Polietilentetraftalat (PET) PET genellikle su, meşrubat ve yağ şişelerinin ambalajlanmasında kullanılır. Hafif ve dayanıklı olması nedeniyle kullanım alanı giderek genişlemektedir. Atık PET’ler, sentetik elyaf ve dolgu malzemesi olarak değerlendirilebilir.

Çevreye dost plastik ambalaj üretimi

Bozunabilir plastikler konusunda çeşitli firmalar üretim lisansına sahiptirler. Gerek fiziksel mukavemetlerinin düşük olması gerekse üretim maliyetlerinin yüksek oluşu bozunabilir plastiklerin yaygın olarak kullanılmalarını engellemektedir [13].

Çevreye dost plastik ambalaj üretimi için şu hususlar ön plana çıkmaktadır [13].

• Plastik ambalaj malzemesini birim mamül ürün başında azaltılması: Örneğin şişirme kalıplama yöntemiyle elde edilen iki litrelik pet şişeler İngiltere’ de eskiden 63 gram iken, şimdi 50 gram olarak üretilmektedir.

• Biyolojik olarak bozunabilen plastik yapılması: Örneğin nişasta, selüloz veya mikroorganizmalarda üretilen ve biyolojik olarak bozunabilen plastikler gibi. Ancak bir alanda oluşan havasız ortam koşulları sebebi ile, bilinen plastikler kadar yavaş bozunabilmektedir.

• Fotokimyasal olarak bozunabilen plastiklerin üretilmesi; diğer bir değişle ışığa hassas monomerlerle, polimerlerin modifiye edilmesi: Örneğin; Japonya ’da Okura Industrial Co. Ltd ’ in pazarladığı torbalar güneşin UV ışınları ile bozunmaktadır.

• Çeşitli plastik karışımlarının üretilerek, bunların çok amaçlı olarak kullanılabilmesi, ayrıca koekstrüzyon ürünlerine ağırlık verilerek ambalajlanan ürünlerin raf ömürlerinin uzatılması.

Dünyada üretilen petrolün %4 kadarı plastik üretiminde kullanılmaktadır. Bu %4 petrolden elde edilen plastiğin %20-25 kadarı ambalaj sektöründe kullanılmakta, bunun da %50 kadarı dayanıklı ambalajları ( plastik variller, bidonlar, çöp kutuları ) oluşturmakta, geri kalanı da Türkiye ’deki çöp kompozisyonundaki yerini almaktadır [13].

Plastiklerin ; doğada parçalanmaları için geçen ömürleri [ LCA ] (Life Cycle Assesment), genellikle ağaç ve kağıda göre yüksek, cam, demir, alüminyum, nikel gibi inorganik yapıda ki malzemelere göre de çok düşüktür. Bu sebeple, plastiklerin geri dönüşümü ve enerji olarak atıkların değerlendirilmesi konularındaki araştırma ve geliştirme çalışmaları hız kazanmıştır [13].

Plastikler tabiatta ancak fiziksel olarak parçalanabilmekte ve ömürleri 100 yılın üzerinde olmaktadır. Ayrıca hem plastik tüketimindeki artış ve hem de bunların kullanılma sürelerinin kısa olması dolayısı ile atılan atık miktarında da artışlar olmaktadır [13].

Ham petrol , doğal gaz gibi yenilemeyen kaynaklar plastik üretimi için azaltılmakta , oluşan zararlı gazlar hava , su ve çevre kirliliğine sebep olmaktadır. Plastik yandığında , çok tehlikeli bir madde olan ve sera etkisi yaratan dioksin ortaya çıkar. Yapışkan filmler gibi bazı plastikler , vinil klorid içerdiklerinden kanserojendir ve gıdalarla etkileşime geçebilir. Bazı plastiklerin geri dönüştürülmesi mümkün olsa da , çok sınırlıdır [13].

Paketlemede kullanılan malzemelerin hammadde giderleri; cam için %25, plastikler için yaklaşık %50 ve metaller için %70-80 oranındadır [13].

Plastikler ayrıca paketleme oranlarını da azaltır. Yani daha az malzeme ile daha fazla şey paketlemek mümkündür. Mesela, bir kilo kadar plastik malzeme ile 27 kilo kadar bir sıvıyı (meyve suyu, soda veya suyu) ambalajlamak mümkündür. Oysa aynı miktarda sıvıyı ambalajlamak için 1,5 kilo kadar alüminyum, 4 kilo kadar çelik veya 13-14 kilo kadar cam malzemeye ihtiyaç duyulur [13].Aynı işi daha az malzeme ile yapmak, aynı zamanda malzemenin hem üretilmesi hem de işlenmesi için kullanılan doğal kaynakların korunması, tasarruf edilmesi anlamına gelir. Nitekim kağıtla karşılaştırdığımızda plastik malzeme aynı işi görecek kadar kağıt malzemeden çok daha az toplam üretim enerjisi gerektirir. Bir de bir iş görecek plastik malzeme miktarı aynı işi görecek diğer malzeme miktarlarından daha az olacağı için üretilmesi kadar taşıması da kolay ve ekonomik olmaktadır. Kısacası plastikler paketlemeyi çok daha verimli bir hale getirirken tabii kaynakları da korurlar. Çok az miktarda plastik ile çok miktarda ürün ambalajlanabilir. 0,6 g PP film ile 80 g çikolata, 1,2 g PE torba ile 1 kg meyve, 1,5 g PP film ile 100 g çikolata, 6 g köpük EPS kap ile 1 kg et, 4 g PE film ile 210 g sosis, 35 g PE şişe ile 1 L süt, 36 g Pet şişe ile 1 L gazlı içecek ambalajlanabilmektedir [13].

04.04.01. Plastik Ambalajların Geri Dönüşümü

Merkezi katı atık ayırma sistemine gelen plastik atıklar türlerine ve kullanılacak dönüşüm yöntemine göre ayrılır (Şekil 10). Plastik materyallerin geri dönüşümü için üç yöntem kullanılmaktadır. Bunlardan birincisi parçalanmış halde bulunan plastiklerin yeniden işlenmesidir ki bu şekilde elde edilmiş olan bir ambalaj materyali halen tüketicinin kullanımına sunulmamıştır. İkinci yöntem ise plastik malzemenin fiziksel olarak temizlenmesi ile geri kullanımıdır. Üçüncü yöntemde de polimerlerin kimyasal yapıları değiştirilmektedir. Bu yöntemde genellikle monomerlere doğru bir depolimerizesyon olmaktadır ve bu monomerlerden yeni polimerler üretilmektedir. Bu yöntemle elde edilen plastik malzemelere örnek; pet şişelerdir (Şekil 11) [13].

Geri dönüşüm sayesinde ham maddelerin azalması ve doğal kaynakların tükenmesi önlenecek, böylelikle ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır. Polietilen ve polipropilen türü plastik atıklar küçük ölçekli çok sayıda işletme tarafından geri kazanılıyor. Yılda yaklaşık 150-200 bin ton civarında atık plastik işlenerek geri dönüştürülmektedir. Atık PET şişeler ise SASA tesisinde tekrar elyaf olarak değerlendirilmektedir. Her yıl 10 bin ton PET şişe geri kazanılmaktadır [13].

Plastiği geri dönüştürme çalışmaları plastiğin kullanımına paralel olarak son yıllarda birkaç kat artmış ve hızla yaygınlaşmıştır. Nitekim 1990 ile 1996 yılları arasında çöpe atılan plastik malzeme miktarı bu geri dönüşüm çalışmaları sayesinde ağırlıkça %20 civarında azalma göstermiştir [13].

Şekil 10. Plastik Ambalaj Malzemelerinin Türlerine Göre Ayrımı

Şekil 11. Plastik Ambalajların Geri Dönüşümü

Benzer Konular
	Konu Başlığı	Başlatan	Yanıtlar	Görüntü	Son Mesaj
	Ambalaj A - B - C	[B]a[R]a[N]	0	992	Nisan 08, 2009, 05:14:59 ÖS Gönderen : [B]a[R]a[N]
	Metal Ambalaj Nedir Kimya	Anqel*	1	2193	Kasım 10, 2011, 01:15:48 ÖÖ Gönderen : abra
	Haloseptıl 100 Tablet Ambalaj İlaçlar	Honey_Face	0	639	Şubat 03, 2013, 05:06:49 ÖS Gönderen : Honey_Face
	Joıntace 75 Ml Jel Ambalaj İlaçlar	Honey_Face	0	1444	Şubat 03, 2013, 05:28:59 ÖS Gönderen : Honey_Face
	Haloseptıl 100 Tablet Ambalaj İlaçlar	Asortik Hatun	0	963	Mayıs 04, 2014, 06:58:43 ÖS Gönderen : Asortik Hatun