|
|
|
PANİK ATAK Panikatak, başta "Panik Bozukluk" olmak üzere, birçok psikiyatrik bozuklukta ve bazı fiziksel hastalıklarda ( Tiroit bezinin aşırı çalışması, kan şekeri düşüklükleri, enfeksiyon hastalıkları, kansızlık gibi...) görülebilen beklenmedik bir anda, herhangi bir yerde ortaya çıkan; yoğun kaygı, bunaltı, korku karışımı bir nöbettir. Hasta kısa ve tekrarlayıcı nöbetler halinde anormal edişeler duyar. Bu nöbet kişiye öylesine yoğun bir korku ve rahatsızlık duygusu yaşatır ki, kötü bir şey olacağı veya sonunun geldiğini, öleceğini hisseder. Bu korku fırtınasını yaşayan insan, doğal olarak o ortamdan ve durumdan kaçma, uzaklaşma davranışı gösterir, bir an önce yardım alınabilecek bir sağlık kuruluşuna müracaat edilir. Çoğu kez de hastane, doktor gördüğünde kişide rahatlama olur ve nöbet geçebilir. Panik atak geçtikten sonra; kişi üzerinden kamyon geçmiş gibi hisseder. Müthiş bir yorgunluk, isteksizlik, sese, gürültüye, kalabalığa, ışığa karşı tahammülsüzlük ortaya çıkar. Yatmak, dinlenmek en iyi bir seçim olur. Yanında güvendiği birisi olsun ama soru sormasın, fazla konuşmasın istenir.
PANİK ATAK TÜRLERİ
1. Beklenmedik Ataklar: Nedensiz,birden ortaya çıkan nöbetler. Panik bozuklukta bu tür ataklar vardır. 2. Duruma bağlı olanlar: Korkulan bir kedi, köpek veya başka bir nesneyle yada bir durum karşısında ortaya çıkar. 3. Durumsal yatkınlık gösterilen panik ataklar: Genellikle destekleyici bir etken vardır, ama her zaman panik oluşmaz. Örneğin araba kullanırken panik atak oluşmaktadır. Bazen araba kullandıktan sonra atak geçirmektedir...
Panik Atağın 13 bedensel bilişsel belirtisi vardır.Bunlardan 4 tanesinin olması nöbet için yeterlidir çoğunlukla 7-10 arası belirti yaşanmaktadır. Nöbet hızlı başlangıçlıdır, 10 dakikada zirveye çıkar. Bazen yarım veya bir saat sürebilir.
PANİKATAKTA GÖRÜLEN BELİRTİLER:
1. Çarpıntı, kalp atışlarını duyumsama, kalbin yerinden fırlayacakmış gibi olması, göğüste basınç bazen sol kola yayılan ağrı ve uyuşmalar... 2. Terleme(Sıcak -Soğuk boşalımlar, bazen üşüme bazen alevlerin basması hissi) 3. Titreme, sarsılma, itilme hissi 4. Boğulma ve nefes alamama hali (Boğazda düğümlenme veya bir yumru, tıkanma hissi) 5. Soluğun kesilmesi (Derin nefes alma ihtiyacı, havanın yetmemesi gibi hisler) 6. Göğüste daralma, sıkışma, ağrı duyumsama 7. Bulantı, karında ağrı, şişkinlik , gaz oluşması, geğirti.(Bazen mideden başlayıp boğaza doğru yayılan kalkışma rahatsızlık hali) 8. Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş ya da bayılacakmış gibi olma hali 9. Panik anında kontrolünü kaybedeceği yada çıldıracağı korkusu (Kendisine, çocuklara, çevreye zarar verme korkusu) 10. ölüm korkusu 11. Üşüme, ürperme ya da ateş basmaları
PANİK ATAKLARA SEBEP OLABİLEN TIBBİ DURUMLAR
- Hipoglisemi(kan şekeri düşüklüğü) - Feokromasitoma(Böbrek üstü bezi hastalığı, aşırı adrenalin salgısı yapar) - Kortizol hormonu yüksekliği - Tiroid bezinin aşırı veya yetersiz çalışması(Halk arasında guatır vs denen hastalık grubu) - Alkol ve diazem veya bazı-epilepsi ilaçlarının birden kesilmesi durumunda yoksunluk sendromu içinde panik ataklar görülebilir - Kafein,kokain,uyarıcı anfetamin ve benzeri doping maddeleri alımı - Vitamin eksiklikleri,kansızlıklar - Beyin tümörleri - Epilepsi(sara)hastalığı - Akciğer hastalıkları(Tıkayıcı kronik akciğer,akciğerde damar tıkanması) - Bazı kalp hastalıkları - Bazı enfeksiyon hastalıkları
PANİK ATAĞIN GELMEMESİ İÇİN GELİŞTİRİLEN DAVRANIŞLAR
- Yanında su taşıma, - Sürekli kalbini ve nabzını dinleme ve tutma, - Tansiyon aletiyle dolaşma,sürekli tansiyonunu ölçme ve ölçtürme, - Yakınlarının adreslerini,telefonlarını özel bir şekilde yanında taşıma, - Panik krizi yaşanır endişesiyle cinsel ilişkiden kaçma,sportif aktiviteleri bırakma, - Bulunduğu muhitten uzağı gidememe, - Tatile seyahate çıkamama, - Boğazını sıkan bir şey giyememe, - Uyanamama,uykuda panikle ölürüm diye uyumama,uykusunu kaçırma, - Uçağa,vapura binememe, - Tünellerden,köprülerden geçememe,yüksek yerlere çıkamama. - Daha fazla güvenebileceği birilerinin yanına taşınma (aileden biri,doktoru ya da hastanelere yakın...) - Her gömleğinin , ceketinin cebine kriz anında kullanılmak üzere ilaç koyma.
PANİK BOZUKLUK NEDENLERİ
1- Genetik ve ailesel nedenler. 2- Biyolojik teoriler 3- Psikodinamik teoriler 4- Gelişimsel teoriler 5- Öğrenme kuramları 6- Bilişsel modeller
PANİK BOZUKLUKTA, RİSK FAKTÖRLERİ (Kimler paniğe daha yatkın?)
- Birinci derece akrabalarında panik ya da başka anksiyete bozukluğu olanlar. - Sıkıntılı, telaşlı, aceleci, mükemmeliyetçi, insanlar. - Düşünce ve duyguların yeterince dışarıya yansıtamayan, "içsel insanlar." - Alkol yada başka bağımlılık yapabilen maddelere yatkınlık ve bağımlılık - Geçmişinde panik atak diğer anksiyete bozukluklarından bir rahatsızlık ya da depresyon geçirmiş olmak. - Sürekli baskı altında olmak, engellenmek yada kendi kendini baskılamak. - Sürekli "verici" davranma "iyilik meleği"gibi davranma "hayır" diyememe. - Öfkesini, kızgınlığı dışarıya yansıtamayan insanlar - Aşırı hırslı,sürekli başarı ile beslenen,başarısızlıklarda kendisini suçlayan yapı..
PANİK BOZUKLUKTA TEDAVİ
Acil Serviste; Panik atakla gelen hastalara acil serviste genel olarak - Hasta değerlendirilir - Oksijen desteği sağlanır - Monitörüze edilir - Damar yolu açılır - Hastanın durumuna göre sedatif etkili ilaçlar yapılır. - Hasta takip edilir. Tedavide Temel ilkeler şunlardır - Panik atakları ortadan kaldırma - Sürekli atak yaşayacağım diye bunaltı, kaygı yaşamayı önlemek. - Panikle birlikte görülebilen diğer bedensel ve psikolojik sorunları gidermek - Zamanla paniği önemsemeyecek ve unutacak seviyeye gelmek - Panikten dolayı bozulan aile , iş-sosyal yaşamın eskisi gibi normalleşmesi. - Hiç bir panik belirtisi ve davranışı olmadığı halde tedaviye bir süre daha devam ettirmek. - Hasta-hekim arasında çok iyi bir iletişim olmalıdır.Hasta hekimine her an ulaşmalıdır. Tedavide kullanılan ana ilaçlar antidepresanlardır.Yardımcı olarak; sakinleştiriciler yatıştırıcılar, bedensel belirtileri önleyen ilaçlar kullanılır. - Hekim önerisi dışında kesinlikle ilaç almamak gerekir - Panik belirtileri düzelir düzelmez ilaçları ne azaltmak nede kesmek gerekir.Yoksa kısa sürede tekrarlar
|