Özgün baskıresim kalıpları sanatçılar tarafından yapılmaktadır. Çeşitli işlemler için aletler, makineler ve malzemeler kullanılır. Malzeme ve teknikler var olan bir eseri basarak çoğaltmak değil, var olmayan orijinal eseri yapmak için kullanılır.
Özgün Baskıresim sanatçıların kişisel anlatımlarını bulmalarını ve geliştirmelerini sağlar. Yaratılan eserler özgün değerlerini yitirmeden çoğaltabilmesi de bu tekniklerin tutulmasında etken olmuştur. Sanatçı eserini kendi çoğaltabilmekte, daha az fiyatla daha çok alıcıya ulaşmasını sağlayabilmektedir. Bu özellikleriyle özgün baskıresim teknikleri sanatın kitlelere yayılmasını, sanatçının sanat severlerle buluşmasını sağlar.
Özgün baskı, belli genel gereklilikleri içeren sanat yapılarıdır. Sanatçı, baskıyı yapmak amacıyla esas imgeli plaka, düz yüzeyli bir taş, düz bir ağaç (tahta) muşamba ya da benzeri bir malzeme üzerine yapar. Baskı işlemini sanatçı bu baskı malzemelerini kullanarak bizzat yapar ya da onun talimatıyla ve yöntemleriyle usta bir baskıcı tarafından yapılır. Sanatçı tüm baskı işlemini yönlendirir ve basım sırasını takip ederek bu sıraya göre baskıları numaralar ve imzalar. Özgün baskı bu gün en çok yararlanılan tekniktir. Özgün baskı teknikleri dört ana grupta toplanır:
1- Düz Baskı Teknikleri
2- Yüksek Baskı Teknikleri
3- Çukur Baskı Teknikleri
4- Elek Baskı Teknikleri
1. Düz Baskı (Monotipi, Litografi “Taşbaskı”)
1.a- Monotipi: Monotipi tekniğinde baskı, boyalı cam veya metal levhalar üzerine kağıt bastırılarak uygulanır. Merdane ile baskı boyası verilmiş cam veya metal levha üzerine kağıt serilir. Arka yüzeyine kurşun kalem veya benzeri gereçlerle bastırılarak çizgiler çizilerek baskıresim elde edilir.
Boyalı levha üzerinde kazıma, silme ve boyama yolu ile yapılan resimler bir pres yardımı ile bastırılarak kağıda aktarılabilir. Çok çeşitli uygulamaları yapılabilen ve özgün baskıresim elde etmek için kullanılan tekniktir. Özgün baskılar için kullanılan düz baskı tekniklerinin en ilkel şeklidir.
Bir başka teknik kağıt, kabartılı şekiller ve dokuları meydana gelmiş yüzey üzerine konarak arka yüzeyine kurşun kalem veya pastel kalem sürülerek veya boyalı rulo gezdirilerek elde edilir. Bu baskı çeşidine kopya baskı diyebiliriz. Bu teknikte tahta, örme kumaş, taş dokuma kumaş, kabuk, yaprak gibi dokuları olan her çeşit yüzey dokuları grafik resme dönüştürülebilir. Bu baskıların tümünde bir baskı elde edildiği için bir baskı anlamına “monotipi” denilmiştir.
1.b- Litografi (Taşbaskı) Tekniği: Düz baskıda en çok ve yaygın olan tekniği litoğrafidir.
Litografi sözcüğünün kökü eski Yunanca olup “taş üzerine yazılmış” anlamına gelir. Miksolobik deniz hayvanlarının kireçtaşı kabuklarından meydana gelmiş yer tabakalarının basıncı altında ve milyonlarca yılda oluşmuş doğal taşlar baskı kalıbı olarak kullanılır. Taş basmacılığında geleneksel olarak bavyera kireç taşları kullanılır. İnce grenli ve yumuşak kalker taşları da kullanılabilir. Taş, % 98 kalsiyum, karbonat ve bikarbonatlardan oluşur. Taşın düzlenmiş su ile temizlenmiş ve kurutulmuş yüzeyine yağlı kalem ve mürekkeple resim yapılıp taşın yüzeyi de merdane ile yağlı baskı boyası geçirilirse yalnız resim yapılıp taşın yüzeyinde resim olan yerlerde bir yağ tabakası yerleşir. Taş süngerle ıslatıldıktan sonra yüzeyde merdane ile yağlı baskı boyası geçirilirse resim olan yerler bu boyayı alır. Taşın çok sert dokusu hem suyu hem yağı iyi yutar. Boya verilmiş yüzeye kağıt serilerek kalıp presten geçirilirse resim baskı olarak kağıda geçer.
Taşbaskı ilke olarak ofset tekniğine benzer. İki teknikte de yağ ve suyun karışmaması özelliğinden yararlanılır. Senefeldor 1986 yılında ilk çok renkli litografiyi bulur. 1933’te bu teknik ile yağlıboya resmin renkli benzer baskısını yapmıştır.
Taşbaskı tekniği hem benzer bakı, ve özgün baskı alanında çabuk dünyaya yayılmıştır. Kalem izinin baskıya olduğu gibi geçirilebilmesi, çizgisi güçlü ressamlarca kullanılmıştır.
Taş kalıplar kalın ve ağır oldukları için onun yerine çinko ve alüminyum, bakır, krom kalıplar kullanılmıştır. Düz baskının üretimde kullanılan bu tekniğine “ofset baskı” denir. Ayrı ayrı kalıplar üst üste basarak çok renkli resimler yapılmaktadır.
Litografi tekniği ile eser veren sanatçılar Gericault, Deroix, Goya ve Davmier’dir. Gericault 1817, Delacroix 1819 yılında ilk eserlerini vermişlerdir. İspanya’da Goya yapmıştır. Hodnoreumier 1830’dan 1872’ye dek kalemle çalışan büyük ustasıdır. 42 yıl çeşitli dergi ve gazetelerde litografi ile resimler yapmıştır.
Türkiye’de Litografi
Aslıer’in baskıresim olarak taşbaskı yurdumuzda kullanılan en eski baskıresim tekniğidir. “Türkiye’de resim basma tekniği ilk kez 1730 yılında İbrahim Müteferrika’nın bastığı “tarihi Hondi Garbi” adlı kitabında uygulamıştır. İlk taşbaskı atölyesi 1831 yılında Henry Cayol tarafından Beyoğlu’nda kurulur ve burada Hüsrev Paşa’nın Nuhbettütalim adlı yapıtı basılır. Başlangıçta askeri eğitim amacıyla basılan kitap ve broşürlerde haritalar semalar insan figürleri çoğaltılmış, bu teknik sayesinde yazı ve hat sanatının güzel örnekleri kitlelere ulaştırılmıştır.”
1869’da Antoine Zellich İstanbul’da kendi matbaasını kurar. Türk baskıresim sanatının başlangıcı 19. yy ilk yarısına kadar uzanır. Türk betim sanatının en önemli alanını taşbaskı (litografi) oluşturur.
Bu sanatta en başta gelen sanatçı II. Abdulhamit döneminde yaşamış olan Mehmet Hulusi’dir. Eski İstanbul ve Anadolu kahvehanelerinin duvarlarına, asılan resimler yazılar ve duvar resimleri dönemin resim sergileri olarak kabul edilebilir. Kız kulesi, Hz. Ali’nin Devesi, Güzeller Güzeli Fatma, Karagöz, Mülis Tüccar bunlardan birkaçı.
Taşbaskı tekniği ilk kez askeri okulda resim öğretmenliği yapan Hoca Ali Rıza’dır.
1957’de Tatbiki Hüz. Sar. Yük. Mustafa Aslıer çalışmaya başlamıştır. Eskişehir’de Anadolu Ünv. Uygulamalı Güzel Sanatlar Yüksekokulu taşbaskı atölyesini Atilla Atar kurmuştur. 1989 Bilkent, Hacettepe ve 9 Eylül Ünv. taşbaskı çalışmaya başlanmıştır. Bu alanda çalışan sanatçılarımız şunlardır: Mustafa Aslıer, Fevzi Karakoç, Atilla Atar, Basri Erdem, İsmail Hakkı Demirtaş, Emin Koç, Alaattin Aksoy, Mehmet Özer, Selami Yahya, Gül Derman, Saime Hakan, Hüsnü Dokak.
2. Yüksek Baskı (Ağaçbaskı)
Bu teknikte, düz kalıp yüzeylerinde basılması istenmeyen yerler kazınarak veya oyularak çukurlaştırılır. Yüksekte kalan yerlere merdane veya tampon ile boya verilerek baskı yapılır. Kalıp olarak düzgün yüzeyli ağaç, oyma ve kazımaya elverişli muşambalar (linolyum) kullanılır. Asitten yararlanarak kurşun, çinko, bakır levhalar da oyulabilir. Ağaç kalıp olarak şimşir, ıhlamur, kiraz, elma, armut gibi ağaçlar kullanılır.
Yüksekte kalan yerlere merdane veya tampon ile boya verildikten sonra kağıt bu yüzeye yerleştirilir. Baskı kağıdının arka yüzüne tahta kaşığın sırtı veya benzeri bir tahta ile sürülerek gerçekleştirilir. Her renk için ayrı kalıplar oyulur ve aynı kalıba farklı renkler sürülerek çok renkli baskılar elde edilir.
Oyularak yapılmış tahta kalıplar Çin’de 12. yy, Avrupa’da 15. yy kullanılmaya başlanmıştır. Bu teknik Avrupa’da ortaçağda kutsal resimleri için kullanıldı.
Gutenberg 1440 yılında harfleri dizerek sayfa kalıplarını oluşturmada tekniğini bulduktan sonra, tahta kalıplar sadece resim baskıları için kullanılıyordu. Kutsal resimleri çizip boyayan resim ustaları asıl resmi veren çizimi kalıptan basarak sonra boyamak gibi daha kolay üretme tekniğine yönelmeleri bu teknikte özgün resimler yapma yolunu açmıştır.
Bu tekniğin kullanılması kağıdın Avrupa’da yapılabilmesini kolaylaştırmıştır. İlk kağıt fabrikası 1390 Mürnberg’de kurulmuştur.
Rönesans döneminde Almanya’da Albecht Dürer; Lucas Granach, Holbein gibi ressamlar ağaç kalıplardan resimler basmıştır.


- Türkiye’de yüksek baskı (Ağaç Gravür) -
Türkiye’de ilk tahta oyma-basma resimler kitaplarda bulunmaktadır. “İbrahim Müteferrika 1730’da “Tarihi Hindi” isimli kitapta tahta kalıptan basılma resimler vardır.”
Cumhuriyetin ilk on yılında Fransa ve Almanya’ya sanat öğrenimine giden sanatçılar geri dönüp birçok sanat eseri yapmışlardır. Fransa’dan Leopold Levy getirilmiş, Gazi Eğitim Enst. küçük boy alınmış bu metal gravür presi alınmış ancak ilk yıllarda daha çok linolyum oyulmuş kalıplardan yüksek baskı yapmak için kullanıldığı görülür.
Gazi Eğitim Ens. Resim Bölümünde 1936 yılından sonra başlatılan linol oyma basma çalışmaları, 1960’a kadar sürmüştür.
O dönemlerde linol bulmak kolay olduğu için tahta kullanılmamış.
O dönemin öğrencilerinden sonra özgün baskı resimleriyle tanınmış sanatçılar şunlardır: Ferit Apa, Adnan Turani, Mustafa Aslıer, Nevide Rökaydın, Nevzat Akaral, Muammer Bakır’dır.
Tahta oyma baskı tekniğini bütün olanaklarıyla öğretime alınmasını ilk kez 1957 yılında devlet tatbiki Güzel Sanatlar Yüksekokulunda görülmektedir.
Almanya’da eğitim görmüş Mustafa Aslıer 1958 D.T.C.S.O.’da görev almasıyla tahta oyma basmaya ağırlık vermişti ve çoğu resmini tahta kalıplardan basmıştır.
Özgün baskıresim 1958-60’dan sonra gelişmiştir. Marmara Ünv. G.S.F. ders olarak verilmektedir.
3. Çukur Baskı (Gravür)
4. Elek (İpek Baskı
Serigrafi, Filmdruk, Şablon baskı adlarıyla da anılan bu teknik Çin’de ve Japonya’da yüzyıllar önce kumaşlara baskı yapmak için kullanılmıştır. Bir çerçeveye ipek, sentetik iplik veya bronz telden ince bir dokuma gerilerek elde edilen eleğin basılmayacak yeri kapatılır. Oluşan kalıp kağıt üzerine oturtulur ve eleğin içine konan baskı boyasının sıyrılarak alttaki kağıda geçmesiyle baskı elde edilir.
Kalıbın dokuması üzerine uygulanan kapatma açık bırakma işlemleri için çeşitli malzeme ve yardımcı tekniklerden yararlanılır.
1- Kesme, oyma şablonları kağıttan ve çeşitli yapışkan düz tabakalardan 3 renk hazırlanır. Eleğin dokumasına ütü veya yapışkanla yapıştırılır.
2- Resim eleğin dokunması üzerine yağlı kalem ve mürekkeple (litografi ve mürekkeb) resmedilir. Sonra eleğin yüzü kolloidal eriyikle (jelatin, kitre, arap zamkı) kapatılır. Kurutulduktan sonra yağlı kalem ve mürekkep işleri benzinle silinir. Basacak yerler açılmış ve kalıp baskıya hazırlanmış olur.
3- Işığa duyarlı maddeler kollidol eriyik durumunda, eleğe sürülür ve kurutulur. Işığa duyarlı haldeyken üzerine saydam folyolar üzerine çizilmiş ve boyanmış resimler ışık yardımı ile kopya edilir. Resim olan yerler ışıktan etkilenmez. Diğer yerlerden geçen ışık duyarlı tabakayı sertleştirir. Sertleşmeyen yerler yıkanarak açılır ve kalıp kurutularak baskıya hazır hale gelir.
4- Resmin siyah beyaz değerleri fotografik yolla filme geçirilir. Bu yolla özgün resmin her rengi için ayrı film çekilebilir. Bu filmlerdeki resim izleri ışığa duyarlı maddeler yardımıyla eleğe geçirilir. Bu teknikten daha çok benzer baskılar (reprodüksiyon) yapmak için yararlanılır. Sanatçı özgün resim yaratılması aşamalarında bu teknikten yararlanılabilir. 1850 yılında Lyon kentinde ipekli kumaşa renkli süslemelerin “Lyon Emprimeleri” basmak için kullanılmıştır. I. Dünya savaşında bu teknik Amerika’da kullanılmıştır. II. Dünya savaşı sırasında elek baskı özgün baskı arasında yer almıştır. Hans Arpjoseph Albers, Willi Baumeister, Viktor Vasarelly, Jahson Jackson Polloc, Robert Rauschenberg, Andy Warbol gibi ünlü ressamlar bu alanda birçok baskı yapan sanatçılardır.

TÜRKİYE’DE İPEK BASKI
1950’den sonra ekonomideki sistem değişikliği ile oluşan serbest piyasa anlayışı olan büyük hareketlilik kazandırdı. Reklam, tanıtım, grafik tasarım, ambalaj gibi gereksinimleri ipek baskıdan yararlanıldı. İşaret levhalarını binlerce kez basıp yayma amacı için kullanıldı. Reklam ve tabela atölyelerinin ayrıcalıklı tekniği haline geldi.
Sanatsal çalışma alanında Avrupa’ya koşut bir gelişme gösterdiği söylenemez. 1950'’erde bazı sanatçımızca merak ve deneme isteği ile ele alınmasına resim üretiminde kullanılmasına rağmen üzerinde yeterince durulmadığı bazı sanat kurumlarında ilgilenildi ise de basit denemelerden ileri gitmediği görülür. Sözü edilen dönemler genel olarak resim dersince yağlıboya resmin akla geldiği, öteki resim tekniklerinin ve baskı resim teknikleri ile resmin üretimini pek makul sayılmadığı yıllardır. Bu nedenle ipekbaskı resmin ilgi çekmediği ve sanatçıların da ilgilenmediği söylenebilir. İpekbaskıyı resim alanında ilk kullanan sanatçılarımızdan ikisi Bedri Rahmi ve Eren Eyüboğlu’dur.
İpekbaskının bir sanat üretim yolu olması, Güzel Sanatlar eğitimi veren kurumlarda ders olarak verilmesi ve incelenip irdelenmesi 1970’lerden sonra oluşmuştur.
Bu gelişmede önce İstanbul Atatürk Eğitim Enstitüsünde, Güzel Sanatlar Akademisinde ipekbaskıyı birçok ressama çalışma olanağı sağlayan Prof. Süleyman Saim Tekcan’ın payı büyüktür.
Bugün sanat ortamımızın en özel sanat yeri olan Çamlıca Sanatevi örnektir. Elif Naci, Cihat Burak, Devrim Erbil, Burhan Doğansoy gibi ünlü pentür ustaları ipekbaskı ile resim üretmeleri bu atölyeler sayesinde olmuştur.
Sanatsal serigrafi adlı yazısında Şükrü Aysan “ayrıcı nitelikleri ile sanatsal gereksinimlere yanıt veren, yeni plastik düşünceler esinleyen serigrafinin ülkemizde resim sanatı eğitimi bağlamında öğretimine Güzel Sanatlar Akademisinde 1981-1982 öğretim yılında başlamıştır” demesine rağmen bu eğitimin 1970’li yıllarda İstanbul Eğitim Enstitüsünde 1980’lerde Gazi Eğitim Enst. Resim Bölümünde okutulmaya başlamıştır. Bugün serigrafi yöntemi Güzel Sanatlar eğitimi veren birçok kurumda yapılmaktadır. Beş on yıl önce resim yarışmaları ve sergilerinde ipekbaskı pek sık görülmüyordu. Bugün ise önemli bir yer tutmaktadır.
Sanatçılarımızdan bazıları şöyle sıralayabiliriz: Bedri Rahmi, Eren Eyüboğlu, S. S. Tekcan, Nevide Gökaydın, Elif Naci, Cihat Burak, Devrim Erbil, Burhan Uygur, Yılmaz Aysan, Şükran Pekmezci, Gül Derman, Şenol Yorozlu, Zahit Büyükişleyen, Hasan Pekmezci, Kadri Özayten, Zeki Fındıkoğlu, Mehmet Özer, Basri Erdem, İbrahim Çiftçioğlu, H. Talat Cengiz, Devabil Kara, H. Yakup Öztuna, Hasan Rıza Cerrah, Fevzi Karakoç.

3- Diğer Özgünbaskı Resim Teknikleri
Işığa duyarlı kağıtlar, fotoğraf gereç ve makinaları, bilgisayarlar yardımıyla özgün görsel eserleri yapılabilir ve bunlar kağıt üzerine geçirebilir. Bu yeni tekniklerle yaratıcı resim araştırma ve denemeleri sürdürülmektedir.
a- Malzeme Baskıları: Düz bir yüzeye kumaş, iplik, ince zincirler, düğmeler ahşap kaplama levhaları ve çeşitli malzeme parçaları ile resim düzenlemeleri yapılır. Bu malzemeye önceden veya düzenlemeden sonra rulo ile baskı boyası sürülür üzerine kağıt yatırılarak pres yardımı ile baskı yapılır. Baskı resim ile baskıda veya üstüste basılarak elde edilir. Kullanılan malzemenin çeşitliliğine göre değişik resimler ve dokular elde edilir.
b- Işıkla Baskı: Işığa duyarlı fotografi kağıdı üzerine karanlık odada ışık-gölgeler ve görüntüler düşürülerek baskı elde edilir. Görüntüsü izi ve gölgesi elde edilecek eşya ve çeşitli malzeme kağıt üzerine konduktan sonra ışık verilir veya malzeme büyütme aracının (agrandizör) film yerine konarak görüntü kağıda düşürülür. Yeterli ışık alan fotoğrafı kağıdı banya edilerek resim ortaya çıkar. Cam üzerine boyalarla yapılan resimler de ışık yardımı ile fotoğraf kağıda geçer.
4- Çukur Baskı (Gravür)

METAL GRAVUR KALIPLARI
Metal gravürde özellikle çukur (intaglio) baskıda en çok çinko, bakır, alüminyum plakalar kullanılır. Ama en çok çinko kalıplar kullanılır.
a) Bakır Plaka: Bakır, kırmızı karakteristik renkte ve yumuşak metaldir. Bakır yumuşak bir metal olduğundan baskıya uygun değildir. Bu yüzden bakır dövülüp tavlanmalıdır. Bakır temiz baskı verir ve oksitlenmeye karşı dayanıklıdır.
Bakırın yüzeyi nemli ortamda patina denilen bir tabaka ile kaplanır. Dolayısıyla rengi açık sarıdan yeşile hatta siyaha kadar değişiklik gösterir. Kuru kazı ve asitle yedirme tekniklerinde saflık derecesi %99,94 oranında olan bakır plakalara ihtiyaç vardır. Bu nedenle bir çeşit arıtma yolu olan elektrolize yöntemi uygulanmış elektrotik bakır denilen saf bakır kullanılır.
b- Çinko Plaka: Hafif mavimtrak beyaz renkte olup cilalandığında pürüzsüz ve parlak bir yüzeye sahip olur ama havayla temas ettiğinde görünüşü çabuk bozulur. Yoğunluğu 7,14 g/cm³, ağırlığı 65,38 g/cm³ olan çinko 419°C ergir, 90°C ise kaynar. Dayanıklılığı mm² başına 12-17 arasında ve plastik bir metaldir.
Çinko levha alaşımında
Formül 17
%0,75 kadmiyum %0,1 magnezyum
%0,03 demir % 5 oranında kurşun bulunur.
Çinko levhalar, moleküler yapılarından dolayı kuru uç ve çelik kalem gibi araçların kullanılmasına elverişli değildir. O yüzden kalıbın yüzeyine mum, gıres yağı, inceltilmiş katran sürülüp konmalıdır.
Çinko levhalar ucuz ve asit içinde çabuk yenmesiyle çok renkli baskı yapan sanatçılar tarafından tercih edilir.
“Çelik kalıptan alınan baskılar, yüksek baskı türüdür.”

C- Alüminyum Plaka: “Beyaz renkte hafif bir metal olan alüminyumun yoğunluğu 2,70 dir ve 658°C egrir. Normal ısıda hava teması ile ağır ağır oksidasyona uğrayan alüminyumun yüzeyi ince bir oksit tabakası ile kaplanır. Alüminyum alaşımında demir ve silisyum gibi maddeler bulunur. Bunlar hafif olmakla birlikte, sağlam ve işlemeye uygundur.”
Çok renkli baskıda kesilerek şablon şeklinde kullanılabileceği gibi maskeleme işlerinde de kullanılır.
Alüminyum plakalar litografi, fotolitografi tekniklerinde, ofset ve algrafide kullanılır.

LEVHALARIN KESİLMESİ
1- ÇENGEL UÇLA KESME: Levhaların kesilecek kısmına koyulacak metal cetvel iki ucundan masaya sabitlenir. Çengel uç cetvelin paralelinde uzak uçtan başlayarak bastırıp çekilir. Bu işlem levha kalınlığının yarısına kadar derinleşene dek sürdürülür. Levha ters çevrilerek derin oyulmuş kısım masanın köşesine getirilir ve levha ters yöne katlandığında kırılma olur ve parça ikiye ayrılır.
2- ÇELİK KALEMLE KESME: Bu işlem çok acil durumlarda uygulanır. Çengel uçla kesme işleminin aynısı uygulanır. Fakat sonuç daha kısa sürede elde edilir.
3- ŞEKİLLİ KESME: Levhayı düzgün olmayan bir biçimde kesme ya da çentikli bir biçimde kesmek için nitrik asit kullanılır. Kalın bir asfalt tabakası ile kaplanıp, kaba bir uç ile istenilen şekil oyulup genişletildikten sonra levha üç ölçek su bir ölçek nitrik asit ile hazırlanan karışımın içine atılır. Levha iki saat süre sonunda asit tarafından yenmek suretiyle istenilen şekil elde edilmiş olunur. Elde edilen levhanın çentikleri sıyırıcı veya törpü ile düzeltilir.

LEVHA KENARININ PAHLANMASI
Levha kenarı, baskı kağıdını ve keçeyi yırtmaması için kalıbın kenarları pahlanır. Pahlama için eğe gerekir. Kalıbı pahlamak için eğe ile kenarlarındaki tırtırlı yerler temizlenir. Daha sonra zımpara kağıdı ve burnister ile pahlamada plakayı düzeltmek için kullanılır.
Kalıp kenarlarının uçları sivri olduğu zaman o kısımlar hemen yuvarlatılmalıdır.
Bir kaşık tebeşir tozu, sirke, mavi ispirto ile bulamaç yaparak parlatılır.
Parlatılan levhaların yüzeylerinin koruyucu lakı iyi tutması için levhalar % 5 nitrik asit ile hazırlanan asit banyosuna atılır. Birkaç saniye tutulup levha su ile temizlenir.
Bakır levha için ölçü sülfirik asit (H2SO4) ve ölçü su bileşimi ya da 16° oranında nitrik asit ve su kullanılarak levha temizlenir. Daha sonra su ile çalkalanır.
METAL GRAVÜR KALIPLARININ OYULMASI
Çoğaltma yöntemiyle yapılan baskılarda ve baskı kalıbı olarak kullanılan madeni levhaların oyulmasında başvurulan teknikler şunlardır.
KURU KAZI TEKNİKLERİ ISLAK KAZI TEKNİKLERİ
- Çizgisel oyma (Laine Engraving) - Çizgisel Dağlama (Ething)
- Çelik kalem kazısı - Derin oyma (Deep Etching)
- İğne kazı (Dry point) - Yumuşak Vernik (Soft Graund)
- Siyah Tarz (mezotint) - Lale baskı (aguotint)
- Kalburma (Crible) - Şekerli Vernik (Liet Graund)

KURU KAZI TEKNİKLERİ
a- Çizgisel Oyma-Çelik Kalem Kazısı (Engrauing)
Madeni levhaya çelik uçlu kalemle direkt kazıma işleminde “çelik kalem” denir.
Baskı yapıldığında çizgiler kağıda rölyef etkisi bırakacak şekilde geçer. Aynı yöntemle levha üzerinde çizgiler çapaklı veya düz olabilir. Levha yüzeyine boya verildiğinde çapaklı yerlerin fazla boya alması kağıda basıldığında inceli kalınlı noktalar elde edilir. Kuru kazıma daha çok yumuşak alaşımlı levhalarda kullanılır. En uygunu bakır levhadır. Diğer tekniklere nazaran daha çok el becerisi isteyen bir tekniktir. Bu da yeteri kadar deneyim gerektirir.
Resim metal üzerine doğrudan kazınır. Kazıma yolu ile oluşan çukurlara ve bu çukurun yanında oluşan çapaklara giren boya diğer yerlerdeki boy silindikten sonra nemli kağıtlara presle baskile geçirilir.
“Kuru kazı tekniğinde, baskı sayısı 20-25 olsa da ilk 10 baskı en kaliteli olanlarıdır. Levha presten geçtikçe açılan oluklar ve çapaklar belli bir süre sonra düzleşmeye başlayacağından dolayı fazla deneme baskı olmadan asıl tiraja geçmekte fayda vardır.

b- İğne Kazı (Dry Point)
Bu teknik baskı sanatına yeni başlayanlar için en uygun tekniktir. Kuru uç adı verilen sert ve sivri iğneyi andıran bir uç kullanılır. Madeni levha yüzeyine direkt kazıma yöntemiyle sert uç, metali çizgi boyunca iki yana yığar. Sert ucun itmesi ile meydana gelen yığılma levhaya boya verilince boyayı tutar. Levha temizlendiğinde sert ucun oluşturduğu çapaklar belli miktarda boyayı muhafaza eder. Levha basıldığında çeşitli değerlerden oluşan bir çizgi elde edilmiş olur. Burada önemli olan nokta baskıda meydana gelen çizgi elde edilmiş olur.
Burada önemli olan nokta, baskıda meydana gelen çizgiyi çukurların değil, kenarlarındaki yığıntının oluşturduğu değerlerdir. Levha yüzeyine desen verirken ucun levhaya olan açısının değiştirilmesi sonucunda çizgi yapısında zengin çeşitlemelere yol açar. Aynı şey çelik kalem kazısı için de geçerlidir.
c- Siyah Tarz (Mezotint)
Bakır levha üzerine çalışılır. Bu yöntemde çeşitli dişli bıçak veya ruletlerdeki (dişli silindirik) kullanarak metal plak üzerinde çukurluk ve çapaklardan dokular oluşturulur. Kullanılan bıçak ve ruletlerdeki diş kalınlığına göre çeşitli karakter ve derinlikleri değiştirilir. Diğer yöntemlerde olduğu gibi baskı yapılır.


ISLAK KAZI TEKNİKLERİ
a- Çizgisel Dağlama (Etching): Kuru kazıma tekniklerinde çelik kalem kazısında sanatçıların iradesiyle direk müdahale sonucu çizgiler oluşmakta. Bir kez çizilen çizgi veya desen pek nadiren değiştirilebilir. Ancak dağlama yöntemiyle oluşan desenin çizgisini tamamlamak için, çalışma esnasında çizgi aniden bükülür ya da yönü değişirse ve istenmeyen durum oluşursa sanatçı değişik uçlar kullanarak levha yüzeyinde daha geniş çizgi efektini elde etmek için ya uçla genişletmek ya da asit içinde daha uzun süre bekleterek istenileni yakalayabilme imkanı vardır.
Çizginin verimini arttırmak ve resme tonal bölgeler ve şekiller eklemek için baskı kalıbı yüzeyini değişik yoğunlukta tozlama (agutint) veya yumuşak zemin (soft ground) tekniklerle kolayca elde etme olanağı vardır. Asitle yedirme yöntemiyle elde edilen bir çizgi belli belirsiz çizgilerden 1/8 genişliğinde derin siyah çizgilere kadar çeşitlilik gösterebilir. Hatta katmerli kalem darbeleri kullanarak ya da lift graund işlemi ile daha geniş çizgiler elde edilebilir. Dağlama (etching) yöntemiyle oluşan kalıbın hoşa gitmeyen yerlerin değiştirilmesi, kalıba müdahale etme gibi durumlarda; kalıbı yeniden hazırlama yerine bir burin kullanarak hatlarını biraz daha derinleştirerek yapılır. Çelik kalem ile oluşturulan çizgiler gibi koyu (yoğun) siyah baskı olanağı verir.
Tek bir dağlama kabını birçok renkle boyayarak renkli bir baskı elde etmek mümkündür. Dağlama yöntemiyle hazırlanan çukur baskı kalıplarını renk verme, silme (temizleme) baskıya hazır hale getirme zaman alıcıdır.