Nevşehir Halk Bilgisi

Halk Bilgisi
Toplulukların kendi yaşamsal ihtiyaçlarını çözümlemeye yönelik, kendi çevre şartları içerisinde oluşturdukları bilgi birikimidir.

Nevşehir ve çevresinde edinilen bazı örnekler:

Halk Hekimliği
-İstenilmeyen gebelik durumunda, bir tenekeye katran konularak ısıtılır ve buharına gebe kadın oturtularak çocuk düşürülmeye çalışılır.

-Çubuk hastalığından kurtulmak için, hocaya yağ okutulur.Sonra okunan yağda çubuk ateşi üzerine yumurta pişirilir ve çocuğun annesi o yumurtayı yer.

-Dilaltı olan çocuğun konuşamaması durumunda, tedavi olarak çocuğun dilinin altı jiletlenir.

-Sancı halinde kıvranan birisinin sırtı bıçakla kesilerek pis kan akıtılır.Sonra üzerine tavuk böceği ezilerek sarılmak suretiyle rahatlanması sağlanır.

-Siğil adı verilen, elde oluşan hastalık için, yaş söğüt dalı Çarşamba günü okunarak saklanır.Söğüt dalı kurudukça siğilin kuruyacağına inanılır.

-Karın bölgesindeki ağrılar için, boz kekik ve kedi cırnağı otu kaynatılarak içilir.

-Basur a karşı itburnu çalısının meyveleri kaynatılarak içilir.

Halk Veterinerliği (Baytarlık)
-Yanıkara hastalığına yakalanan hayvanın, ağız, burun ve dili kaynatılıncaya kadar tuzla ovulur.Büyükbaş hayvanların ise bel kısmı kızgın demirle dağlanır.

-Hayvanın sancılanması durumunda rakı içirilerek sıcak tutulmaya çalışılır.

-Zorlamadan dolayı bacaklarda oluşan şişlikler çizilerek üzerine de pişirilmiş patlıcan sarılır.

-Zehirlemelere karşı, ayran ve toprak içirilir.

-Kırıklara karşı zift, yumurta ve bal sargısı yapılır.

Halk Takvimi
-Yörede halk takvimi ,aylar, yıllar ve geçen zaman olarak algılanmaktadır.

-Bir önceki yıla “Bıldır” denmektedir.

-Halk takvimi,Miladi yıldan 13 gün sonrasına göre hesap edilmektedir.

-Zihinlerde iz bırakan yıllar olarak “Rus harbi,seferberlik dönemi,kıtlık yılı” hatırlanmaktadır.

-Mevsimlerin adları halk arasında bahar(İlk bahar), yaz, son güz (Sonbahar), karakış(Kış), olarak kullanılmaktadır.

-İlkbahar’ ın başladığının belirtisi olarak, Şubat sonunda ekilen arpalar ve Mart ayında doğan kuzular kabul edilmektedir.

-Yazın başlangıcı, ekilen ürünlerin hasadının başlandığı an olarak bilinmektedir.

-Zemheri, Kışın en soğuk ayı, gücük ayı ise en çok karın yağdığı ay olarak kabul

Halk Meteorolojisi
-Halk,iklim ve hava ile ilgili tahminlerini çevre oluşumlarına bakarak yapmaktadır.

-Yüksek dağların tepesine koyu bulutlar çöktüğü zaman yağış beklenir.

-Hayvanlara göre tahmin yapılır.İnekler burnunu havaya dikerse, koyunlar toplu yayılırsa yağmurun yağacağına işaret kabul edilir.

-Serçeler toplu durursa kar yağacak demektir.

-Ayın önü duluklu olursa, kaba yel eserse yağmur yağacağına yorulur.

-Kavaklar yaprağını tepeden dökerse kışın sert geçeceği şeklinde yorumlanır.

-Bölgenin batısından bulut kabarırsa yağmur gelecek demektir.

-Havanın sıklet olduğu zaman, insanların sallana, sallana gezmeleri durumunda kuraklık ve yağışsızlık beklenir.

-Koç katımında, koç ilk olarak sürüdeki siyah koyunla çiftleşirse yağış az olacak demektir.