Mongoose Operasyonu

Mongoose (Firavunfaresi) Operasyonu, ABD Başkanı John Kennedy döneminde CIA tarafından örtülü olarak başlatılan operasyon. Başarısız Domuzlar Körfezi Çıkarmasından sonra 30 Kasım 1961 tarihinde Küba’daki Fidel Castro yönetimine karşı örtülü saldırılara Kennedy tarafından onay verilmiştir. Operasyona Hava Kuvvetleri Generali Edward Lasdale komuta ediyordu.

Operasyonun hayata geçirilmesi, Küba hükümetinde başarısız Domuzlar Körfezi girişiminden sonra adanın bu sefer daha kapsamlı bir şekilde ABD Ordusu tarafından işgal tehditi altında olduğu şeklinde yorumlanacak ve Sovyetler Birliği ile savunma alanında yakınlaşma başlayacaktır. ABD’nin Türkiye topraklarında bulundurduğu Jüpiter füzelerine karşılık olarak Küba topraklarına Sovyet füzesi yerleştirme fikri, Küba’nın ciddi olarak yaşadığı işgal tehditiyle birleşince Küba Füze Krizi patlak verecektir. [1]

İçeriği

Mongoose Operasyonu, Küba’daki Castro rejimini alaşağı etmek için propaganda, psikolojik savaş ve sabotaj eylemlerinin kullanılmasını içermekteydi. ABD Dışişleri Bakanlığına ait belgelerde de “Küba’daki komünist rejimi devirmek için” bir eylem planının yürürlülükte olduğu belirtilirken, Fidel Castro’ya karşı “bir isyanın Ekim 1962’de çıkabileceği” beklenmekteydi. ABD yönetimi yeni başa gelecek hükümetle “barış içinde yaşamak” istemekteydi.[2]

Arkaplanı

II. Dünya Savaşından sonra Nazi Almanyasının işgal etmiş olduğu ülkeleri özgürleştiren Sovyetler Birliği Kızılordusu bu ülkelerde yeniden sosyalizme düşman rejimlerin iktidara gelmemesi için sol ve sosyalist eğilimli hükümetlerin başa gelmesini sağlamıştı. Böylece ABD ve Avrupalı müttefiklerine karşı Sovyetler Birliği ve sosyalist blok ortaya çıkmıştı. Bu sosyalist blok ülkelerinden farklı olarak ve tamamen kendi iç dinamikleriyle iktidara gelen sosyalist eğilimli Küba Devrimi ve Fidel Castro yönetimi ABD’yi oldukça endişelendirmekteydi. Latin Amerika bölgesine hakim olmak isteyen ABD, Küba Devriminin diğer bölge ülkelerine yayılmadan alaşağı edilmesini istemekteydi.[3] ABD yönetimi başarısız Domuzlar Körfezi Çıkarmasından sonra Küba yönetimini daha ciddiye almaya başlasa da Castro’yu iktidardan devirme planları bırakılmamıştır. Küba’daki iktidarı devirmek için özel bir komite oluşturulmuştu. Komünizme cephe alan ABD yönetiminde bu yeni oluşan grup John Kennedy iktidarının ayrılmaz bir parçası olacaktır.

ABD’nin Küba’nın iç yapısına dair kimi önyargıları vardı. Buna göre Küba’daki Castro hükümetinin arası Küba halkıyla açılmıştı, Castro’nun sosyal ve ekonomik politikaları halk tarafından beğenilmiyordu. Bunun sonucu olarak da olası bir fırsat verildiğinde Castro yönetimine karşı halkın ayaklanacağı savı benimsenmişti. Buradan hareketle halkta ayaklanmaya yol açmak için propaganda faaliyetleri başlatılmış ve rejimin çözmesi için Fidel Castro’ya suikast planları hayata konulmuştur.

Planlama

ABD Genelkurmay Başkanlığı hayata geçirilen planının son amacının adaya ABD askeri müdahalesi için gereken asgari durumun ortaya çıkması olarak değerlendirmekteydi. Genelkurmay Başkanlığı operasyonun yönetiminin Savunma Bakanlığında olmasında ısrar etse de yönetim Başsavcı Robert Kennedy’deydi.

Operasyonun sorumlusu ise Savunma Bakanlığından Edward Lansdale ve CIA’den William King Harvey’deydi. Lansdale, II. Dünya Savaşından sonra Filipinler'de Japon işgalinin sona ermesinden sonra ortaya çıkan bağımsızlıkçı ve sosyalist Huk gerilla hareketine karşı faaliyetlerde danışmanlık yapmıştır. Ayrıca Vietnam’daki Ngo Dinh Diem rejimine de destek vermiştir. Lansdale’in sorumluluğunda yürüyen operasyon tüm devlet kurumlarınca desteklenecektir. Buna dair açıklamada bulunan CIA yetkilisi Samuel Halpern; CIA, ABD Ordusu, Ticaret Bakanlığı, Göçmen Bürosu, Hazine Müsteşarlığı gibi birçok kurumun dahil olduğunu ve Bobby Kennedy’nin ofisinden Ed Lansdale tarafından yürütüldüğünü söyleyecektir.[4]

Operasyon kapsamında birbirinden farklı otuzun üzerinde plan hayata geçirilmiş; Küba hükümetinin ve ekonomisinin çökertilmesi amaçlanmıştır. Bu planlar arasında terör eylemleri, adadaki ürünlerin biyolojik ve kimyasal olarak tahrip edilmesi, Küba kıyılarının mayınlanması sayılabilir. 1962 yılında yapılan Northwoods planına göre ise ABD topraklarında yapılacak ve Küba hükümetinin suçlanacağı sahte saldırılar düzenlenecektir. Yapılan planlara Küba Devriminin lideri Castro’ya suikast planları da dahildir.[5] Castro’nun öldürülmesi için CIA yetkilisi William Harvey Miami’deki mafyadan John Roselli ile görüşecektir.[6]

Eylemler

Planlanan operasyonlar kapsamında düzenlenen saldırılarda enerji hatlarına, demiryollarına, petrol rafinerilerine sabotajlar düzenlenmiş, Küba’ya gelen yabancı ticaret gemilerine saldırılmıştır.[7] Saldırılar yoğunlaşacak ve 1962 Ekim ayında rejimi devirecek olayların başlaması öngörülmekteydi. Ancak beklenen olmadı. Aynı dönemde patlak veren Küba Füze Krizi döneminde ABD-Sovyetler Birliği görüşmeleri sürerken azalan bu saldırılar, krizin çözülmesiyle birlikte artarak devam etmiştir. CIA ajanı olan Luis Posada Carriles tarafından 1976 yılında gerçekleştirilen[8] ve içindeki 73 kişinin tamamının öldüğü 455 sayılı Barbados-Jamaika seferini yapan Cubana uçağının havada patlatılması olayı bahis konusu eylemler kapsamındadır. Aynı olaydan sorumlu olan yine CIA ajanı Orlando Bosch da Carriles gibi Domuzlar Körfezi Çıkarmasına katılan 2506. Tugay üyesidir.

Sonuç

Mongoose Operasyonu da daha önceki Domuzlar Körfezi Çıkarması gibi başarısızlıkla sonuçlanmıştır.